Το στόλισμα των Επιταφίων στην Άρτα!

“…..Το μάζεμα των λουλουδιών για το στόλισμα του Επιτάφιου παλιά, όταν δεν υπήρχαν ακόμη ανθοπωλεία στην πόλη, ξεκινούσε από την Κυριακή των Βαίων μέχρι τη Μεγάλη Τετάρτη, γιατί το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης  έπρεπε η κάθε ενορία να έχει συγκεντρώσει τις ποσότητες λουλουδιών που χρειαζόταν…Μετά έρχονταν το σχέδιο. Η φαντασία των παιδιών οργίαζε. Φέραμε σχέδιο από την Αθήνα, η οποία τότε φάνταζε μακρινή, αφού ήθελες ολόκληρη μέρα για να φτάσεις από την Άρτα. Τα σχέδια λίγο – πολύ ήταν ίδια. Από έναν σταυρό σε κάθε πάντα και μερικές γιρλάντες….

Κάθε ενορία είχε συγκεκριμένα πρόσωπα που ασχολούνταν αποκλειστικά με το στόλισμα του Επιτάφιου το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης :

  1. Στον Άγιο Γεώργιο ο Φώτης Ντόρος, ο Μήτσος Σίτας  και ο Θύμιος Γούλας.
  2. Στον Άγιο Νικόλαο ο Χαρίλαος Χουλιάρας, που παλιότερα ήταν στον Άγιο Γεώργιο.
  3. Στην Αγία Θεοδώρα ο Βαγγέλης Σκουτέρης και ο Μιχάλης Αλίβερτης.
  4. Στην Αγία Σοφία η Αρτεμησία Αλίβερτη.
  5. Στον Παντοκράτορα ο Νίκος Καλαμάκης και ο Λάκης Σιάφης, και
  6. Στην Παρηγορήτισσα ο Χαρίλαος Τσαμπάς.

 Οι ενορίτες αυτοί είχαν την ευθύνη της οργάνωσης των συνεργείων, την μεταφορά τραπεζιών για να τοποθετηθούν τα χαρτόνια από τις 4 πάντες, τη μεταφορά των λουλουδιών από κάποιο σπίτι όπου φυλάσσονταν, τη σχετική κόλλα με τα πινέλα κ.τ.λ.

Οι πόρτες των εκκλησιών έκλειναν όταν άρχιζε το στόλισμα, όχι μην κλέψουν το σχέδιο άλλες ενορίες, όπως έλεγαν, αλλά για να είναι ανεπηρέαστα τα συνεργεία για να δουλέψουν.

Μετά τις 2 το πρωί, που η δουλειά είχε προχωρήσει, οι πόρτες άνοιγαν και πολλοί Αρτηνοί περιφέρονταν στις εκκλησίες να συναντήσουν φίλους, να ανταλλάξουν ευχές και να παρακολουθήσουν, έστω και για λίγο, το σκηνικό. Μοναδική εξαίρεση αποτελούσε την εποχή εκείνη το στόλισμα του Επιτάφιου της Αγίας Σοφίας που ανατίθονταν σε επαγγελματία (Τσάντας) και οι πόρτες της εκκλησίας δεν άνοιγαν σε κανένα. Αυτό είχε δημιουργήσει μια αντιπαλότητα με τους ενορίτες των άλλων εκκλησιών.

Πολλές εκκλησίες, εκτός από τα φαναράκια με κερί. Επεδίωκαν να φωτίσουν ορισμένα σημεία του Επιτάφιου  με μικρά λαμπάκια. Θυμάμαι ότι μια τέτοια προσπάθεια είχε δημιουργήσει ανυπέρβλητο πρόβλημα  στον Επιτάφιο του Αγίου Γεωργίου το 1958.  Κλήθηκε ο αείμνηστος Γιώργος Ευαγγελίου  που είχε επαγγελματικές μπαταρίες  και τοποθέτησε  σε ειδικό πατάρι κάτω από τον επιτάφιο  μια τεράστια μπαταρία «ΠΑΚ» για να τροφοδοτήσει  περί τα 30 – 40 λαμπάκια. Όταν το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής  πήγαν να σηκώσουν τον Επιτάφιο 4 γεροί άντρες, τους κόπηκαν τα χέρια….” (Πηγή : ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΡΤΑ, Γ. Χαλκιάς, Αθήνα, 2023)

Στη φωτογραφία από το ίδιο βιβλίο, μια χαρακτηριστική σκηνή από το στόλισμα του Επιταφίου το 1958. Καθιστοί : Μ. Χριστοδούλου (Καζάκος), Θ. Βασιλάκης, Ν. Κουνινιώτης, Ν. Καραβασίλης, Γ. Χαλκιάς. Όρθιοι : Δ. Μπίζας, Λ. Βέτσιος, Ντ. Κουβαράς, Γ. Τσιγκρέλης, Χ. Κατσίακς, Μ. Ζήσης, Γρ. Πεταλάς, Τάκης Καραβασίλης, Χρ. Βήτας.

Δημοσιεύθηκε στη Το Πάσχα στην Άρτα | Σχολιάστε

Το κτίριο του Ορφανοτροφείου

Ήταν ένα τεράστιο κτίριο, δίπλα στην Αγία Θεοδώρα. Σύμφωνα με κάποιους ήταν το ανάκτορο της Αγίας Θεοδώρας, ενώ κατ’ άλλους ήταν μέρος του Μοναστηριού του Αγίου Γεωργίου, η εκκλησία του οποίου μετονομάστηκε αργότερα προς τιμήν της Βασίλισσας του Δεσποτάτου, Θεοδώρας. Στη φωτογραφία, από το αρχείο του κ. Μπανιά, δάσκαλοι και φιλοξενούμενα αγόρια του Ορφανοτροφείου στην εσωτερική αυλή του κτιρίου.

Δημοσιεύθηκε στη Η Εκπαίδευση στην Άρτα | Σχολιάστε

Εθνικό Ορφανοτροφείο Άρτης

Η Άρτα ήταν μια από τις πόλεις που φιλοξένησε ένα από τα Ορφανοτροφεία που ιδρύθηκαν την δεκαετία του 1920, μετά την Μικρασιατική καταστροφή.

Στη φωτογραφία η πρώτη σελίδα από το Μητρώο του Εθνικού Ορφανοτροφείου Άρτης, όπου 352 άπορα και ορφανά αγόρια επιβίωσαν σε άριστες συνθήκες, μορφώθηκαν και έμαθαν τέχνες. (Υλικό από εργασία που πρόκειται να αναρτηθεί σύντομα).

Δημοσιεύθηκε στη Η Εκπαίδευση στην Άρτα | Σχολιάστε

Το Τέμπλο της Αγίας Σοφίας Άρτης

Ο Ναός της Αγίας Σοφίας Άρτης κτίστηκε αρχικά το 1812, πυρπολήθηκε το 1821 και ανανεώθηκε το 1829. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού είναι έργο των μέσων του 19ου αιώνα. “…Ο τεχνίτης του τέμπλου Σύμος Μαργαρίτης, όπως υπογράφεται, προσθέτει δίπλα στο όνομά του και το προσδιοριστικό του τόπου καταγωγής του (Χιονάδες Κόνιτσας). Έγραψε όμως “Σιοναδίτης” αντί του ορθού ¨Χιοναδίτης”. Είναι πάντως πιθανόν, αν δεν πρόκειται για λάθος, να υπήρχε και αυτή η δεύτερη γραφή ή μάλλον προφορά του ονόματος των Χιονάδων, χωριού περίφημου, τόσο για τους ξυλογλύπτες, όσο και για τους αγιογράφους που ανέδειξε.” (Πηγή : ΤΟ ΤΕΜΠΛΟ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ ΑΡΤΑΣ, Ευστρατία Τσαπαρλή, Άρτα, 1986)

Στη φωτογραφία το Τέμπλο της Αγίας Σοφίας από το ίδιο βιβλίο.

Το τέμπλο της Αγίας Σοφίας σήμερα, σε φωτογραφία της κ. Σοφίας Εξάρχου.

…και εδώ το τμήμα του τέμπλου με τον μεγάλο σταυρό! Το τέμπλο της Αγίας Σοφίας Άρτης “…είναι κατασκευασμένο από ξύλο καρυδιάς και είναι αχρύσωτο, όπως κατά κανόνα είναι όλα σχεδόν τα Ηπειρωτικά εικονοστάσια του 19ου αιώνα, χωρίς καθόλου χρώματα, περασμένο μόνο με ελαφρό βερνίκι πριν από πολλά χρόνια….”. Όπως διακρίνουμε, σε σχέση με την πρόσφατη φωτογραφία, ο παλιός σταυρός έχει αλλαχθεί.

Δημοσιεύθηκε στη Οι Εκκλησίες | Σχολιάστε

Ιερατική Σχολή Άρτης

Παλιά φωτογραφία που απεικονίζει τους δάσκαλους και τους μαθητές της Ιερατικής Σχολής Άρτης. (Φωτο από προσωπική συλλογή).

Περισσότερες πληροφορίες και φωτογραφίες με θέμα την Ιερατική Σχολή Άρτης μπορείτε να βρείτε μετά από αναζήτηση στην ιστοσελίδα μας https://doxesdespotatou.com/

Δημοσιεύθηκε στη Η Εκπαίδευση στην Άρτα | Σχολιάστε

Ενθύμιον Ραφείου Β. Φεύγα

Μια φωτογραφία από την Άρτα προς την οικογένεια Κ. Ευαγγελίδου στην Αθήνα, το 1929. Η φωτογραφία εστάλη από τον εμπορροράπτη Βασίλειο Φεύγα και απεικονίζει το ραφείο του με όλο το προσωπικό που εργαζόταν εκεί. Στον τοίχο μια διαφημιστική αφίσα με τα λόγια “ΕΝΔΥΕΣΘΕ ΜΕ ΑΘΗΝΑΙΚΟΝ ΣΙΚ”. (Η φωτογραφία είναι από το αρχείο του Δ. Βάσσου)

…και η πίσω πλευρά της φωτογραφίας. Μια παρατήρηση που θέλουμε να κάνουμε εδώ είναι πως όλες οι φωτογραφίες εκείνης της εποχής που έχουμε συναντήσει, έχουν την μορφή φωτοκάρτας (CARTE POSTALE) και προφανώς στέλνοντας και σαν καρτ ποστάλ, καθώς, όπως φαίνεται, οι φωτοκάρτες ήταν σπάνιο να βρεθούν στην επαρχία εκείνη την εποχή.

Δημοσιεύθηκε στη Το εμπόριο στην Άρτα | Σχολιάστε

Καλλιτεχνικόν Ραφείον Β. Φεύγα

Το εμποροραφείο του Βασίλη Φεύγα ξεκίνησε την λειτουργία του στην Άρτα το 1928-29, αφού ο ίδιος είχε μάθει την τέχνη και είχε δουλέψει αρκετά χρόνια στην Αθήνα, συνέχισε δε να ράβει τους Αρτηνούς για περισσότερα από 70 χρόνια.

Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για τους εμπορορράπτες της Άρτας στο λινκ https://doxesdespotatou.com/oi-empororaptes-tis-artas/

Στη φωτογραφία μια διαφημιστική κατάχωρηση του εμπορροραφείου του Β. Φεύγα, στην εφημερίδα του Ι. Παπαβασιλείου ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΝ ΒΗΜΑ, το 1930.

Δημοσιεύθηκε στη Το εμπόριο στην Άρτα | Σχολιάστε

Η ΜΑΥΡΗ ΘΥΕΛΛΑ

1973 – Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗ Β’ ΕΘΝΙΚΗ. Από αριστερά : Δημήτριος Σιακούφης, Νίκος Κοντογεώργος, Εθάγγελος Κωστούλας, Ευάγγελος Ξυθάλης, Κων/νος Μπασιούκας, Βασίλειος Χρηστάκης, Στυλιανός Ταλαμάγκας, Χρήστος Κουτσογεώργος, Ιωάννης Δρόσος, Φόρος Παπαδιώτης, Κων/νος Νίκου. (Φωτο & Παρουσίαση Κ. Μπανιάς)

Δημοσιεύθηκε στη Η ομάδα της Αναγέννησης | Σχολιάστε

Η υποταγή της Άρτας στους Οθωμανούς

“……..Το Δεσποτάτο σημείωσε τις τελευταίες νίκες κατά των Τούρκων με τη βοήθεια που έδωσε στον Κάρολο Β’ Τόκκο ο πεθερός του Τζιοβάνι, μαρκήσιος από μεγάλη οικογένεια της Σικελίας. Μετά την κατάληψη των Ιωαννίνων από τους Οθωμανούς, εξαγόρασε  κάμποσα ακόμη χρόνια ειρήνης. Όμως στις 30  Σεπτεμβρίου 1448, ο Κάρολος Β’ πέθανε, πριν ακόμη ενηλικιωθεί ο γιός του Λεονάρντο ΙΙΙ. Μετά το θάνατό του η Ζάκυνθος ύψωσε τη σημαία της Δημοκρατίας του Αγίου Μάρκου, ο φρούραρχος της Λευκάδας διαπραγματεύτηκε το νησί με τους Βενετσιάνους, ενώ άλλοι νησιώτες καλούσαν τον Αλφόνσο της Νεάπολης στα νησιά τους. Και οι Αρτινοί έστειλαν στη Θεσσαλονίκη τον Δ. Χαϊκάλη να υπογράψει συνθήκη υποταγής με τον αντιπρόσωπο του Σουλτάνου.

Ο δε ναύαρχος Φαΐκ Πασάς, επικεφαλής οθωμανικού στρατού ήλθε από τη θάλασσα και κατέλαβε την Άρτα στις 24 Μάρτη 1449. Έτσι οι κτήσεις του Καρόλου ΙΙ Τόκου προσαρτήθηκαν στην οθωμανική αυτοκρατορία πλην της Βόνιτσας, Βαρνάτσας και του Αγγελόκαστρου που έμειναν σαν Κάρλελι, περιοχή του Καρόλου, για να θυμίζουν έτσι το όνομά του. Και οι Αρτινοί,  με τα προνόμια που ζήτησαν από τον Σουλτάνο πέτυχαν :

  1. Η Άρτα να πληρώνει 10 δράμια ασήμι.
  2. Οι Χριστιανοί να ασκούν ελεύθερα το θρήσκευμά τους.
  3. Οι νεκροί να κηδεύονται με πομπή εκφοράς, όπως συνηθίζονταν.
  4. Να κυνηγούν με τα λαγωνικά τους ελεύθερα.
  5. Όταν ιππεύουν να φορούν τα σπιρούνια τους.
  6. Τις Απόκριες να ντύνονται «πανδήμως», και
  7. Να κάνουν τις γιορτές και τους γάμους τους ελεύθερα. (Αραβαντινός, 1856)” [Πηγή : Ο ΑΡΧΑΙΟΛΑΤΡΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ Ο ΕΞ ΑΓΚΩΝΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΤΑ, Α. Καρρά, Άρτα, 2025]

Στη φωτογραφία πίνακας με ψηφιδωτό του Σωτήρη Βαρβόγλη (Sotiris Varvoglis 1944-2023) με θέμα “Ο σουλτάνος ​​Μωάμεθ Β’ ενώ δίνει το ένταλμα για τα δικαιώματα των χριστιανών στον Γεννάδιο τον οποίο διόρισε Ορθόδοξο Πατριάρχη μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης” (Πηγή : https://en.m.wikipedia.org/)

Δημοσιεύθηκε στη Η Άρτα στην Τουρκοκρατία | Σχολιάστε

Με τον Δεσπότη Κάρολο στο Καρακονήσι…..

“……Εμείς, πάλι, κατά τις διαταγές των ηγεμόνων, φτάσαμε την παραμονή των Ειδών του Σεπτεμβρίου στο μικρό νησί των Ψαράδων (Heronesus), κοντά στις εκβολές του ποταμού Άραχθου, το οποίο οι ντόπιοι αποκαλούν Καρακονήσι. Μετά από μια νύχτα ανάπαυσης, ενώ προσπαθούσαμε να κοιμηθούμε κοντά στην ακτή, ανάμεσα σε ενοχλητικά κουνούπια, ξυπνήσαμε με την αυγή, και καθώς οι πρώτες αχτίδες του ήλιου του θεού Έρωτα φώτιζαν τον κόσμο, κατευθυνθήκαμε προς το ιερό και περίλαμπρο παρεκκλήσι της Αγίας Παρθένου, που τιμούν οι μοναχοί της ελληνικής θρησκείας, σύμφωνα με την παράδοση. Μετά την τέλεση των καθιερωμένων ιερών εθίμων, μπροστά στους ηγεμόνες μας, ανακαλύψαμε, ύστερα από υπόδειξη του βασιλιά Καρόλου, μια μικρή επιγραφή χαραγμένη σε μάρμαρο με αρχαία και αττικά γράμματα:

«Claudia Veronice, ετών 24 – Χαίρε!»

Φύλ. 125 ν.

Καθώς οι σύντροφοί μας και οι υπηρέτες του βασιλικού οίκου με προσοχή και φροντίδα του αρχιτρίκλινου Αντονέλλου, έριχναν δίχτυα στη θάλασσα, τα οποία γέμισαν με παχιά και ποικίλα ψάρια, μας προσέφεραν τα πλούσια αυτά δώρα με χαρά. Την ίδια μέρα, την ιερή Παρασκευή (Αφροδισίαν), αφού απολαύσαμε ένα ευλαβές γεύμα σε μοναστικό ύφος, ακολουθήσαμε τους ηγεμόνες μας, δια θαλάσσης και ξηράς, με καράβια και άλογα, επιστρέφοντας ευτυχισμένοι και γαλήνιοι στην Ακαρνανία, στην βασιλική αυλή της Άρτας, έχοντας εκπληρώσει την επιθυμία μας και την αποστολή μας“. (Πηγή : Ο ΑΡΧΑΙΟΛΑΤΡΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ Ο ΕΞ ΑΓΚΩΝΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΤΑ, Α. Καρρά, Άρτα, 2025)

Στη φωτογραφία ” Η Κορωνησία” σε πίνακα του Αρτηνού ζωγράφου Άγγελου Στεργίου. (Από την συλλογή της κ. Λουίζας Στεργίου – Βασιλείου)

????????????
Δημοσιεύθηκε στη Ο Αμβρακικός και τα λιμάνια του | Σχολιάστε