Σε μια φωτογραφία….

“Στήθηκε όπως – όπως μπροστά στον παλιό τοίχο για μια φωτογραφία. Ο πλανόδιος φωτογράφος που ακούστηκε στη γειτονιά, δεν θα σταθεί για πολλή ώρα μπροστά στην πόρτα της κι έπρεπε να τρέξει….ίσα που πρόλαβε να βγάλει την ποδιά πάνω από το μαύρο της φουστάνι και να στρώσει με τα χέρια της τα μαλλιά της. Ακούμπησε το δεξί της χέρι στην πλάτη της καρέκλας γεμάτη σιγουριά, με το δαχτυλίδι να λάμπει στο δάχτυλο της….Κοίταξε με τόλμη στο φακό και το εκφραστικό της βλέμα αποτυπώθηκε για πάντα σε μια φωτογραφία…..” (Φωτο από αρχείο Πηνελόπης Ρίγγα)

Δημοσιεύθηκε στη Αρτινά Πρόσωπα και Παρέες | Σχολιάστε

ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΚΩΣΤΗΛΑΤΑΣ

1973 – 1988 : Κων. Στασινός, Αριστ. Πλακιάς, Κων. Γεωργονίκος, Άνθιμος Μπίκας, Κ. Αλέξης, Τάκης Παπαποστόλης, Ι. Λάιος, Σπ. Κατσούδας (τεχνικός), Στεφ. Ντούβαλης, Τάκης Μπληγιάννης, Φώτης Ρίζος, Ηλ. Αθανασιάδης, Δημ. Μητρογιάννης, Γ. Λιαπάτης. (Φωτο από αρχείο Φ. Ρίζου, Παρουσίαση Κ. Μπανιάς)

Δημοσιεύθηκε στη Οι άλλες ομάδες | Σχολιάστε

Ο Αρτηνός μαχαλάς στο Ελμπασάν της Αλβανίας (2)

Περαιτέρω στοιχεία για τους χριστιανούς στο Ελμπασάν βρίσκουμε στα γραπτά του Αλβανού οθωμανολόγου Ermal Nurja «……Οι χριστιανοί της πόλης χωρίστηκαν σε δύο ομάδες: σε αυτούς που είχαν μεταφερθεί ως εξόριστοι από την εποχή του σουλτάνου Μεχμέτ Β’, μετά την οικοδόμηση του φρουρίου του Ελμπασάν, και σε αυτούς που είχαν εγκατασταθεί στην πόλη με δική τους θέληση.  Οι πρώτοι απαλλάσσονταν από όλους τους φόρους, εκτός από τον φόρο που πλήρωναν στον Σαντζάκμπεη του Ελμπασάν, αλλά αργότερα, με το σουλτανικό αγρόκτημα, απαλλάχτηκαν και από αυτόν τον φόρο. Εκτελούσαν υπηρεσίες στο κάστρο, για τις ανάγκες που είχε (φροντίδα, καθαρισμός χαντακιών γύρω από το κάστρο, συντήρηση γεφυρών πύλης”. Κατά δε το κατάστιχο του 1530 “…….στον καζά του Ελμπασάν υπήρχαν 2.444 χριστιανικά σπίτια….”. (Πηγή : https://albanica.al/albanon/article/view/104)

Στη φωτογραφία το σχετικό απόσπασμα από το άρθρο του Ermal Nurja, όπου καταγράφονται αναλυτικά οι μαχαλάδες με του εποίκους της υποχρεωτικής μετανάστευσης στο Ελμπασάν.

Δημοσιεύθηκε στη Η Άρτα στην Τουρκοκρατία | Σχολιάστε

Ο Αρτηνός μαχαλάς στο Ελμπασάν της Αλβανίας (1)

Τα πρώτα χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας υπήρχαν περιπτώσεις  υποχρεωτικού επικοισμού του ντόπιου ή χριστιανικού πληθυσμού από διάφορες περιοχές της αυτοκρατορίας σε κάποιες άλλες.

Μια τέτοια περίπτωση ήταν και η υποχρεωτική μετακίνηση και εγκατάσταση στον αλβανικό χώρο και συγκεκριμένα στο Ελμπασάνι, ελληνόφωνων  κατοίκων των Ιωαννίνων, Άρτας, Αυλώνας, Σερρών και Καστοριάς (όπως και από τις κυρίως σλαβόφωνες πόλεις Οχρίδα, Σκόπια και Σόφια). Στα οθωμανικά κατάστιχα αναφέρεται πως το Ελμπασάνι είχε τον 16ο αιώνα συνοικίες με τα ονόματα των πόλεων αυτών (π.χ. συνοικία Άρτα, Ιωάννινα, κτλ.).

“Σύμφωνα με το κατάστιχο TD 367, του 1530, οι Χριστιανοί του Ελμπασάν διαιρούνται σε εκείνους που ήλθαν στα πλαίσια υποχρεωτικού εποικισμού (gebrân-ı sürgünân) και σε εκείνους που ήλθαν οικειοθελώς. Ανάμεσα στους πρώτους ήταν και Αρτηνοί, οι οποίοι σχημάτισαν μαχαλά με το όνομα Άρτα (Narda στα οθωμανικά).  Πάντως ήταν αρκετά μικρές οι συνοικίες αυτές, π. χ. η συνοικία Άρτα είχε 8 πλήρεις εστίες το 1530 και το 1568 είχε εξαφανιστεί, ενώ η συνοικία Ιωάννινα από 19 πλήρεις εστίες είχε μειωθεί σε 10….”.

Ο υποχρεωτικός εποικισμός γινόνταν συνήθως για να βρεθούν εργατικά χέρια που θα συνεισέφεραν στην κατασκευή δρόμων, κάστρων, γεφυρών κτλ.. Ιδιαίτερα για την  περιοχή του Ελμπασάν διαβάζουμε ότι “…..φαίνεται να είχε εγκαταλειφθεί μέχρι που ο Οθωμανικός στρατός έκανε εκεί ένα στρατόπεδο, που το ακολούθησε αστική ανοικοδόμηση επί Σουλτάνου Μωάμεθ Β΄ το 1466. Ο Μωάμεθ κατασκεύασε ένα ογκώδες τετράπλευρο κάστρο με βαθειά τάφρο και τρεις πύλες. Το ονόμασε Ελμπασάν που σημαίνει ‘αυτός που πάτησε (με το χέρι του) το κάστρο΄, ‘αυτός που έβαλε το χέρι του’, κ.α.. Έχτισε το κάστρο για να πολεμήσει το Σκεντέρμπεη, λόγω της συνεχιζόμενης σύγκρουσης μεταξύ Οθωμανών και Αλβανών”. Δεν αποκλείεται λοιπόν ο υποχρεωτικός εποικισμός των χριστιανών να έγινε για την ανοικοδόμηση και την φροντίδα του κάστρου. (Ευχαριστώ θερμά τον ερευνητή κ. Μ. Ντινόπουλο για τις πολύ ενδιαφέρουσες αυτές πληροφορίες)

Στη φωτογραφία το απόσπασμα από το Οθωμανικό τεφτέρι του 1530 όπου καταγράφεται ο μαχαλάς της Άρτας στο Ελμπασάν, που αποτελούνταν από 8 οικογένειες και 3 άγαμους άντρες.

Δημοσιεύθηκε στη Η Άρτα στην Τουρκοκρατία | Σχολιάστε

Γάμος στη Βλαχέρνα!

Στιγμιότυπο από τον γάμο της οδοντιάτρου Γιούλιας Εξάρχου με τον παιδίατρο Βασίλη Τρομπούκη στην εκκλησία της Παναγίας των Βλαχερνών, την δεκαετία του ’50, με φόντο την κεντρική είσοδο στον περίβολο της μονής. (Φωτο από αρχείο κ. Σοφίας Εξάρχου).

Δημοσιεύθηκε στη Τα Μοναστήρια | Σχολιάστε

Η Λιτανεία της Οδηγητρίας!

Πρόκειται για την πρώτη γνωστή παράσταση που ιστορεί την λιτάνευση μιας εικόνας. Η τοιχογραφία που αναπαριστά την Λιτανεία της εικόνας της Παναγίας της Οδηγητρίας στην Κωνσταντινούπολη που γινόταν κάθε Τρίτη, εικονίζεται στο νότιο αψίδωμα της δυτικής πλευράς του ναού της Παναγίας των Βλαχερνών.

«Η απεικόνιση στη Μονή της Βλαχέρνας μιας σύγχρονης , με μακραίωνη παράδοση εκκλησιαστικής τελετής στην Κωνσταντινούπολη, της καθιερωμένης λιτανείας της Τρίτης, καθώς δηλοποιούν τα εικονογραφικά και τα επιγραφικά στοιχεία της, δίνει πρωτίστως το στίγμα της καταγωγής των πρώτων καλογραιών. Η θέση της μνημειακής σύνθεσης στο ναό της «σωστικής κιβωτού», την οποία κατοίκησαν, εκάλλυναν και ανέδειξαν οι μοναχές που είχαν καταφύγει από την Κωνσταντινούπολη στην Άρτα, προσλαμβάνει το νόημα μιας ιδιότυπης, με κόσμιο περιεχόμενο και οιονεί γενεαλογικού τύπου, κτητορικής παράστασης…….». (Πηγή κειμένου & φωτογραφίας : Η ΒΛΑΧΕΡΝΑ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ – ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ, Μυρτάλη Αχείμαστου – Ποταμιάνου, Αθήνα, 2009)

Δημοσιεύθηκε στη Τα Μοναστήρια | Σχολιάστε

Ο Αρχάγγελος στη Μονή Βλαχερνών

Στον γλυπτό διάκοσμο της Μονής Βλαχερνών ανήκει και μαρμάρινη πλάκα που κλείνει, σήμερα το παράθυρο της νότιας πλευράς και αποδίδει ανάγλυφη την μορφή του αρχαγγέλου Μιχαήλ. Εδώ σε φωτογραφία του Helbig Konrad το 1984. (Πηγή : https://www.deutschefotothek.de/)

Μπορείτε να δείτε μια ακόμη φωτογραφία του 1889 στο λινκ https://doxesdespotatou.com/o-archaggelos-michail-moni-vlachernon/

Δημοσιεύθηκε στη Τα Μοναστήρια | Σχολιάστε

Η Παναγιά της Βλαχέρνας

Η είσοδος στο ναό της Παναγίας των Βλαχερνών σε φωτογραφία του Σπύρου Μελετζή τo 1938. Η είσοδος στον αρχικό ναό γινόταν από πέντε θυραία ανοίγματα, από ένα στη βόρεια και στη νότια πλευρά και τρία στη δυτική. Σήμερα παραμένει ανοιχτή η κεντρική πύλη της δυτικής πλευράς, ενώ οι πλάγιες έχουν μετατραπεί σε παράθυρα. (Πηγή : Συλλογή Γεωργίου Καρρά)

Δημοσιεύθηκε στη Τα Μοναστήρια | Σχολιάστε

Από το σπίτι στην οδό Αγίου Μάρκου…..

Ότι απέμεινε από το αίθριο του παλιού νεοκλασσικού σπιτιού στην οδό Αγίου Μάρκου, που είναι πλέον υπό κατάρρευση. Παλιά πλακάκια, που κάποτε κοσμούσαν τα πλούσια σπίτια, με μονόχρωμο γεωμετρικό σχέδιο με επαναλαμβανόμενους ρόμβους….

Μπορείτε να δείτε το παλιό σπίτι στην οδό Αγίου Μάρκου στο λινκ https://doxesdespotatou.com/to-palio-spiti-stin-odo-agioy-markoy/

και στο λινκ https://doxesdespotatou.com/to-spiti-stin-odo-agioy-markoy/

Δημοσιεύθηκε στη Ό,τι έχει απομείνει απ’ την Άρτα του χτες….. | Σχολιάστε

Η ιστορία μιας οικογένειας προσφύγων που έφτασε στην Άρτα το 1919 (9)

Στη φωτογραφία της πλατείας Σκουφά, με φόντο το αρχοντικό Γαρουφαλιά, εικονίζεται στη μέση η Κυριακούλα Παπαδοπούλου με αστικό αέρα, με συντροφιά προσφυγοκόριτσων, διευρυμένη με τη θεία Μαρίκα (δεξιό άκρο) και μια αταύτιστη φιγούρα. Μέσα της δεκαετίας του 1930. (Πηγή : Ν’ ΑΚΟΥΓΑ ΤΗΝ ΛΑΛΙΑΝ ΤΟΥΣ, Ε. Ντάτση, Αθήνα, 2024)

Δημοσιεύθηκε στη Η Άρτα στο πέρασμα του χρόνου | Σχολιάστε