“…….Ο κόλπος θεωρείται γενικά ανθυγιεινός, ιδιαίτερα τους μήνες Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο, όταν οι ντόπιοι προσέχουν να μην εκτίθενται ακάλυπτοι το πρωί στον ανατολικό ή χερσαίο άνεμο, ο οποίος έρχεται από τις βαλτώδεις ακτές, είναι πολύ ψυχρός και φέρνει μαζί του τα ελώδη μιάσματα, προκαλώντας επικίνδυνους διαλείποντες πυρετούς. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μου (Ιούνιος και Ιούλιος), το αεράκι της ξηράς και της θάλασσας ήταν πάντα κανονικό, και το τελευταίο φυσούσε δροσερό – ξεκινούσε μεταξύ 10 και 11 το πρωί και σταματούσε πάντα με τη δύση του ηλίου. Το εύρος της θερμοκρασίας ήταν από 24 έως 32 κατά τη διάρκεια της ημέρας και από 21 έως 27 τη νύχτα. Η μέση θερμοκρασία το μεσημέρι ήταν 26 βαθμοί.
Γενικά οι λόφοι στην Ακαρνανική πλευρά έχουν στρογγυλή κορυφή και είναι άγονοι, κατεβαίνοντας βαθμιαία και με κυματιστή μορφή προς τις ακτές, οι οποίες είναι γενικά βραχώδεις και απότομες . Προς τα βόρεια τα βουνά είναι ψηλότερα, με απότομες κορυφογραμμές και με την κάθοδο προς τις πεδιάδες πιο απόκρημνη, παρουσιάζοντας σε πολλά σημεία, κυρίως το Ζάλογγο και το Μαύρο Βουνό, καταπληκτικούς βράχους.
Το ανατολικό τμήμα του κόλπου είναι το βαθύτερο. Το μεγαλύτερο βάθος που βρήκαμε ήταν τριάντα έξι οργιές και το κάτω μέρος αποτελείται από σκληρή μαύρη λάσπη, με εξαίρεση τις χαμηλές αμμώδεις ακτές. Υπάρχουν δύο άλλα νησιά που δεν έχουν γίνει ακόμη γνωστά, το ένα που ονομάζεται Γαιδουρονήσι (Jackass Island), έξω από το ακρωτήριο La Scara, είναι χαμηλό, βραχώδες και άγονο, παρουσιάζοντας στην επιφάνειά του μάζες ασβεστόλιθου επικαλυμμένους με γύψο. Το άλλο, το Κεφαλονήσι (Head Island) είναι της ίδιας φύσης με το Κορακονήσι, περίπου δεκαπέντε ή δεκαοκτώ πόδια ύψος, από μαλακό ψαμμίτη και καλυμμένο με πράσινο.
Έχω αποφύγει σκόπιμα να μιλήσω για το χαρακτήρα των ανθρώπων, καθώς έχουν ήδη δημοσιευτεί τόσες πολλές επαρκείς περιγραφές γι’ αυτούς. Αρκεί να πούμε ότι η πλειονότητα των κατοίκων είναι Έλληνες, πολλοί Αλβανοί, και λίγοι Οθωμανοί, που είναι ως επί το πλείστον κυβερνητικοί αξιωματούχοι. Ο τρόπος μετακίνησης και μεταφοράς εμπορευμάτων είναι με άλογα. Ο ρυθμός με τον οποίο υπολογίζουν την απόσταση είναι κατά μέσο όρο τρία μίλια την ώρα, ενώ οι οκτώ ώρες θεωρούνται γενικά ως ταξίδι μιας ημέρας. Η χώρα αφθονεί σε φίδια, πολλά από τα οποία είναι δηλητηριώδη. Τα θηράματα, ιδιαίτερα οι λαγοί και οι πέρδικες, είναι άφθονα. Η ελιά ανάμεσα στα δέντρα και η μυρτιά ανάμεσα στους θάμνους, είναι τα πιο συνηθισμένα. Δεν υπάρχει κανονικότητα στις παλίρροιες, η άνοδος, η πτώση και η ταχύτητα εξαρτώνται πλήρως από τη δύναμη του ανέμου…..” (Πηγή :Observations on the Gulf of Arta, Made in 1830, Author(s): James Wolfe, Source: The Journal of the Royal Geographical Society of London , 1833, Vol. 3 (1833), pp. 77-94 Published by: Wiley on behalf of The Royal Geographical Society (with the Institute of British Geographers).
Στη φωτογραφία “Εργάτες της θάλασσας στον Αμβρακικό….” Φωτογραφία του Βασίλη Γκανιάτσα από το Λεύκωμα ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΗΠΕΙΡΩΤΙΣΣΕΣ, Σ. Βασιλείου, Αθήνα, 2007.
