“ΤΟ ΚΟΜΠΟΤΙ
Το χωρίον Κομπότι απέχει της Άρτης δύο ώρας. Απερχόμενος τις εξ Άρτης και διευθυνόμενος προς το χωρίον τούτο ακολουθεί την εις Μενίδιον άγουσαν και σταματά εν τινι παροδίω οικήματι χρησιμεύοντι ως καφενείον εν ω αναπαύονται οι οδοιπόροι. Εντεύθεν παρακάμπτει οδόν πλαγίαν, ήτις έγει ευθύς εις το Κομπότι.
Το χωρίον κείται αριστερά της οδού επί λόφου τινός παρά την οροσειράν του Πίνδου, υφ’ ον παρεκτείνονται τήδε κακείσε εις μεγάλην έκτασιν οι αγροί των χωρικών, οίτινες εξικνούνται μέχρι Μενιδίου. Χωρίζεται δε διά τινος χειμάρρου από του παρακειμένου χωρίου Σελάδες, όστις εισβάλλει κατά την Κόπραιναν εις τον Αμβρακικόν κόλπον, καλείται δε Βουβός. Ο αριθμός των οικιών ανέρχεται εις τριακοσίας.
Επί τουρκοκρατίας το χωρίον ευρίσκετο εν επιζήλω ανθηρά καταστάσει. Ήτο δε ως προς τα παρακείμενα κεφαλοχώρι. Εν αυτώ διέλαμπεν η πνευματική, οπωσούν κατά τους χρόνους εκείνους, ανάπτυξις και η υλική ευημερία.
Επί της εποχής του Αλή πασά, της μάστιγος εκείνης της Ηπείρου, προ του οποίου όλοι εκ φόβου τότε κατέπτυσσον, μόνον το Κομπότι διετήρησε την εντελή ανεξαρτησίαν, οφειλομένην εις την σωφροσύνην και φιλοπατρίαν του Γεροστάθη, ανδρός τότε καθ’ όλα διαπρέποντος. Ούτος ήτο ο κορυφαίος του χωρίου και ως προς το χρήμα και την διανοητικήν ανάπτυξιν.
Ο Αλή πασάς εκάλεσεν αυτόν προς συνεννόησιν, ίνα συναινέση διά την πώλησιν του χωρίου. Κατά την συνέντευξιν όμως ταύτην ου μόνον αντέστη θαρραλέως εις τας ορέξεις του Αλή, αλλά κατώρθωσε και τον επικείμενον κίνδυνον της ζωής του, ήτις είχε προγραφή, να αποσοβήση, και την γνώμην του αδαμάστου και αμεταπείστου εκείνου θηρίου να μετατρέψη διά του επιβάλλοντος αυτού περί τε την παρουσίαν και την ορθήν μετά κρίσεως εξέτασιν των ζητημάτων. Ούτω λοιπόν το χωρίον εσώθη διά του Γεροστάθη από των κακοποιών χειρών του Αλή.
Ο έγκριτος ούτος ανήρ εκέκτητο περιουσίαν μεγάλην. Κατά την ομολογίαν των χωρικών είχε οικίαν συνισταμένην εκ πεντήκοντα ευπρεπών δωματίων, απέναντι της πολλά έτη αριθμούσης εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου.
Πολύ επί της εποχής ταύτης εκ των κατοίκων του χωρίου τούτου ίσχυον και διεκρίνοντο πλείστοι, ιδίᾳ ο προμνησθείς Γεροστάθης, διά την σύνεσιν και την φιλοπατρίαν αυτών. Τούτο δε κατάδηλον γίγνεται και εκ της μαρτυρίας ότι οι εν Άρτη πολλάκις κατέφευγον εις τας συμβουλάς των εν Κομποτίω. Τοιαύτη ήτο η ισχύς και η υπεροχή του Κομποτίου, υπέρ νυν είναι άσημον χωρίον εν καταπτώσει διατελούν.
Και άλλα πρόσωπα ισχύοντα και διακρινόμενα τότε δυνάμεθα να αναφέρωμεν, αλλά παραλείπομεν τα ονόματα τούτων προ ανδρός τα μέγιστα διαπρέψαντος και μετασχόντος εις την σύστασιν της Φιλικής Εταιρίας. Ούτος ήτο ο Σκουφάς. Ο Σπυρίδων Τρικούπης, ο ένθερμος λάτρης της πατρίδος, εν τη ιστορία της ελληνικής επαναστάσεως, αρχόμενος του λόγου περί της ιδρύσεως της Φιλικής Εταιρίας, λέγει τα επόμενα περί Σκουφά:
«Περί τα τέλη του 1814 Νικόλαος τις Σκουφάς, εξ Άρτης, άνθρωπος τιμίου χαρακτήρος, πολύπειρος, αλλ’ ολίγης παιδείας και μικράς σημασίας, υπάλληλος άλλοτε εμπορικού οίκου, συνέλαβε πρώτος εν Οδησσώ την ιδέαν συστάσεως πολιτικής εταιρίας υπό την ονομασίαν «εταιρία των Φιλικών», ονομασίαν αρκούσαν μόνην να χαρακτηρίση την μικράν γνώσιν του συστητού και αυτής της μητρικής γλώσσης του. Ο ασήμαντος ούτος θεμελιωτής ασημάντους παρέλαβε συμπράκτορας και αρχάς, και αφ’ ου τοις απεκάλυψε τον σκοπόν του , συνεννοήθη και περί του τρόπου της προόδου».
Ταύτα νομίζομεν ότι είναι ικανά να καταδείξωσι τον άνδρα, ου το όνομα πρέπει μετ’ ευλαβείας εκάστοτε να προφέρηται. Πόσον θαυμαστόν! Άσημος και απαίδευτος ανήρ ενεκολπούτο τοιαύτην ιδέαν πρώτος! Απέτυχεν, ως είναι πασίγνωστον, η επιχείρησις αύτη του φιλοπάτριδος ανδρός. Δεν είναι όμως παράδοξον, πώς ανήρ καθόλου ασήμαντος συνέλαβε πρώτος τοιαύτην σωτήριον και εθνωφελή ιδέαν; Ούτος παρείδε παν τυχόν πρόσκομμα και χάριν της πατρίδος ανέλαβεν, εμπνεόμενος υπό ευοιώνου ιδέας, την σύστασιν της εταιρίας.
Πρώτος λοιπόν έσπειρεν ο Σκουφάς, και προς εξάπλωσιν και πραγματοποίησιν τούτου του σχεδίου συνετέλεσαν διά συνεργασίας μετέπειτα και άλλοι. Δεν είναι λοιπόν άξιον να αποκαλυπτώμεθα μετ’ ευγνωμοσύνης αναφέροντες το σεβαστόν αυτού όνομα;
Και όμως πόσον ελησμονήθη ο μεγαλεπήβολος ούτος ανήρ! Ενώ πρέπει να τον θαυμάζωμεν, διότι συνέλαβε, καίτοι πνευματικώς αμόρφωτος, τοιαύτην εθνοσωτήριον ιδέαν, ημείς ουδέ καν λόγον ποιούμεθα περί του διασήμου ανδρός!
Εσώζετο μέχρι τινός η οικία του περικλεούς τούτου ανδρός, και οι πρεσβύται οι γνωρίσαντες αυτόν την ητένιζον μετ’ ακραιφνούς σεβασμού και αγάπης τοιαύτης, ώστε δάκρυα ευγνωμοσύνης εχύνοντο εκ των οφθαλμών των.
Ο πανδαμάτωρ χρόνος, συν τη άλλη τακτική των πραγμάτων φθορά, κατέστρεψε και ταύτην. Πλην της καταστροφής της οικίας του Σκουφά ολοσχερώς και η του Γεροστάθη κατεστράφη. Εάν εσώζετο η πρώτη, έπρεπεν, ως ιερόν κειμήλιον, μετά της αποχρώσης προσοχής και ενδελεχούς ευλαβείας να φυλάττηται, επί δε της θύρας της να τεθή επιγραφή χρυσοίς γράμμασι «Σκουφά». Θα ήτο καλόν το τοιούτον και πάντη ωφέλιμον, διότι η ανατένισις προς αυτό θα υπεμίμνησκεν εις τους χωρικούς τον ένδοξον χωριανόν των, και ούτω το φρόνημα αυτών θα υπεδαύλιζε και την τροπήν επί τα καλά θα εδείκνυεν……”. (Συνεχίζεται) [Πηγή : ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ, φ. 110, 1894)
Στη φωτογραφία «Το Κομπότι κατά την δεκαετία του ’50 από το κοντοράχι. Κάτω αριστερά διακρίνεται ο νερόμυλος που λειτουργούσε μέχρι το 1957 περίπου…». Πηγή φωτογραφίας : https://kompoti-artas.blogspot.com/
