Στη Βίγλα Άρτας ξεπροβάλλει μια γνώριμη ελληνική παθογένεια: υποσχέσεις, σφραγίδες και «πειράματα» που σκοντάφτουν σε γραφειοκρατία, πρόχειρο σχεδιασμό και μειοδοτικούς διαγωνισμούς χωρίς έλεγχο. Αντλιοστάσια που «έρχονται τον μεθεπόμενο Οκτώβριο», τεχνητές βροχές αντί σοβαρής υποδομής, εργολάβοι που σπέρνουν υλικά και εξαφανίζονται, σχολεία μισοτελειωμένα που κοστίζουν τριπλά και στάζουν—κι όμως κανείς δεν λογοδοτεί. Οι πρόσφυγες, άνθρωποι της δουλειάς, γίνονται το μέτρο της κρατικής ανεπάρκειας: άλλοι υπόσχονται «25 στρέμματα που φτάνουν», άλλοι μιλούν για «εντατική καλλιέργεια» χωρίς να υπάρχει η απαραίτητη στήριξη, επίβλεψη και συνεταιριστική οργάνωση. Κι ενώ η Ύπατη Αρμοστεία συνεισφέρει στο στήσιμο μιας νέας αρχής, το ελληνικό κράτος ταλαιπωρείται από καθυστερήσεις, υπερκοστολογήσεις και μια χρόνια αδυναμία να τελειώνει ό,τι αρχίζει. Μέσα σε αυτό το τοπίο, οι άνθρωποι περιμένουν το αυτονόητο: να λειτουργήσουν τα έργα, να χτιστούν τα σπίτια και κυρίως να ανοίξει το σχολείο. Με αυτό το φόντο, συνεχίζεται το ρεπορτάζ – μαρτυρία της Γιολάντας Τερέντσιο το 1961 :
“Έβλεπα τους φτωχοντυμένους άνδρες με τ’ αξύριστα, τραχιά πρόσωπα μπροστά μου, μαζεμένους σε μια μάζα πηχτή μέσα στο καμαράκι κι’ οι υπόλοιποι έξω από την πόρτα και το παράθυρο, γιατί δεν χωρούσαν άλλοι. Αγέλαστες μορφές γεμάτες αγανάκτηση κι’ ερωτηματικά.
Κι όμως η φετινή χρονιά θεωρείται καλύτερη από τις τρεις περασμένες, γιατί η νέα υπηρεσία του Υπουργείου Γεωργίας, η ΥΕΒ, αναγκάστηκε κι’ έκανε φέτος έργα ώστε να μην κατακλύζεται η περιοχή από ξένα νερά, έγινε η συστηματοποίηση του μεγαλύτερου μέρους των χωραφιών κι’ έτσι δεν πλημμύρισαν φέτος παρά μόνον 600 στρέμματα. Το τριφύλλι έχει πιάσει καλά, αλλά η ανομβρία, αν συνεχιστεί, θα το καταστρέψει. Η ελπίδα ήταν να τεθούν σε λειτουργία συστήματα τεχνητής βροχής, σύστημα πολυέξοδο, αλλά που αποφασίστηκε να χρησιμοποιηθεί.
Οι τοπικές αρχές εγγυώνται ότι τα χωράφια είναι αποκαταστημένα πλήρως και ότι είναι η τελευταία χρονιά που υπάρχει δυσαρέσκεια. Έχουν βγάλει, λένε, το ασφαλές συμπέρασμα ότι η οικογένεια θα μπορέσει να ζήσει με τα 25 στρέμματα, όπως ζουν και οι άλλες ελληνικές οικογένειες. Και κτηνοτροφές γίνονται σ’ αυτά τα χωράφια και σιτάρι και μπαμπάκι! Μόνο από το μπαμπάκι υπολογίζουν ότι θα έχουν τον χρόνο 7.000 δραχμές και από τα μοσχάρια 5.000 κι’ αυτό το εισόδημα θα τ’ αυξήσουν τα πουλερικά. Όλα αυτά, εφ’ όσον βέβαια θα χρησιμοποιηθεί η τεχνητή βροχή κι’ αν πετύχουν τα πειράματα. Ο Ολλανδός ειδικός κ. Άκερμαν, που έχει σταλεί εκεί από μια ξένη οργάνωση για να βοηθήσει τους κατοίκους, δεν πιστεύει πως μπορούν ν’ αρδευτούν τα 3000 στρέμματα χωράφια με τεχνητή βροχή με μόνο τα επτά μηχανήματα που έχουν υπολογιστεί να σταλούν και που αρχικά επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν μόνο για ένα πειραματικό αγρό 100 στρεμμάτων, όπου θα δοκιμαστούν εαρινά φυτά, για να δουν αν πιάνουν εκεί. Ο ίδιος νομίζει ότι οι κάτοικοι μπορούν να ζήσουν από τα χωράφια τους, εάν εφαρμοσθεί ένα πρόγραμμα εντατικής ή εναλλασσόμενης καλλιέργειας, πράγμα που δεν φαντάζεται πως μπορεί να γίνει από τους γεωργούς αυτούς που δεν είναι ανεπτυγμένοι και χρειάζονται απαραιτήτως ειδική διαπαιδαγώγηση, καλή κοινοτική και συνεταιριστική οργάνωση και μια στενότατη παρακολούθηση από ένα πολύ καλό γεωπόνο, που να έμενε επί τόπου. Δεν νομίζει ότι ο κίνδυνος των πλημμυρών εξέλιπε κι’ ότι είναι λύση η εγκατάσταση δύο ακόμη αντλιοστασίων για την ενίσχυση του ενός που υφίσταται αυτή τη στιγμή.
Ας σημειωθεί, ότι αυτά τα δύο αντλιοστάσια το Υπουργείου Γεωργίας τα είχε παραγγείλει από πέρυσι στο Υπουργείο Εμπορίου, στην υπηρεσία κρατικών προμηθειών, που υπολογίζει να τα έχει τον μεθεπόμενο Οκτώβριο. Ζήσε μαύρε μου να φας τριφύλλι, δηλαδή.
Ας σημειωθεί ότι μόνο 25–30 πόντοι του εδάφους ήταν καλό χώμα και περιέχει οργανική ουσία, απ’ εκεί και κάτω είναι αλατούχο. Είχαν διαβεβαιώσει τους κατοίκους οι αρμόδιες υπηρεσίες πως θα μπορούσαν κάλλιστα να κάνουν δεντροκαλλιέργεια κι’ αποδείχτηκε ότι είναι αδύνατο να πιάσουν δέντρα σ’ αυτό το έδαφος! Η μόνη ελπίδα είναι να πιάσει τουλάχιστον το τριφύλλι για να τρέφονται τα ζώα και να γίνουν κυρίως κτηνοτρόφοι και πτηνοτρόφοι.
Το όλο έργο, κατά ομολογία των αρμοδίων, κόστισε ως σήμερα 27.000.000 δραχμές.
Όσα λάθη και να γίνονται, στον τόπο μας δεν είδαμε ποτέ να κάθονται οι υπεύθυνοι στο σκαμνί και να λογοδοτούν για τα σφάλματά τους, που πληρώνει το κράτος, δηλαδή οι φορολογούμενοι. Ποιοι είναι οι υπεύθυνοι γι’ αυτή την επιλογή; Θα το μάθουμε ποτέ;
Έχουμε δημοκρατία κι ακολουθούμε τυφλά το γράμμα του νόμου. Ο νόμος λοιπόν λέει ότι η κρατική υπηρεσία πρέπει ν’ αναθέτει ένα έργο στον μειοδότη εργολάβο. Κάποιος, λοιπόν, εργολάβος, γνωστός σε όλους από προηγούμενα έργα, ότι δεν ήταν καλής πίστεως, μειοδότησε και πήρε το έργο της κατασκευής γεφυρών, ώστε οι γεωργοί να μπορούν να περνούν τις τάφρους και να μπαινοβγαίνουν στα χωράφια τους να δουλεύουν. Έφερε τα υλικά και τα έσπειρε στα πέντε σημεία του ορίζοντα, τον περασμένο Αύγουστο, κι από τότε δεν ξαναφάνηκε. «Να κάθονται τα υλικά κι εμείς να τα βλέπουμε να χώνονται σιγά – σιγά στη λάσπη και να μη μπορούμε να περάσουμε και στα χωράφια μας» λένε οι κάτοικοι. “Ας βάλουν άλλον εργολάβο, ας βάλουν εμάς να σκάψουμε να τα φτιάξουμε, δεν ξέρουμε εμείς να σκάψουμε;». Που να χωρέσει το μυαλό τους πως ένας εργολάβος μπορεί να δέσει τα χέρια του κράτους και να μένει ασύδοτος, κατοχυρωμένος πίσω από νόμους και να παιδεύει πληθυσμούς ολόκληρους, επειδή αυτό είναι το κέφι το. Που να χωρέσει το μυαλό τους πως ολόκληρο κράτος δεν βάζει γνώση κι εξακολουθεί την ίδια πολιτική, όσο ολέθρια κι’ αν είναι για τη χώρα και το λαό της και για το κύρος του ίδιου του κράτος;
Το σχολείο δεν έχει ακόμα κτιστεί και το σπίτι του παιδιού κτίζεται τώρα και τέσσερα χρόνια. Αντί 180 χιλιάδων δραχμών, που έπρεπε να είχε κοστίσει κανονικά, κοστίζει τουλάχιστον 600 χιλιάδες ως σήμερα! Η θέα του είναι εξοργιστική, ωραιότατο απέξω, μέσα είναι σκεπασμένο από πράσινη μούχλα.. Ο εργολάβος έχει βάλει ψεύτικα κεραμίδια βαμμένα κόκκινα. Με την πρώτη βροχή η μπογιά διαλύθηκε κι άρχισαν να τρέχουν στους τοίχους κόκκινα ζουμιά. Τα υλικά δεν ήταν εκείνα που έπρεπε, έτσι όταν βρέχει ποτίζουν οι τοίχοι ως μέσα, οι πόρτες έχουν ήδη σκεβρώσει και δεν κλείνουν, χάλια, χάλια αδιόρθωτα.
Κι όλα αυτά συμβαίνουν κάτω από τα μάτια των ξένων που επισκέπτονται τη Βίγλα, για να δουν την περίφημη, παραμυθένια αποκατάσταση των νεοπροσφύγων, που έχει γίνει μια αθλιότητα. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, πείσθηκε στα λόγια των αρμοδίων ελληνικών υπηρεσιών κι’ έδωσε το δικό της μερτικό για την αποκατάσταση των προσφύγων, οκτώμισυ εκατομμύρια δραχμές, το ελληνικό κράτος έπρεπε να δώσει άλλα τόσα περίπου δίνοντας το έδαφος και τις τεχνικές υπηρεσίες. Και ναι μεν ο ΟΗΕ δεν έδωσε παραπάνω, γιατί δεν φταίει αυτός αν οι υπηρεσίες δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους, αλλά το ελληνικό δημόσιο έδωσε τρεις φορές παραπάνω για να μπαλώσει την αρχική ζημιά κι’ ο Θεός ξέρει πόσα θα δώσει ακόμα για να μπορέσουν οι άνθρωποι να ζήσουν κάπως σαν άνθρωποι κει πέρα.
— Η Βίγλα θεωρείται επιτυχία ή είναι ακόμα ένα πείραμα; ρώτησα τις αρμόδιες αρχές.
— Απάντηση: Είναι ένα επιτυχές πείραμα στην πρώτη του φάση!
Γιολάντα Τερέντσιο”. (Πηγή : : Ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ, αρ. τχ. 368, Αθήναι, 28 Απριλίου 1961.
Μπορείτε να διαβάσετε το α’ μέρος του άρθρου στο λινκ https://doxesdespotatou.com/vigla-ekei-poy-chathikan-ekatommyria/
Στη φωτογραφία “Βίγλα Άρτας, Ιούλιος 1959.
Το χωριό Βίγλα, που ιδρύθηκε τον Σεπτέμβριο του 1957 από την Ελληνική Κυβέρνηση με τη στήριξη της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), ξεκίνησε με 48 σπίτια και έχει πλέον επεκταθεί σημαντικά. Ολοκληρώθηκαν 60 επιπλέον κατοικίες, ενώ στο κοινοτικό κέντρο παρέχεται επαγγελματική κατάρτιση σε πολλούς τομείς. Στη φωτογραφία, ένας ηλικιωμένος πρόσφυγας (αριστερά) με την οικογένειά του κατευθύνονται προς ένα από τα νέα σπίτια που τους έχουν παραχωρηθεί”. (Πηγή : https://media.un.org/)
