“Θεοτόκιο” ονομάζουν οι Αρτινοί το μοναστήρι της Παναγίας που βρίσκεται στη θέση Ζερμή απέναντι απ’ την πόλη, στους πρόποδες του λόφου του Πέτα και αριστερά του εθνικού δρόμου Άρτας-Τρικάλων. Κατά τον Σεραφείμ τον Βυζάντιο, ο ναός -αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου- ιδρύθηκε απ’ τον αρματολό Κωσταντίνο Πουλή το 1793 πάνω στα θεμέλια παλιότερου ναού, πιθανότατα βυζαντινού. Επειδή απ’ τις συχνές τούρκικες επιδρομές ο ναός κατάντησε ετοιμόρροπος, ανακατασκευάστηκε εκ θεμελίων το 1875, οπότε πήρε τη σημερινή του μορφή. Τα παλιά κελιά πυρπολήθηκαν απ’ τους Τούρκους δυο φορές (1821 και 1854) τα δε υπάρχοντα κτίσματα είναι νεότερες κατασκευές. Σήμερα είναι ενεργό γυναικείο μοναστήρι.
Ο ναός είναι μονόκλιτη θολωτή βασιλική με τρούλλο και ενσωματωμένο κωδωνοστάσιο Στις μακρές πλευρές του φέρει ημικυκλικούς χορούς που φτάνουν ως τη στέγη, ανατολικά δε καταλήγει σε πεντάπλευρη κόγχη. Οι θόλοι της εγκάρσιας κεραίας του “σταυρού” εμφανίζονται εξωτερικά – όπως συνήθως- ως αετώματα, τα οποία σε συνδυασμό με τις παραδοσιακές πλάκες της στέγης προσφέρουν στο κτίσμα εξωτερική ποικιλομορφία και καλαισθησία. Η τοιχοποιία είναι απλή με μοναδική διακόσμηση μια οδοντωτή ταινία που περιτρέχει όλα τα γείσα της στέγης…………
(Πηγή : https://www.imartis.gr/)
Στη φωτογραφία του Απόστολου Βερτόδουλου “Η Μονή της Θεοτόκου (Θεοτοκιό”), φωτογραφημένη την δεκαετία του ’60
(Πηγή : Λεύκωμα ΗΠΕΙΡΟΣ, Γιάννινα, 1995)
