Δόξες Αγήραντες του Δεσποτάτου

‘Αποψη της Άρτας το 1904. Φωτοκάρτα Νο 1 του Ν.Β. Αγραφιώτη. Η πόλη είναι φωτογραφισμένη από το Κάστρο. Διακρίνεται το καμπαναριό του Αγίου Γεωργίου και πιο δεξιά ο μιναρές από το τζαμί του Κιλίτς Μπέη. Στο βάθος ο λόφος της Βαλαώρας. (Η φωτογραφία είναι από το αρχείο του κ Ιωάννη Έξαρχου)

Στη φωτογραφία ο συγγραφέας του βιβλίου ΔΕΞΙΟΙ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΕΡΟΙ, ΘΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΙΡΟΣΚΟΠΙΣΜΟΥ, Λεωνίδας Νικόπουλος, Ταξίαρχος της Ελληνικής Αστυνομίας, με τον Ηρακλή Μάστακα, όταν υπηρετούσε στην Άρτα. Η φωτογραφία, από το βιβλίο του, έχει τον υπότιτλο : “Άρτα, 5 – 5- 1981, εορτή Αγίας Ειρήνης, με το φίλο Ηρακλή Μάστακα, από τη Φιλιππιάδα, τον πραγματικό αλτρουιστή. Έφυγε σε ηλικία 57 ετών στις 26 – 6 – 1996”.

“……Πήγαινε να σαλέψει το μυαλό μου. Αν ήταν δυνατόν με δυο υπαξιωματικούς και πέντε χωροφύλακες να ανταποκριθώ στην επίπονη και επικίνδυνη δουλειά. Αν όχι όλοι, οι περισσότεροι από τους προισταμένους, αν τους ζητούσαν οι υφιστάμενοι ενίσχυση με προσωπικό, η απάντηση ήταν πάγια : «Δικό σου πρόβλημα, κάνε τη δουλειά σου»……….

Με κίνδυνο να εκτεθώ και να έχω σοβαρές συνέπειες, δεν υπέβαλα δελτία για απόλυση δυο εκπαιδευτικών στην Άρτα και ενός υπαλλήλου της Δ.Ε.Η. από την Λευκάδα, επίσης δεν πρότεινα την εκτόπιση του δικηγόρου Α. Λιαροκάπη και του λογιστή Κων/νου Σαρλή, αμφοτέρων αρτινών, με το αιτιολογικό των ανεπαρκών εις βάρος των στοιχείων.

Κατά την εκτέλεση ελέγχων, συνήθως αγορανομίας, παρίστατο και αξιωματικός του στρατού. Την 27 – 4 – 1967 μου έστειλαν έναν αξιωματικό με έναν στρατιώτη για τη διενέργεια αγορανομικών ελέγχων σε καταστήματα κατά την υπόδειξή τους, πήρα κι εγώ έναν χωροφύλακα, ειδικό στα αγορανομικά θέματα και ενεργήσαμε ελέγχους.

Το τελευταίο κατάστημα, ζαχαροπλαστείο, ήταν του Ιωάννη Βαμβουρέλη, ο οποίος εθεωρείτο κομμουνιστής. Ήταν ηλικιωμένος, πολύτεκνος, σοβαρός και η εν γένει συμπεριφορά του έδειχνε ευσυνείδητο επαγγελματία και φιλήσυχο.

Όπως στα άλλα καταστήματα τροφίμων, έτσι και στο ζαχαροπλαστείο αυτό δεν διαπιστώσαμε παραβάσεις και αποχωρήσαμε, πλην του στρατιώτη που καθυστέρησε για ελάχιστο χρόνο και πριν απομακρυνθούμε μας φώναξε να επιστρέψουμε γιατί σε κάποιο χαρμάνι υπήρχαν μύγες.

Επιστρέψαμε και πράγματι στο χαρμάνι ήταν 2 ή 3 μύγες.

Πως όμως συνέβη αυτό, αφού προ πέντε λεπτών περίπου, δεν είχαμε προςσέξει κάτι τέτοιο? Ωχρίασε ο μπάρμπα Γιάννης, στηριζόμενος στο κάσωμα της πόρτας. Ο αξιωματικός ζήτησε την παραπομπή του στο αυτόφορο με παρεπόμενη ποινή τη σφράγιση του μαγαζιού.

Αντέδρασα ισχυριζόμενος ότι κατά τον έλεγχο το χαρμάνι ήταν καθαρό. Επέμενε ο Αξ/κος, οπότε με τρόπο του είπα ότι «συγγενής του ζαχαροπλάστη ήταν σημαντικός πληροφοριοδότης μου, αν παραπεμφθεί στο αυτόφορο ή μυνηθεί θα είστε εσύ και ο φαντάρος μάρτυρες κατηγορίας ενώ εγώ και ο χωρ/κας Γρ. Φίλης, θα πούμε την αλήθεια, θα βρεθούμε αντιμέτωποι στο δικαστήριο και ο διασυρμός θα είναι αναπόφευκτος, ίσως δε και με συνέπειες ψευδορκίας κ.λ.π.».

Έτσι υπαναχώρησε ο αξιωματικός αυτός, όμως ενημέρωσε τον Διοικητή του και εκείνος στη συνέχεια τον δικό μου, οπότε η ακραιφνής προσήλωσή μου στο καθεστώς είχε αρχίσει να αμφισβητείται περιστασιακά και σύμφωνα με τις καιροσκοπικές επιδιώξεις των παραπάνω…..Πάντως ο μπάρμπα -Γιάννης δεν ήταν παράνομος και δεν του είχε γίνει μήνυση….” [Πηγή : ΔΕΞΙΟΙ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΕΡΟΙ, ΘΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΙΡΟΣΚΟΠΙΣΜΟΥ, Λ. Νικόπουλος, Αθήνα, 2002]

Στη φωτογραφία “Εκδήλωση από την επίσκεψη επισήμου στην Άρτα κατά την διάρκεια της δικτατορίας” . Χαρακτηριστικό της εποχής τα banners “ΖΗΤΩ Η ΕΘΝΙΚΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, 21η ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1967” και “ΕΛΛΑΣ, ΕΛΛΗΝΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ”. (Φωτο από προσωπική συλλογή)

“Το έμβλημα της χούντας των συνταγματαρχών ήταν ο φοίνικας -το μυθολογικό πουλί- που ξαναγεννιέται από τις στάχτες του. Στη μέση του εμβλήματος φιγούραρε ο ένοπλος φαντάρος. Στο κάτω μέρος αναγράφονταν η ημερομηνία 21 Απριλίου 1967, όπου έγινε η «εθνοσωτήριος επανάστασις».

Το «πουλί» της χούντας βρίσκονταν παντού, στα χωριά και στις πόλεις, στα δημόσια σχολεία και όλες τις υπηρεσίες, σε όλους τους στρατώνες. Στους ηλεκτρικούς στύλους των δρόμων, αλλά και στα κουτιά των σπίρτων, στα κέρματα, στα χαρτονομίσματα, στα διαβατήρια. Και που δεν το έβρισκε τότε κανείς! Το συναντούσαμε πολλές φορές και στην είσοδο του κάθε χωριού……” (Πηγή :  https://nikiana.wordpress.com/)

Στη φωτογραφία “Νεαροί μαθητές ποζάρουν με φόντο “Το πουλί της 21ης Απριλίου 1967″, σε κάποια περιοχή της Ηπείρου”, κατά πάσα πιθανότητα στην Άρτα. Θεωρήσαμε πρέπον να σβήσουμε τα πρόσωπα των μαθητών. (Φωτο από προσωπική συλλογή)

“Ώρα 05.00 της 21^ης Απριλίου 1967, ο χωρ/κας Θ. Οικονόμου ήλθε στο σπίτι μου και μου είπε να πάω αμέσως στην υπηρεσία μου, διότι «έγινε επανάσταση».

Στο γραφείο μου βρήκα πάνω από δέκα σηματικές διαταγές για αυστηρά επιφυλακή, ετοιμότητα, συλλήψεις κ.λ.π.. Οι καθ’ ιεραρχία προιστάμενοι από ευθυνοφοβία ή υπέρμετρη προσήλωση στο νέο καθεστώς, χωρίς ακόμη να γνωρίζουν την ταυτότητά του, έστελναν στους υφισταμένους όλες τις διαταγές, αδιαφορούντες για τις δυνατότητες υλοποίησεώς των, «κόψτε το λαιμό σας» απαντούσαν.

Για την πόλη της Άρτης ήμουνα υπεύθυνος για τις συλλήψεις ατόμων προς εκτόπιση και των προτάσεων για απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων.

Την επομένη, 22 – 4 – 1967, σηματικώς διετάχθη η σύλληψη των κομμουνιστών Γ! κατηγορίας, των επικινδύνων.

Στην ομάδα ασφαλείας είχα 6 χωρ/κες και 2 Υπαξιωματικούς, τους είχαν συλλάβει όλους εκτός από τον Τάτση Κων/νο και τον Αχιλλέα Καλιακάτσο που έπρεπε να συλληφθούν οπωσδήποτε.

Προσωπικά, με τον Ενωμ. Αναστάσιο Γιάννογλου, πήγα στο σπίτι του δεύτερου. Ήταν η ώρα 15.30, κτύπησα το κουδούνι και μας άνοιξε η γυναίκα του, η οποία μόλις μας αντίκρυσε, με λυγμούς με παρακαλούσε να μην τον συλλάβω, λύγισα προς στιγμήν, αλλά δεν γινόταν.

Μπήκα στο σπίτι, ο Αχιλλέας ντυμένος κανονικά, ήταν ξαπλωμένος ανάσκελα, έξυνε τα δόντια του με μια οδοντογλυφίδα και απολάμβανε από το ραδιόφωνο τα εμβατήρια…..”Σας περίμενα”, μου είπε και σηκώθηκε όρθιος.

Το κρατητήριο του Τμήματος ήταν πληκτικό (3 χ 4 τ.μ. περίπου), με ένα μικρό παραθυράκι στην κορυφή της εισόδου. Θα ήταν πάνω από 40 άτομα μέσα.

Με ζητούσε επίμονα ο κρατούμενος Δημήτριος Πάσας, δικηγόρος. Με κολλημένο το πρόσωπό του στο παραθυράκι, με παρακάλεσε να τους μεταφέρουμε σε άλλο χώρο, διότι εκεί θα πέθαιναν από ασφυξία. Λίγες μέρες αργότερα, μεταφέρθηκαν στις φυλακές Άρτης, τόπο συγκεντρώσεως κομμουνιστών Νομού Άρτης με προορισμό τους τόπους εκτοπίσεως : Γιάρο ή Λέρο.

Αυτή ήταν η διαδικασία συλλήψεως και εκτοπίσεως των κομμουνιστών που είχε περαιωθεί τα τρία πρώτα Σάββατα, μετά την 21 – 4 – 1967.

Για τους πολιτευτάς  και πολιτικούς ακολουθούσαν μεμονωμένες προσωπικές διαταγές συλλήψεως, όμως μόνο ο βουλευτής της Ε.Ρ.Ε. Ντίνος Παπαδημητρίου  είχε συλληφθεί και μετά από δύο ημέρες αφέθη ελεύθερος. Έτρεμε ο Ντίνος από το φόβο μήπως τον εκτοπίσουν.

Την πρώτη Δευτέρα, μετά την 21– 4 – 1967, διετάχθη η παράδοση των κυνηγετικών όπλων στην Υπηρεσία μου, των κατοίκων του Νομού Άρτης.

Στη συνέχεια με άλλη διαταγή, ‘επρεπε εντός δύο μηνών να συνταχθούν και να υποβληθούν δελτία ποιού (φρονήματα) των δημοσίων υπαλλήλων εναντίον των οποίων υπήρχαν επιβαρυντικά στοιχεία, για την αποστολή τους στα αρμόδοα συμβούλια και τα οποία θα προέκυπταν από τους ατομικούς φακέλλους. Όπως θα αναφέρω  δεν υπήρχε η δυνατότητα διασταυρώσεως των πληροφοριών και όχι σπάνια επικρτούσαν οι γνώμες κακόβουλων και εμπαθών από προσωπικά κίνητρα….Είχε διαταχθεί η υποβολή αναφορών ανεξάρτητα από τις πολιτικο-ιδεολογικές πεποιθήσεις, εναντίον δημοσίων υπαλλήλων που υπήρχαν επιβαρυντικά στοιχεία για το ήθος κ.λ.π….»(Συνεχίζεται…). [Πηγή : ΔΕΞΙΟΙ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΕΡΟΙ, ΘΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΙΡΟΣΚΟΠΙΣΜΟΥ΄*, Λ. Νικόπουλος, Αθήνα, 2002]

*Ευχαριστώ θερμά τον κ. Σωτήρη Σαρλή για την παραχώρηση του εν λόγω βιβλίου, που δεν κυκλοφορεί πιά.

Στη φωτογραφία ο Λεωνίδας Νικόπουλος, πρώτος από δεξιά, ένα χρόνο πιο πριν, το Πάσχα του 1966, στο Αστυνομικό Τμήμα Άρτης. (Φωτο από το ίδιο βιβλίο).