Παλιό επιστολικό δελτάριο του Παγκόσμιου Ταχυδρομικού Συνδέσμου που απεικονίζει μια παρέα Αρτηνών μπροστά στην Παρηγορήτισσα. Στο κέντρο διακρίνονται ο Βαφιάς και ο Τσέτης. Δεύτερος από δεξιά είναι ο παραμείνας Τούρκος μεγαλοκτηματίας του Χανόπουλου στην Άρτα Εμίν Μπέης, ο οποίος τελικά φονεύτηκε στην ιταλική κατοχή το 1941. (Φωτο από το αρχείο του Δ. Βάσσου).
…και η πίσω πλευρά.
Τον 16ο αιώνα, επί Τουρκοκρατίας, η Άρτα παρουσίαζε τα χαρακτηριστικά μιας ανεπτυγμένης πόλης. Τα στοιχεία που ακολουθούν προέρχονται από το οθωμανικό καταγραφικό φορολογικό κατάστιχο (tahrir defteri) του έτους 972 Η. (1564 μ.Χ.), το οποίο παρέχει εξαιρετικά πλούσιες πληροφορίες για τη δημογραφική σύνθεση, την κοινωνική διάρθρωση και την οικονομική λειτουργία της πόλης κατά την πρώιμη αυτή περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας.
Σύμφωνα λοιπόν με την απογραφή που ολοκληρώθηκε τον Ρεμπιούλ-αχίρ του έτους 972 (Νοέμβριος 1564), υπήρχαν στην Άρτα τριάντα εννέα χριστιανικές συνοικίες με 1070 φορολογούμενα νοικοκυριά και 174 άγαμους (περίπου 5000-5500 άτομα). Σε δύο από αυτές τις συνοικίες κατοικούσαν ομάδες αποκαλούμενες «μελλάχ»* (ναυτικοί), οι οποίες πιθανόν εκτελούσαν υπηρεσίες ποτάμιας μεταφοράς μέχρι τον κόλπο, μέσω του ποταμού της Άρτας. Οι αναφερόμενοι «μελλάχ» ως ποταμίσιοι ναυτικοί δείχνουν οργανωμένες επαγγελματικές ομάδες και υποδομές υδάτινης συγκοινωνίας, κάτι που υποδηλώνει οικονομική λειτουργικότητα και στρατηγική γεωγραφική θέση της πόλης στο δίκτυο ποταμών και λιμανιών της ευρύτερης περιοχής.
Στην πόλη υπήρχαν επίσης πέντε εβραϊκές συνοικίες των οποίων ο ανδρικός πληθυσμός ανερχόταν σε 213 άτομα (συνολικά περίπου 700 άτομα). Τα ονόματα των συνοικιών έδειχναν από πού είχαν έρθει και εγκατασταθεί οι Εβραίοι (Κόρφου, Πούλια, Σικελία, Ισπανία κ.ά.). Η παρουσία των συνοικιών αυτών αντανακλά τα κύματα μετανάστευσης Σεφαραδιτών Εβραίων, ιδιαίτερα μετά το 1492 και τον διωγμό τους από την Ισπανία. Έτσι, εκτιμάται ότι ο συνολικός πληθυσμός της πόλης εκείνη την περίοδο έφτανε τους 5700-6200 κατοίκους. Η πόλη λοιπόν παρουσιάζει μια αρκετά ζωντανή κοινωνική δομή, ως πολυπολιτισμική και πολυθρησκευτική, με επικρατούσα τη χριστιανική παρουσία και σημαντική εβραϊκή μειονότητα.
Τριάντα δύο τσιφλίκια στην Άρτα ανήκαν σε μουσουλμάνους. Στο τεφτέρι δεν αναγράφονται μουσουλμανικές συνοικίες, πράγμα που σημαίνει ότι οι μουσουλμάνοι που κατοικούσαν στην πόλη εκείνο τον καιρό, εργαζόταν για λογαριασμό των κοινωφελών ιδρυμάτων όπως το Ιμαρέτ του Φαίκ Πασά και επομένως δεν πλήρωναν φόρους. (Να λάβουμε δε υπόψιν μας ότι ο εξισλαμισμός των τιμαριούχων χριστιανών (σπαχήδων) στην Ήπειρο επήλθε μετά το 1635). Στην πόλη υπήρχαν τριάντα μύλοι που ανήκαν σε δεκαπέντε άτομα, επτά δε από αυτούς ανήκαν στον Φαΐκ Πασά, ο οποίος, όπως είναι γνωστό, είχε σημαντικά βακούφια στην Άρτα. Η ύπαρξη 30 μύλων και σημαντικών βακουφικών εσόδων δείχνει έντονη γεωργική και παραγωγική δραστηριότητα.
Τα φορολογικά έσοδα της Άρτας, που ανέρχονταν σε 165.978 άσπρα** (akçe), είχαν αποδοθεί στον Μεγάλο Βεζύρη Σεμίζ Αλή Πασά*** . Η παραχώρηση των φορολογικών εσόδων στον Μεγάλο Βεζύρη αντανακλά το σύστημα τιμαριωτικής οικονομίας και κατανομής εσόδων του κέντρου προς υψηλόβαθμα στελέχη της διοίκησης. (Κείμενο : Α. Καρρά, Πληροφορίες : BA, TD, αρ. 350, σ. 8-27)
Σημειώσεις
*Μελλάχ: Στο παρόν κείμενο η λέξη δεν αναφέρεται στον γνωστό όρο για εβραϊκές συνοικίες στο Μαγκρέμπ (στο πλαίσιο του Μαγκρέμπ, η λέξη “μελλάχ” (melah) αναφέρεται παραδοσιακά στις εβραϊκές συνοικίες των μαροκινών πόλεων) αλλά φαίνεται να δηλώνει επαγγελματικές ομάδες ναυτικών ή ποταμίων μεταφορέων. Πιθανώς πρόκειται για μεταφθορά της λέξης melâh, από την αραβική/τουρκική λέξη για ναύτη.
**Άσπρο (akçe): Το κύριο αργυρό νόμισμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έως τον 17ο αιώνα. Η αξία του παρουσίαζε διακυμάνσεις ανά εποχή, αλλά χρησίμευε ως βασική μονάδα λογιστικής μέτρησης στους φορολογικούς καταλόγους (tahrir defterleri).
***Σεμίζ Αλή Πασάς (Semiz Ali Paşa): Οθωμανός μέγας βεζύρης (1561–1565), διακεκριμένος αξιωματούχος επί Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς. Το προσωνύμιό του Σεμίζ σημαίνει “εύσωμος”.
Στη φωτογραφία το πρώτο σκίτσο με πανοραμική άποψη της πόλης της Άρτας που σχεδίασε ο Γάλλος Louis–François Cassas το 1780, όταν πέρασε από την περιοχή. (Πηγή : “ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΤΟΥ LOUIS-FRANÇOIS CASSAS ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΤΑ ΤΟ 1780, Α. Καρρά, Άρτα, 2022) που μπορείτε να διαβάσετε εδώ
Έξι δικηγόροι της Λευκάδας φωτογραφίζονται στο γεφύρι της Άρτας κάποια Κυριακή της δεκαετίας του 1950. Φορούν όλοι κοστούμι και γραβάτα, όχι λόγω Κυριακής άλλα επειδή είναι έτοιμοι να επιτελέσουν ένα σημαντικό καθήκον. Είναι εκλογικοί αντιπρόσωποι σε περιοχές της Άρτας, σε βουλευτικές εκλογές. Εικονίζονται από αριστερά: Στέφανος Γράψας, Βασίλειος Παπαγαλάνης, Κώστας Καρβούνης, Ιωάννης Ασδραχάς, Σπύρος Κολοκύθας και Ιωάννης Φλογαΐτης. (Πηγή κειμένου και φωτογραφίας : Άρθρο με τίτλο “Οι δικηγόροι της Λευκάδας στο γεφύρι της Άρτας”, στο aromalefkadas.gr. Η φωτογραφία είναι από το αρχείο της οικογένειας Καρβούνη)
“Ήτανε, λέει, εδώ στα μέρη μας μια μάνα χήρα, μονάχη, με τρία σερνικά παιδιά. Κι ένα βράδυ —μοιραίο, σκοτεινό, γεμάτο σιωπή— άμα τ’ αποκοίμισε με παραμύθια και χάδια, άνοιξε την ξώπορτα, σιγά-σιγά, κι εχάθη, μες στο λυκόφως, στη γειτονιά…
Μα ξυπνά ξαφνικά το στερνοπαίδι μέσα στη νύχτα —μ’ ένα μουρμουρητό κι ένα ρίγος — και κράζει όλο πόνο: «Μάνα!…»
Τινάζονται και τ’ άλλα δυο απ’ τον ύπνο τρομαγμένα, χλωμά μες στο σκοτάδι, και βάνουν κι εκείνα τις φωνές: «Μάνα!… Μάνα!…»
Μα πού να τ᾿ ακούσει εκείνη… πού να γυρίσει… Κι αρχίζουν σπαραχτικά τα κλάματα. Ποιος να τα συμπονέσει; Ποιος να τ᾿ αγκαλιάσει;
Ξεπόρτισαν, σαν λυπημένα πουλάκια, τρία κορμάκια γυμνά, γυρεύοντας, ψάχνοντας τη μάνα. Γύρναγαν σοκάκια, στράτες, ξενυχτώντας …… και σκόρπισαν. Έμεινε πίσω το χωριό — ξεχάστηκε σαν όνειρο……
Ο ένας, ο μεγάλος, τράβηξε καταηλιού, κατά τη Θεσσαλία. Φώναζε, έκραζε: «Μάνα μ᾿! Μάνα μ᾿!…»
Ο δεύτερος, τριγύρναγε στα δρακοβούνια, έγερνε μες στις ατέλειωτες ρεματιές που δεν είχαν αρχή, δεν είχαν τέλος και χάνονταν στην αγριάδα των βουνών, κατά το Βραχώρι…. Και φώναζε, ξεσχίζοντας τον αγέρα: «Μάνα μ᾿!… Μάνα μ᾿!…»
Κι ο τρίτος… ο μικρός, το ανέλπιδο ανθί του σπιτιού, πήρε τη στράτα για την Άρτα, κλαίγοντας γοερά….
Έτρεχαν μέρες, έτρεχαν νύχτες, μεσ’ από στενοτόπια κι από χαντάκια, με μάτια που δεν στέγνωναν — μαύρο δάκρυ χύνανε, που έκαιγε τη γη όπου πατούσαν. Μα πού να τη βρουν; Έψαχναν, γύρευαν, μα ‘κείνη άφαντη…
Κι όταν έφτασαν στη θάλασσα, κοιτάξαν μακριά — μα πάλι τίποτα… Κι εκεί, μέσα στη σιγαλιά του απείρου, έπεσαν… και πνίγηκαν…
Κι από τότε, όποιος διαβαίνει τις στράτες, ακούει κάτου, βαθιά στις ρεματιές, να βγαίνει μια φωνή θλιμμένη, που σε στοιχειώνει: «Μάνα μ᾿!… Μάνα μ᾿!…» Είναι ο Πηνειός, ο Αχελώος κι ο Άραχθος, που ψάχνουν τη μάνα τους…..”
(Διασκευή κειμένου: Αναστασία Καρρά. Πηγή : 1814, ΠΡΙΝ ΑΝΘΙΣΕΙ Η ΣΟΥΒΛΑ, Παληά ιστορήματα από τον καιρό του Αλήπασα, Κ. Πενταγιώτης, Αθήνα, 1960)
Η φωτογραφία δημιουργήθηκε με ΑΙ.
Καλοκαίρι του 1956. Δυό νεαρές Αρτηνιές ποζάρουν με φόντο τα ιβάρια στο “ράμμα” της Κορωνησίας. Δεξιά η οδοντίατρος Γιούλια Εξάρχου – Τρομπούκη. (Η φωτογραφία είναι από το αρχείο της κ. Σοφίας Εξάρχου).
Ένα από τα πρώτα άρθρα που γράφτηκαν για την Κορωνησία, περισσότερα από 100 χρόνια πριν. Αξίζει να προσέξουμε την λεπτομέρεια ότι τότε υπήρχαν δυο λωρίδες “στενώταται και χθαμαλαί” από άμμο που την συνέδεαν με την απέναντι ξηρά και στο χώρο ανάμεσα σε αυτές αναπτύσσονταν τα ιβάρια….
“Αλιευτικοί συνοικισμοί εις τον κόλπον του Αμβρακικού
1923 – Ωρισμένως δεν θα ημπορούσε να δοθή περιεργοτέρα ονομασία εις ένα περίεργον αληθώς σχηματισμόν γεωλογικόν του εσωτάτου Αμβρακικού, ο οποίος και αυτός ολόκληρος δεν είνε ολιγώτερον περίεργος γεωλογικώς : Φαντασθήτε μίαν πελωρίαν λεκάνην υδατίνην είδος λίμνης μήκους πλέον των 15 μιλλίων, να συγκοινωνή με την θάλασσαν με ένα μόνον στενώτατον και αβαθέστατον αύλακα. Παλιρροιακά ως εκ τούτου ρεύματα ισχυρά και περίεργα. Αλιεία συνεπώς άφθονος.
Ας επανέλθωμεν όμως εις την νήσον των κοράκων ή Κορακονησίαν, ως κοινώς αποκαλείται από τους κατοίκους της. Είνε και δεν είνε νήσος. Βρέχεται γύρω – γύρω από θάλασσαν, αλλά δύο στενώταται και χθαμαλαί αμμώδεις λωρίδες την συνδέουν με την απέναντι ακτήν, εις τον κλειστόν δε αυτόν χώρον καλλιεργούνται ψάρια, είνε δηλαδή ιχθυοτροφείον. Διατί ωνομάσθη νήσος των κοράκων? Άγνωστον όπως και τόσα άλλα. Ίσως λόγω του ιδιοτρόπου σχηματισμού της. Επάνω πλούσιος ελαιών, έλλειψις όμως τελεία καλλιεργησίμου γης.
Και όμως επάνω εις αυτόν τον πτωχόν γεωλογικόν σχηματισμόν υπάρχει ανθηρός και χαρωπός συνοικισμός – τί άλλο – αλιέων.οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν ούτε γεωργίαν, ούτε κτηνοτροφίαν, ούτε εμπόριον, ούτε πρώτας ύλας διά την παραμικρήν έστω βιομηχανίαν. Συνεπώς εκμεταλλεύονται τα δύο πρώτα στοιχεία που έδωκεν η φύσις εις τον άνθρωπον : την θάλασσαν και τον αέρα. Ψάρεμα και κυνήγι. Τί άλλο θέλουν? Είναι ευτυχείς εις την μοναξιάν των. Κανείς δεν τους ενοχλεί. 60 – 70 οικογένειαι, ‘ισως και περισσότεραι, ζουν εκεί τον φυσικόν βίον του Θεού. Γεννώνται, χαίρουν, λυπούνται, σκοτώνονται χωρίς να δίδουν πεντάρα εις κανένα και χωρίς να δίνη πεντάρα κανείς δι’ αυτούς. Ούτε σκιά αρχής ή δημόσιας εξουσίας. Ο πλησιέστερος χωροφύλαξ απέχει τουλάχιστον 6 – 7 ώρας! Εσκότωσαν άνθρωπον και η εξουσία το έμαθε μετά 3 ημέρας: διατί άλλως τε να αναμιχθή εις το έργον της φύσεως? Εχει τουλάχιστον αυτόν τον σεβασμόν.
Τα αλιευτικά σπιτάκια καθαρώτατα, ευάερα, αλαφρά, κατασκευασμένα το πλείστον από πλεκτόν ασβεστωμένον κλαρί. Άνθρωποι, σκύλοι, κότες ζουν εκεί ευτυχείς και αδελφωμένοι. Μήπως δεν προέρχονται όλοι από την κοινήν μητέρα την γην?
Εθαύμασαν τόσο πολύ τους αλιευτικούς συνοικισμούς της Νορβηγίας, ηγνόησαν όμως τελείως και πάντοτε τους μικρούς αλιευτικούς συνοικισμούς των αρχαίων μας. Άλλοι από τους αλιείς της Κορακονήσου κυνηγούν τα ψάρια εις την ανοικτήν θάλασσαν, άλλοι τα καλλιεργουν εις τας αλμυράς βαθείας εκτάσεις που εκτείνονται γύρω της. Εις ένα τεχνητώς κεκλεισμένον χώρον μαζεύουν πολλά ψάρια και δύο συνήθως άνθρωποι, χωρισμένοι από τον κόσμον εντελώς, κατοικούντες εις μίαν καλαμόπλεκτον καλύβα, τα καλλιεργούν και τα φυλάσσουν. Μίαν φοράν ή δύο το πολύ τον μήνα, οι αυτοεξόριστοι αυτοί άνθρωποι θα πάνε εις το χωρίον των, το Κορακόνησο, που απέχει 3, 4, 5, και 7 συχνά επιπόνους ώρας, διά να επικοινωνήσουν με τον άλλον κόσμον. Ψάρια τρώγουν πάντοτε ή κυνήγι υδροβίων πτηνών. Μακρυά είνε τα μαλλιά των και τα γένεια των, μελαψόν το πρόσωπόν των και εργάζονται όλην την ημέραν εις τον ήλιον και την θάλασσαν, σχεδόν γυμνοί από τη μέση και κάτω. Δεν είνε άνθρωποι, είνε αμφίβια. Σύντοφον έχουν μόνον τον σκύλον των και την θάλασσαν που εκτείνεται εμπρός των.
Απολαμβάνουν όμως και αυτοί κάτι, που δεν απολαμβάνουν άλλοι εύκολα. Τας μεγαλοπρεπεστέρας δύσεις του ηλίου, που σαν σφαίρα πυρακτωμένη βουτιέται πέρα στην άκρη της θαλάσσης. Βαρεία και στυγνή μελαγχολία δεσπόζει εις τα μέρη αυτά κατά τας θαυμασίας δύσεις του ηλίου.
Και οι αυτοεξόριστοι, ενώ κυττάζουν τον ήλιον που βασιλεύει, συλλογίζονται με παρηγορίαν και ανακούφισιν ότι ο χρόνος της επανόδου των εις το χαρούμενο χωριό, εζύγωσεν τουλάχιστον κατά μίαν ημέραν……(Πηγή : Ανυπόγραφο άρθρο σε εφημερίδα της εποχής 100 και πλέον χρόνια πριν)
Στη φωτογραφία “Τα δείγματα της μάχης του Αράχθου με τον Αμβρακικό : ο σχηματισμός λιμνοθαλασσών και προσχώσεων…” (Φωτο από προσωπική συλλογή)
“Είναι ευρέως γνωστό πως ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων, πέρα από τη μία νόμιμη σύζυγο που του επέτρεπε το Κοράνι, διατηρούσε, όπως συνήθιζαν πολλοί Μουσουλμάνοι της εποχής, ένα πολυάριθμο χαρέμι. Γυναίκες, δεκάδες, συνωστίζονταν στα ανάκτορά του — οι πιο πολλές εξαναγκασμένες, θύματα βίας και απειλών, κοπέλες περιβόητες για την ομορφιά τους, που τις άρπαζαν από τις οικογένειές τους και τις πρόσφεραν σιωπηλά στον ηγεμόνα. Μ’ αυτόν τον τρόπο, είτε μέσω πρακτόρων του, είτε με τη συνδρομή των Τουρκαλβανών της φρουράς του, ο Αλή είχε φέρει στα παλάτια του τη Δέσπω του Λιακατά από τον Ασπροπόταμο κι είχε απαγάγει και την Βασιλική Κίτσου Κονταξή από την Πλαισιβίτσα, την οποία και κατέστησε τελικά νόμιμη σύζυγό του. Για να το πετύχει όμως αυτό, έφτασε ως το έγκλημα· σκότωσε την Εμινέ, μητέρα των γιων του, Μουχτάρ και Βελή, για να απαλλαγεί από τη ζηλοτυπία της.
Ύστερα από την δόλια κατάληψη και ερήμωση του Σουλίου, όσες Σουλιώτικες οικογένειες σώθηκαν από τον όλεθρο των μαχών και των κακουχιών σκόρπισαν σε μακρινές, ασφαλέστερες περιοχές, μακριά απ’ τη σκιά του τυράννου. Ανάμεσά τους κι η οικογένεια Κωτσάκη, ξεριζωμένη από τους ιερούς βράχους της πατρίδας της, βρήκε καταφύγιο στα Πιστιανά των Τζουμέρκων. Μαζί τους ήταν και η μικρή τους κόρη, μόλις έξι ετών τότε — η Λάμπρω. Ένα παιδί λουσμένο στο φως, προικισμένο με μια σπάνια, απαράμιλλη ομορφιά. Όσο τα χρόνια περνούσαν κι οι Μάηδες έρχονταν, τόσο άνθιζε το ρόδο της μορφής της.
Όταν έκλεισε τα δεκάξι, οι πράκτορες του Αλή την εντόπισαν και του τη σύστησαν σαν ένα νέο θήραμα της λαγνείας του. Ο Αλή στην αρχή δίστασε — δεν αγνοούσε την περήφανη καταγωγή της, τις Σουλιώτικες παραδόσεις — μα γρήγορα η επιθυμία θόλωσε την κρίση του και αποφάσισε να την φέρει στα ανάκτορά του, ακόμα και με τη βία αν χρειαστεί. Το νέο αυτό, άγνωστο πώς, έφτασε στ’ αυτιά της Κυρά-Βασιλικής. Ίσως διαισθανόταν αντίζηλο, ίσως απλά παρακινούμενη από βαθιά συμπόνια για τις Ελληνίδες χριστιανές, φρόντισε να ειδοποιήσει κρυφά την οικογένεια της Λάμπρως για το τι σχεδιάζεται.
Η οικογένεια Κωτσάκη, ανήσυχη και τρομαγμένη, συσκέφτηκε. Κι αφού δεν μπορούσε με κανέναν τρόπο να ξεφύγει από τα νύχια του θηρίου, κατέφυγε σε μια πράξη ακραία — να αλλοιώσει την ομορφιά της κόρης τους. Την υπέβαλαν σε αυστηρή νηστεία· έπινε μόνο νερό. Την άφηναν άυπνη νύχτες ολόκληρες, κι έκαιγαν μπροστά της δάδες, καλύπτοντας με καπνό το πρόσωπο και το κορμί της, ώσπου οι μαύρες πληγές να ποτίσουν το δέρμα και να καταστρέψουν τα θεία της χαρακτηριστικά.
Πριν περάσουν δυο βδομάδες, κατέφτασαν οι άνθρωποι του Αλή με Τζοχανταραίους. Την αναζήτησαν, και όταν την αντίκρισαν, έμειναν άναυδοι. Δεν πίστευαν πως αυτό το σκιώδες, παραμορφωμένο κορίτσι ήταν πράγματι η “περίφημη Λάμπρω”. Για επιβεβαίωση, κάλεσαν αξιόπιστους ντόπιους, οι οποίοι διαβεβαίωσαν ότι ήταν εκείνη. Μα αυτό δεν μπορούσε να σταματήσει την πορεία της διαταγής. Έτσι, την πήραν μαζί με τους γονείς και τους μάρτυρες, και την παρουσίασαν στον ίδιο τον Αλή. Εκείνος, μόλις την αντίκρισε, ταράχτηκε. Το κάποτε καλοσχηματισμένο πρόσωπο είχε αλλοιωθεί σε βαθμό φρίκης. Πείστηκε πως ήταν η ίδια, αλλά εξαγριώθηκε — όχι τόσο με την κοπέλα όσο με εκείνους που του την έφεραν, θεωρώντας πως τον ξεγέλασαν σκόπιμα για να εκδικηθούν. Οργισμένος, αποδοκίμασε τους πάντες και τους έδιωξε με φωνές και προσβολές.
Πέρασε λίγος καιρός, κι έναν χρόνο αργότερα — το 1815 — οι γονείς της Λάμπρως την πάντρεψαν στους Μελισσουργούς με τον Κώστα Παπαθανάση Παπά, έναν άντρα επίσης Σουλιώτικης καταγωγής. Μετά το τέλος της Επανάστασης του ’21, ο Κώστας χειροτονήθηκε ιερέας, άξιος λειτουργός του λόγου και της πίστης”. (Διασκευή κειμένου : Α. Καρρά – Πηγή της ιστορίας : ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ, Ν. Χ. Παπακώστα, Αθήναι, 1967)
Στη φωτογραφία μια σύνθεση με λάδι, που μας γυρίζει πίσω στον 18ο αιώνα της Οθωμανικής εποχής. Απεικονίζει τον Αλή Πασά, τον Πασά των Ιωαννίνων, και το χαρέμι του με τις όμορφες παλλακίδες, μαζί με τη σύζυγό του, Βασιλική, με το κόκκινο πέπλο. (Πηγή : https://www.instagram.com/43galleryart/)
24 Αυγούστου 1969 – Στο Γεφύρι της Άρτας πριν από τον φιλικό αγώνα της ομάδας της Αργυρούπολης με την Αναγέννηση Άρτης, ομάδα της Β’ Εθνικής, στο εθνικό γήπεδο Άρτης. Στη φωτογραφία οι ποδοσφαιριστές, η διοίκηση, οι προπονητές και οι φίλαθλοι της ομάδας. (Φωτο από προσωπική συλλογή)
14 Ιουνίου 1959 – Γυμναστικές επιδείξεις του Β’ Δημοτικού Σχολείου στο τέλος της χρονιάς, στο στάδιο της Άρτας. Πρώτος αριστερά ο Δημήτρης Βάσσος και πίσω του ο Γιώργος Ευταξίας. (Φωτο από προσωπική συλλογή)
“Του Γυμνασίου
Αι γυμναστικαί επιδείξεις των μαθητών της Σχολής Μέσης Εκπαιδεύσεως Άρτης κατά την παρελθούσαν Κυριακήν εγένοντο εις το ευρύχωρον προαύλιον της Σχολής, στεφθείσαι υπό πλήρους επιτυχίας. Άπειρον πλήθος κόσμου είχε συγκεντρωθεί πολύ ενωρίτερον της ορισθείσης ώρας, ως επίσης και εις όλην την έκτασιν της πλατείας Σκουφά……Εκείνο το οποίον εθαυμάσαμεν κυρίως, χάρις εις τας ακαταπονήτους προσπαθείας του νέου Καθηγητού της γυμναστικής κ. Σταύρου Κομκωτού, ήτο η άψογος και καθ΄όλα ικανοποιητική εμφάνισις των μαθητών και μαθητριών των ανωτέρων τάξεων, με τας ομοιομόρφους στολάς, το ωραίον παράστημα, τας πολυπλόκους ασκήσεις και τας ρυθμικάς κινήσεις.
Επηκολούθησαν σύντομοι αγώνες δρόμου, ακοντίου, άλματος εις ύψος, βόλευ – μπωλ και χαντ – μπωλ, καθώς επίσης και διάφοροι χοροί διά της κατατάξεως των μαθητών και μαθητριών εις εξ κύκλους, δι’ ευστρόφων κινήσεων, υπό τα ακράτητα χειροκροτήματα των απειροπληθών θεατών.
Και η ωραιοτάτη τελετή ετελείωσεν με την ανάκρουσιν υπό της φιλαρμονικής του Εθνικού Ύμνου. Η Διεύθυνσις της Σχολής, διά την επιτυχίαν των γυμναστικών επιδείξεων, εδέχθη τα θερμά συγχαρητήρια των παρευρεθέντων, ιδιαιτέρως δε οι γυμνασταί μας κ.κ. Αριστοτέλης Δημητριάδης και Σταύρος Κομκωτός.….” (Πηγή : Άρθρο του Μ. Παπαδόπουλου (Περάνθη) στην εφημερίδα ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, 31 Μαίου 1934)
Στη φωτογραφία στιγμιότυπο από τις γυμναστικές επιδείξεις του Γυμνασίου Αρρένων Άρτης το 1966. Σημαιοφόρος Χαρίλης Μαυρομάτης, παραστάτες εμπρός αριστερά Παύλος Λιούκας, δεξιά Θεόδωρος Καραμπίνης, πίσω δεξιά Δημήτρης Βάσσος και στο μέσον Θεόδωρος Βλαχαντώνης, πίσω αριστερά Κώστας Αντωνίου.(Φωτο από προσωπική συλλογή)
