Μία από τις πιο ωραίες βρύσες της περιοχής μας βρίσκεται στην κεντρική πλατεία των Πραμάντων, στην έδρα των Βορείων Τζουμέρκων. Μια βρύση που παριστάνει μια ανθρώπινη κεφαλή με κρουνό στο στόμα της, τοποθετημένη σε μια πελεκητή πέτρινη στήλη. Το όνομά της; «Η βρύση του Αράπη», μια βρύση που μετρά πάνω από 130 χρόνια ζωής μιας και χτίστηκε το 1887.
Γιατί «βρύση του Αράπη»; Οι εκδοχές είναι πολλές και κάθε μια διηγείται και μια διαφορετική ιστορία. Άλλοι λένε ότι η βρύση με την άσπρη μορφή (και με μουστάκι) χτίστηκε στην τοποθεσία όπου κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας στεκόταν ο «αράπης» Οθωμανός εισπράκτορας των φόρων. Άλλοι ότι στην ίδια τοποθεσία, μια ανδρογύναικα Πραμαντιώτισσα έσφαξε το καλοκαίρι του 1821 έναν αράπη που πολεμούσε με τον οθωμανικό στρατό.
Η πιο… παιχνιδιάρικη εκδοχή είναι αυτή που θέλει τον λιθοξόο-κατασκευαστή της βρύσης, τον Βασίλειο Γεωργάκη, να εκδικείται με τον τρόπο του έναν μεγαλοτσέλιγκα. Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, ο Γεωργάκης ξεκίνησε να φτιάχνει τη βρύση με μορφή γουρουνιού -τόσο η μορφή του γουρουνιού όσο και η μορφή του αράπη στη λαϊκή αρχιτεκτονική κατέχουν τη θέση συμβόλου αποτροπής του κακού στοιχείου. Κατά την κατασκευή της μορφής, πέρασε από το «εργαστήριό» του ο μεγαλοτσέλιγκας Ζάχος Μολώνης, ο οποίος είπε αστειευόμενος: «Μπράβο για την επιτυχία σου Μαστροβασίλη. Στον καθρέπτη εκοίταζες;». Ο μαστρο-Βασίλης βρήκε τον τρόπο να πάρει το αίμα του πίσω. Έφτιαξε τη βρύση με τη μορφή του Ζάχου Μολώνη με καταπληκτική ομοιότητα όπως υποστηρίζουν οι παλαιότεροι Πραμαντιώτες.(Πηγές : “Ιστορία-Λαογραφία, Πράμαντα Τζουμέρκων Ιωαννίνων”, Αθήνα, 1977, “Τοπωνυμικό Πραμάντων”, Νικηφόρος Παπαθεοδώρου, 1999)
Η φωτογραφία στον “Αράπη” στην Πράμαντα. Αριστερά ο Κωσταντίνος Βαίτσης και δεξιά ο Βασίλειος Δ. Σταυρούλας.Από το αρχείο του Κ. Βαίτση, όπως δημοσιεύτηκε στην Περιοδική Έκδοση του Συλλόγου Πραμαντιωτών Ιωαννίνων , τ. 79, 2008
