Δόξες Αγήραντες του Δεσποτάτου

Έγχρωμη ξυλογραφία του 1860 με τίτλο «TOWN FORTRESS OF ARTA IN ALBANIA». (Φωτο από Οίκο Δημοπρασιών)

Εντύπωση προκαλεί σε όσους δεν είναι αρκετά εξοικειωμένοι με την βιβλιογραφία του 18ου και 19ου αι. σχετικά με την Άρτα, η αναφορά ότι η πόλη μας ανήκει στον γεωγραφικό χώρο της Αλβανίας. Είναι πράγματι γεγονός ότι σε πάρα πολλά βιβλία και έγγραφα, κυρίως στα προξενικά και περιηγητικά, η περιοχή μας καταγράφεται ως «Αλβανία». Σύμφωνα με τις γεωγραφικές αντιλήψεις της εποχής «Αλβανία» αποκαλείται ο χώρος της Βαλκανικής που εκτείνεται από το Μαυροβούνιο ως την Πελοπόννησο. Πρόκειται για γεωγραφικό όρο ασαφή, καθώς στις διάφορες πηγές η εντύπωση για τη γεωγραφική έκταση της «Αλβανίας» είναι συγκεχυμένη.

Σε  περιηγητικά κείμενα των αρχών του 19^ου αι. καθορίζεται κατά κάποιο τρόπο ο γεωγραφικός χώρος της «Αλβανίας», αλλά οι απόψεις των περιηγητών διαφέρουν. Ο Pouqueville (Voyage en Albanie) συμπεριλαμβάνει στην Αλβανία την περιοχή του Αμβρακικού, το Κάρλελι και μέρος της Θεσσαλίας. Ο Holland (Travels)  θεωρεί ως διαχωριστική γραμμή την Πίνδο. Ο Bartoldy (Voyage) θεωρεί ότι φτάνει μέχρι τα προς το νότο όρια του βουνού του Σουλίου. Σύμφωνα με τον Bellaire (1800) η Ήπειρος ή Κάτω Αλβανία, οριοθετείτε από τη Χιμάρα και το Αργυρόκαστρο, μέχρι το Ξηρόμερο. Γενικά πάντως με τον όρο υποδηλώνεται η περιοχή από τη Σκόδρα ή το Δυρράχιο ως τον Αμβρακικό κόλπο ή και την Ακαρνανία και κάποτε ως την Πελοπόννησο. Έτσι εξηγείται γιατί στα περιηγητικά κείμενα του τέλους του 18^ου και των αρχών του 19^ου αι., η Νότια Ήπειρος ονομάζεται «Αλβανία». Αντίστοιχα οι κάτοικοι, κυρίως της Ηπείρου, φέρουν την ονομασία «Αλβανοί ή Αρβανίτες», ένα θέμα που είχε προβληματίσει τους λόγιους της εποχής, σύμφωνα με τους οποίους «….η Ήπειρος κακά λέγεται Αρβανιτιά, ενώ κανείς Αρβανίτικα δεν ηξεύρει….(Λ. Βρανούσης, 1952) (Πηγή : Διδακτορική διατριβή με τίτλο ΓΑΛΛΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΔΑΣΩΝ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ 1710 – 1792, Ε. Γιαννακοπούλου, Αθήνα, 1987