Ο Τζουμερκιώτης στην καταγωγή Σπυρίδων Λάμπρος

Πολύ λίγοι από μας γνωρίζουν ότι ο παγκοσμίου φήμης βυζαντινολόγος Σπυρίδων Λάμπρος, παρόλο που γεννήθηκε στην Κέρκυρα, είχε καταγωγή από τα Τζουμέρκα και μάλιστα από τους Καλαρρύτες. Ο γενάρχης της οικογένειας, Ιωάννης Λάμπρος, ήταν επιφανής έμπορος με αξιόλογη  δραστηριότητα στη Νεάπολη της Ιταλίας και με την έναρξη της επανάστασης συλλαμβάνεται από τους Τουρκαλβανούς, μεταφέρεται ως όμηρος στα Γιάννενα, κατηγορείται ως πρωταίτιος της επανάστασης και απαγχονίζεται. Από το σημείο αυτό αρχίζει η οδύσσεια αλλά και η αρχή μιας νέας πορείας για την οικογένεια Λάμπρου. Η χήρα του Ιωάννη Λάμπρου με τον περίπου διετή  γιο της Παύλο μετά από πολλές περιπέτειες φυγαδεύτηκε στην Κέρκυρα, όπου βρήκε άσυλο. Σε μικρό χρονικό διάστημα πεθαίνει και ο ορφανός, από δυο γονείς Παύλος, βρίσκει προστασία στο θείο του Απόστολο Ν. Παπαγεωργίου, χρυσοχόο το επάγγελμα, στη Χαλκίδα.

Από το θείο του αυτόν έμαθε ο Παύλος Λάμπρος την τέχνη του χρυσοχόου και του χαράκτη. Το επάγγελμα αυτό άσκησε στην Κέρκυρα μαζί με τον Ζακύνθιο Διονύσιο Φραγκόπουλο, την κόρη του οποίου, Γεωργία, έλαβε ως σύζυγό του. Απέκτησαν πέντε τέκνα, εκ των οποίων το τρίτο, ο Σπυρίδων Λάμπρος, είναι ο γνωστός ιστορικός, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και μετέπειτα Πρωθυπουργός της Ελλάδας.

”Είνε αληθέστατον μεν ότι κατάγομαι εκ Καλαρρυτών, μικρού χωρίου, επί της παραμεθορίου γραμμής του Ελληνικού Βασιλείου, έναντι του επί οθωμανικού εδάφους Συρράκου, πατρίδος ενός εκ των εξοχωτάτων πολιτικών ανδρών της Ελλάδος, του Κωλέττη, και ενός εκ των μάλλον φημισμένων ημετέρων ποιητών, του Ζαλοκώστα, αυτού τούτου του Συρράκου μετά της τέως ρουμανικής άνευ μαθητών σχολής, αλλ’ είνε ακόμη αληθέστερον ότι ο πάππος μου υπήρξεν έν εκ των θυμάτων του Αλή Πασά των Ιωαννίνων και ότι ουδείς εκ των συμπατριωτών μου των Καλαρρυτών, ως ουδείς εκ των κατοίκων του Συρράκου και των λοιπών χωρίων των διεκδικουμένων ως αρουμανικών αναγνωρίζει ότι τυγχάνει άλλο τι ή γνησιώτατος  και αδιαφιλονείκητος Έλλην”.

Ο Σπυρίδων Λάμπρος γεννήθηκε το 1851 στην Κέρκυρα και σπούδασε ιστορία στην Λειψία, στο Παρίσι, στο Βερολίνο, στο Λονδίνο και στην Βιέννη. Το 1890 έγινε καθηγητής της Ελληνικής ιστορίας και της Παλαιογραφίας στο πανεπιστήμιο Αθηνών ενώ διετέλεσε πρύτανης του πανεπιστημίου (1893-1894, 1912-1913). Το 1916 διορίστηκε από τον Βασιλιά πρωθυπουργός, αξίωμα στο οποίο παρέμεινε μέχρι το 1917. Με την επάνοδο του Βενιζέλου εξορίστηκε στην Ύδρα και στην Σκόπελο ενώ δημεύτηκε και η περιουσία του. Τελικά λόγω των κακουχιών πέθανε στην Σκόπελο το 1919. Ήταν μαθητής του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου.

Στις αρχές του 1900, ο Σπυρίδων Λάμπρος έκανε μια μεγάλη περιοδεία στα Τζουμέρκα. Με οδηγό και άμεσο συμπαραστάτη τις αφηγήσεις που κράτησε η μνήμη των πρεσβυτέρων,  αλλά και από την προσωπική του επιθυμία, ήθελε να γνωρίσει από κοντά τα μέρη που έζησαν και δραστηριοποιήθηκαν οι προγονοί του και οι γονείς του, έτσι με συνοδοιπόρο τον φοιτητή του Πανεπιστημίου Χρήστο Λαμπράκη από τους Σκιαδάδες, μέσω Πρεβέζης έφτασε στην Άρτα κι απ’ εδώ ξεκίνησε το ταξίδι του προς τα χωριά των Τζουμέρκων.  Από την περιοδεία του αυτή μας άφησε  το έργο του «Σημειώματα ποικίλα ἐκ Τζουμέρκων ».

Αξίζει δε να αναφέρουμε ότι η μια από τις δυο κόρες του, η Λίνα,  ήταν σύζυγος του  Παναγή Τσαλδάρη και η πρώτη γυναίκα Υπουργός της Ελλάδας.

Πηγές : 1) Η ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΩΝ ΑΘΑΜΑΝΩΝ,  Χ. Η. Μακρυγιάννης, Αθήνα, 2021 2) http://vlahofonoi.blogspot.com/2012/11/blog-post_23.html 3) https://www.agon.gr/istories/36467/spyridon-lampros-o-diamorfotis-toy-ellinikoy-istorismoy/

Για τον καθηγητή Χρήστο Λαμπράκη μπορείτε να διαβάσετε στο λινκ https://doxesdespotatou.com/oikogeneia-christoy-lampraki/

και στο λινκ https://doxesdespotatou.com/kathigitis-christos-lamprakis-skiadad/

Στη φωτογραφία “Ο Σπυρίδων Π. Λάμπρος, Πρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου της Ελλάδος. Έχει πάρει μέρος σε πολλές θυελλώδεις σκηνές”. (Πηγή : Bain News Agency)

Δημοσιεύθηκε στη Αρτινά Πρόσωπα και Παρέες | Σχολιάστε

Τα χωριά της Άρτας στον Οδηγό Ηπείρου 1913 – 1919 (β’ μέρος)

Το β΄μέρος από τις τέσσερις σελίδες του Οδηγού Ηπείρου 1913 -1919, που αναφέρονται στα χωριά της Άρτας. (Πηγή : ΟΔΗΓΟΣ ΗΠΕΙΡΟΥ 1913 – 1929)

Δημοσιεύθηκε στη Η Άρτα στο πέρασμα του χρόνου | Σχολιάστε

….και η οδός Μάνθα σήμερα!

Διακρίνεται ο τοίχος από το κατάστημα Μπαρμπούτη και το τελευταίο σπίτι αυτού του μικρού δρόμου!

Δημοσιεύθηκε στη Ό,τι έχει απομείνει απ’ την Άρτα του χτες….. | Σχολιάστε

Οδός Μάνθα στην Άρτα….

Άρτα δεκαετία ΄70. Οδός Μάνθα, δίπλα στον Άγιο Δημήτριο. Στην φωτογραφία βλέπουμε παλιά σπίτια με καφασωτά παράθυρα. Δεξιά βλέπουμε το μπακάλικο του Μπαρμπούτη που υπάρχει ακόμα.

Η οδός Μάνθα βγαίνει στην οδό Βασιλέως Κωνσταντίνου, αριστερά εκεί που είναι το σκούρο αυτοκίνητο ήταν ο φούρνος του Πίσπερη. Το τελευταίο σπίτι που φαίνεται στην οδό Βασιλέως Κωνσταντίνου έχει γκρεμιστεί και δίπλα στο σπίτι με τα μπαλκόνια είναι σήμερα το κατάστημα της κυρίας Χαρούλας Σουραβλιά. Αριστερά οι ιδιοκτησίες οικογενειών Δραγατάκη και Τζούβα. (Η φωτογραφία είναι από το αρχείο του ζωγράφου κ. Αποστόλη Τσιρογιάννη, όπως δημοσιεύτηκε από τον κ. Στάθη Μπαρτζώκα στο ιστολόγιό του στο facebook).

Δημοσιεύθηκε στη Η Αρχιτεκτονική στην Άρτα και την γύρω περιοχή | Σχολιάστε

Χάρτης του Νομού Άρτης

Χάρτης του Νομού Άρτης στις αρχές του 1900. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αποτύπωση του οδικού δικτύου. Ο μόνος αμαξιτός δρόμος που υπάρχει συνδέει την Άρτα με το χωριό Πέτα και με την Κόπραινα. Ο δρόμος που πρόκειται να συνδέσει την Άρτα με τον αμαξιτό δρόμο που συνδέει την Πρέβεζα με τα Γιάννενα, όπως βλέπουμε είναι ακόμη υπό κατασκευή….

Για το οδικό δίκτυο στην περιοχή της Άρτας από την απελευθέρωση και μετά μπορείτε να διαβάσετε στο λινκ https://doxesdespotatou.com/wp-content/uploads/2022/10/ΑΓΡΟΤΙΚΑ-ΧΑΝΙΑ-ΑΡΤΗΣ.pdf

Δημοσιεύθηκε στη Χάρτες, χαρακτικά και γκραβούρες | Σχολιάστε

Τα χωριά της Άρτας στον Οδηγό Ηπείρου 1913 – 1919 (α’ μέρος)

Στον Οδηγό Ηπείρου που κυκλοφόρησε για το χρονικό διάστημα 1913 – 1919, μας δίνονται λεπτομέρειες για μερικά από τα μεγαλύτερα χωριά της επαρχίας Άρτης εκείνη την περίοδο, όπως ο πληθυσμός, οι δημόσιες αρχές, τα σχολεία, οι εκκλησίες κ.α.

Στις φωτογραφίες οι δύο από τις τέσσερις σελίδες του Οδηγού που αναφέρονται στα χωριά της Άρτας. (Πηγή : ΟΔΗΓΟΣ ΗΠΕΙΡΟΥ 1913 – 1929, Αθήνα, 2013)

Δημοσιεύθηκε στη Η Άρτα στο πέρασμα του χρόνου | Σχολιάστε

Στην καινούργια γέφυρα….

Το 1960 στην καινούργια γέφυρα, με φόντο τον ιστορικό πλάτανο του Αλή πασά και το πέτρινο γεφύρι. Διακρίνονται από αριστερά, ο Κώστας Σακκάς, στη μέση ο Γιάννης Χουλιάρας και δεξιά ο Σωτήρης Λάππας. (Φωτο από συλλογή Γιάννη Χουλιάρα)

smart
Δημοσιεύθηκε στη Το Γεφύρι της Άρτας και ο Άραχθος Ποταμός | Σχολιάστε

Μελισσουργοί, 1938

Δεξιά: Ευάγγελος Κ. Καραβασίλης (Ποινικολόγος – Διευθυντής Υ. Εργασίας 1949-1963), Βασιλική Κ. Μπανιά (έπεσε στο Γράμμο τον Μάιο του 1948, ήταν 18 χρονών), Αρετή Β. Καραβασίλη (πήγε εξορία σε Τρίκερι, Χίο, Λαζαρέτο, Ιντζεδίν), Όλγα Κ. Καραγιάννη (Φυλακές Άρτης, Πρεβέζης,  εξορία σε Χίο, Τρίκερι),  Αθανασία Στεργίου (Δασκάλα από τα Θεοδώριανα), Πηνελόπη Ε. Καραβασίλη, Πανάγω Στεργίου (Αδερφή της Αθανασίας).

Κάτω αριστερά: Αλεξάνδρα Κ. Μπανιά (Πολιτική πρόσφυγας στην Κοινότητα «Νίκος Μπελογιάννης / 1949 – 1985, Σήμερα ζει στην Αθήνα), Χαριτίνη Β. Καραβασίλη (Φυλακές Ιωάννινα- Άρτα – Πρέβεζα, Τρίκερι), Αλίκη Ν. Καραβασίλη (ΕΠΟΝ). [Φωτο από συλλογή Αλίκης Ν. Καραβασίλη – Παρουσίαση Κ. Μπανιάς]

Δημοσιεύθηκε στη Αρτινά Πρόσωπα και Παρέες | Σχολιάστε

ΤΟ ΜΗΤΡΩΟΝ ΑΡΡΕΝΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΡΑΜΑΝΤΩΝ, ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΤΣΟΥΜΕΡΚΩΝ, ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΑΡΤΗΣ (καταρτισθέν εν έτει 1883). Γεννηθέντες τα έτη 1851 -1852-1853

Συνεχίζουμε την ανάρτηση του Μητρώου Δήμου Πραμάντων με τα έτη 1851, 1852 και 1853. (Πηγή : ΓΑΚ Άρτης)

Έτος γέννησης 1851

Έτος γέννησης 1852

Έτος γέννησης 1853

Δημοσιεύθηκε στη Η Απελευθέρωση το 1881 | Σχολιάστε

Στην Παναγιά των Μελισσουργών

1964 – 65 : Στην Παναγιά, στους Μελισσουργούς. Ιωάννης Νικολάου (Παλιούρας, Παίκτης του ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥ, Η ψυχή της ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ), Ξενοφών Γιώτης (Άσσος του ΑΕΤΟΥ & της ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ), Σπύρος Τρομπούκης (Ιατρός – Μαιευτήρ/Γυναικολόγος), Ευστάθιος Γιώτης (Λογιστής), Γεώργιος Γκίζας (Γεωπόνος), Αποστόλου (Δάσκαλος στους Μελισσουργούς) [Φωτο & Παρουσίαση Κ. Μπανιάς)

Δημοσιεύθηκε στη Αρτινά Πρόσωπα και Παρέες | Σχολιάστε