—————————–
“Μετά τό πασίγνωστο «δυστυχώς έπτωχεύσαμε» τού Τρικούπη κατά τήν συνεδρίαση της Βουλής στίς 13-12-1893 (νέο ημερολόγιο) καί τό έπίσης γνωστό «άνθ’ ύμών Γουλιμής», έληξε ή δημιουργική τρικουπική περίοδος καί άνοιξε ό δρόμος γιά τόν λαϊκισμό τοΰ Θεόδ. Δεληγιάννη καί τήν πατριωτική εξαλλοσύνη της «Εθνικής Εταιρείας». Ή «Εθνική Εταιρεία» από τήν ίδρυσή της έναντιώθηκε στούς πολιτικούς πού έπιδίωκαν διπλωματική λύση τών διαφορών μέ τήν Τουρκία. Μέλη της έγιναν άξιόλογοι στρατιωτικοί (Παν. Δαγκλης, Παύλος Μελάς, Άλεξ. Μαζαράκης-Αίνιάν, Ίωαν. Μεταξάς κ.α), καθώς καί κορυφαίοι λογοτέχνες (Γρ. Ξενόπουλος, Ανδρ. Καρκαβίτσας, Νικ. Πολίτης, Γεώργ. Δροσίνης, Κωστής Παλαμάς κ.ά), πού έδωσαν κύρος στήν οργάνωση καί τήν βοήθησαν ν’ άποκτήσει σημαντική επιρροή στό λαό. Μέ διαδηλώσεις, συλλαλητήρια καί μαχητικές συγκεντρώσεις, ή «’Εθνική Εταιρεία» έξεβίαζε τά κόμματα καί ιδίως τήν Κυβέρνηση. Ή άπό μέρους τών τούρκων παραβίαση παλιότερων συμφωνιών καί οί φοβερές σφαγές κατά τών χριστιανών στά Χανιά (23/24-1-97), οδήγησαν στήν άπόφαση νά σταλεί δύναμη στρατού στήν Κρήτη (1- 2-97), άλλά καί στήν άπόφαση τών Μεγ. Δυνάμεων ν’ άντιδράσουν μέ κάθε μέσο στήν ελληνική πρωτοβουλία. Στίς 27/28-3-97 τρεις χιλιάδες ένοπλοι τής «’Εθνικής Εταιρείας» εισέβαλαν στήν Μακεδονία στήν περιοχή Κρανιάς καί χτύπησαν τίς εκεί τουρκικές φρουρές. Τό γεγονός αύτό ήταν ή θρυαλλίδα γιά τήν έκρηξη πού άκολούθησε. Στίς 5/17-4-97 ή Τουρκία άνακοίνωσε τήν διακοπή τών ελληνοτουρκικών σχέσεων καί τήν έναρξη πολεμικών έπιχειρήσεων. ’Έτσι άρχισε ό πόλεμος.” (Πηγή : Ο «ΑΤΥΧΗΣ» ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ 1897 ΚΑΙ ΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ, Γιάννης Τσούτσινος, ΣΚΟΥΦΑΣ, τχ. 88, 1998)
Στη φωτογραφία «Η σφραγίδα της Εθνικής Εταιρείας», Αθήνα, Βιβλιοθήκη της Βουλής.
(Πηγή : Λυριτζής, Γ., Η Εθνική Εταιρεία και η δράσις αυτής, Κοζάνη 1970)
