Το Νοσοκομείο στο Κομπότι το 1897

Δημοσιεύθηκε την 6 Φεβρουαρίου 2025 από Anastasia Karra

“Επίσης ο Χρήστος Ευαγγελίου, στο Πολεμικό Ημερολόγιό του για τον πόλεμο του 1897 μας δίνει μια γλαφυρή περιγραφή για το κτίριο και την κατάσταση που επικρατούσε στα στρατιωτικά νοσοκομεία του Κομποτίου :

«……Όσον δε αφορά διά την κατάστασιν των πλησίον της Ταξιαρχίας εν Κομποτίω Νοσοκομείων, αρκεί να σημειωθεί ότι πάσχοντες σοβαρώς στρατιώται αποτροπιάζονται την εις αυτά είσοδόν των, προτιμώσι δε υπό τα δένδρα και εν υπαίθρω και υπό τας σκηνάς να μένωσι παρά να εισέλθωσι εις αυτά προς νοσηλείαν, άτινα όμως εισί πλήρη πυρετιώντων και πνευμονιώντων. Και πως να εισέλθωσι εις αυτά προς νοσηλείαν πλέον ασθενείς εις την σπηλαιώδην εκείνην αποθήκην αραβοσίτου του Καραπάνου, την κειμένην εις το μεσημβρινόν άκρον του χωρίου, αφού φρίκην μεταδίδουσιν αι ανακοινώσεις των νοσηλευομένων ήδη εν αυτή περί των μαρτυριών των……. Ασθενείς πάσχοντες εκ βαρυτάτων φλογιστικών νοσημάτων του αναπνευστικού συστήματος και άλλων οργάνων κατάκεινται εν θαλάμοις ανοικτοίς και διατρήτοις πανταχόθεν διαυλακιζομένοις καθ’ όλας τα διευθύνσεις υπό των διαφόρων ανέμων, εκτεθειμένοι διαρκώς εις τας επηρείας των αποτόμων ατμοσφαιρικών μεταβολών.

Η αποθήκη αύτη διά παν άλλο ήτο κατάλληλος, όχι όμως διά νοσοκομείον, ο ιδιοκτήτης της οποίας ζάμπλουτος Καραπάνος, ειρήσθω εν παρόδω, πλην του ενοικίου, ηξίωσε και 400 περίπου δραχμάς δι’ έξοδα της μεταφοράς εκ ταύτης του εννυπάρχοντος αραβοσίτου του, ας και έλαβε. Αλλά και εκείνα τα σανιδοσύστατα παραπήγματα, τα κείμενα αριστερά του χωρίου, πενιχράς εγγυήσεις παρέχουσι περί υποφερτής διαμονής εν αυτοίς ασθενών ……»”. (Πηγή : ΤΑ ΛΟΙΜΟΚΑΘΑΡΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ ΤΟΝ 19 ΑΙΩΝΑ, Α. Καρρά, Άρτα, 2025)

Στη φωτογραφία “Έλληνες νοσοκόμοι” στον πόλεμο του 1897. (Πηγή : Ιστορία του Ελληνοτουρκικού πολέμου: από της ενάρξεως της τελευταίας Κρητικής επαναστάσεως μέχρι του πέρατος του πολέμου, γραφείσα επί τη βάσει των επισήμων εγγράφων και των ασφαλεστέρων πληροφοριών μετά πολλών εικόνων και τοπογραφικών χαρτών / Ηλία Ι. Οικονομοπούλου, Εν Αθήναις: Εκδοτικόν κατάστημα Γεωργίου Δ. Φέξη, 1897).

Δημοσιεύθηκε στη Ο Ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 | Σχολιάστε

ΣΚΗΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΤΩΝ ΤΡΙΑΝΤΑ ΗΜΕΡΩΝ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ του HENRY W. NEVINSON, 1898 (15η συνέχεια – Ξανά στην Άρτα, “Οι βεντούζες”) )

Δημοσιεύθηκε την 6 Φεβρουαρίου 2025 από Anastasia Karra

“………Μέχρι το πρωί της Κυριακής δεν είχε μείνει σχεδόν κανένας Έλληνας στρατιώτης στην άλλη πλευρά του ποταμού. Και το απόγευμα της Κυριακής ήρθε μια ξαφνική αναφορά ότι οι Τούρκοι επιτέθηκαν στη γέφυρα. Αμέσως ο πληθυσμός της πόλης και οι στρατιώτες ξεκίνησαν μια τρελή πορεία  πανικού, τον χειρότερο πανικό που είδα ποτέ, αλλά και τον πιο σύντομο. Γιατί ένας αξιωματικός που στεκόταν σε μια γωνία του δρόμου παρείχε πολύτιμη υπηρεσία, πυροβολώντας τρεις στρατιώτες καθώς έτρεχαν και ο πανικός σταμάτησε.  Όχι όμως πριν οι φρουροί της φυλακής που πανικοβλήθηκαν  κλείσουν τις πόρτες, επιτρέποντας στους κρατούμενους να απολαύσουν την πλήρη  ελευθερία τους, κάτι που έκαναν χωρίς δισταγμό.

Είχα βρει τώρα το τελευταίο και καλύτερο μου κατάλυμα στην όμορφη αλλά δυστυχισμένη πόλη. Ήταν ένα δωμάτιο σε ένα μικροσκοπικό γαλανόλευκο σπίτι κάτω στην αραιοκατοικημένη συνοικία δίπλα στο ποτάμι. Τεράστιοι έρημοι κήποι με ψηλά τείχη στέκονταν γύρω του, όλοι ερημωμένοι από τον στρατό. Ανήκε σε δύο ηλικιωμένες κυρίες και έναν αόρατο άνδρα, που είχαν όλοι ξεφύγει από την τουρκική καταπίεση στη Γιάννενα μερικά χρόνια πριν. Το δωμάτιο είχε ένα τραπέζι, δύο σανίδες για να κοιμηθώ, και αμέτρητες φωτογραφίες αγίων, έτσι που ένιωσα ξανά αρκετά πολιτισμένος. Στην πέτρινη είσοδο υπήρχε ακόμη και μια βρύση με νερό και μου επέτρεψαν να πλυθώ στα σκαλιά της πόρτας.

Το παράθυρό μου είχε μια όμορφη θέα πάνω από τα κελαριστά ρεύματα και τις δίνες του ποταμού, στους λόφους του Ιμαρέτ και σε ολόκληρο το πεδίο της μάχης. Στον καθαρό ήρεμο αέρα της Κυριακής το απόγευμα μπορούσα να δω λεπτές μπλε στήλες καπνού να υψώνονται από όλες τις θέσεις στους λόφους όπου οι μάχες ήταν πιο σφοδρές. Οι Τούρκοι είχαν ξεγυμνώσει εκεί τους νεκρούς, τους είχαν μουσκέψει με πετρέλαιο και τους έκαιγαν με ένα σωρό από βρεγμένα ξύλα ανάμεσα στα βράχια. Μάλλον έκαψαν μόνο τους Χριστιανούς, γιατί οι Μωαμεθανοί δεν καίνε τους νεκρούς τους, αλλά σε κάθε περίπτωση ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσαν να κάνουν. Ωστόσο, ήταν ένα θλιβερό θέαμα, και ακόμα πιο λυπηρό ήταν να βλέπω τις μαύρες μορφές τους να σέρνονται ανάμεσα στις παλιές πυροβολαρχίες που είχαμε εγκαταλείψει, αντικρύζοντάς τες  πέρα από το ποτάμι, ακριβώς σε απόσταση αναπνοής από το παράθυρό μου.

Στη μέση εκείνης της νύχτας με ξύπνησε ένα βίαιο ξέσπασμα πυροβολισμών από την πλευρά του ποταμού. Σε αντίθεση με τη σύνεση της κατάστασης, είχα ξεγυμνωθεί, αλλά σκεπτόμενος ότι τώρα επιτέλους οι Τούρκοι είχαν αποτολμήσει να ορμήσουν τη γέφυρα για μια νυχτερινή επίθεση (πράγμα που θα μπορούσαν να κάνουν χωρίς σοβαρές απώλειες ξανά και ξανά), έτρεξα καθώς έβγαινα στο δρόμο για να δω. Ακούστηκαν μερικοί ακόμα πυροβολισμοί, και μετά όλα έμειναν ακίνητα, και τα αστέρια συνέχισαν να λαμπυρίζουν. Καθώς περίμενα, με έπιασε ξαφνικά ένας τρομερός πόνος, υποθέτω από το κρύο, και γύρισα πίσω στο σανιδένιο κρεββάτι μου, άκαμπτος και λαχανιασμένος. Ο Μαύρος, υποθέτοντας ότι θα πέθαινα, έτρεξε ουρλιάζοντας στο διαμέρισμα των ηλικιωμένων γυναικών και αμέσως μια από αυτές έτρεξε δίπλα μου. Ήταν ένα ευγενικό πλάσμα, με πρόσωπο σαν έναν από εκείνους τους εκδικητές που κυνηγούν τον ένοχο για το καλό του. Χωρίς να χάσει στιγμή, άρχισε να χτυπάει και να ζυμώνει στο στομάχι μου με τις σφιγμένες γροθιές της μέχρι που θα μπορούσα να την είχα σκοτώσει κι αυτήν και τον εαυτό μου από τον πόνο.

Χωρίς να προσέξει την αγωνία μου, έκοψε ένα επίπεδο τετράγωνο κομμάτι ψωμί από ένα καρβέλι, κόλλησε ένα όρθιο σπίρτο σε κάθε γωνία, το τοποθέτησε προσεκτικά στο μέση στα πλευρά μου και άναψε τα σπίρτα, έτσι ώστε να φαίνονται σαν ένας λαμπρός βωμός που καίει προς τιμήν κάποιου Κινέζου θεού της όρεξης. Παίρνοντας ένα γυάλινο ποτήρι, το αναποδογύρισε πάνω από εκείνο το βωμό και μετά έμπηξε τις άκρες του  βαθιά μέσα στη σάρκα μου. Οι φλόγες, αφού έκαψαν αμέσως τον αέρα μέσα στο ποτήρι, έσβησαν και, δημιουργώντας  ένα κενό αέρα, φαινόταν σαν όλο το περιεχόμενο του σώματός μου να τραβιόνταν  μέσα σ’ αυτό το ποτήρι προκαλώντας μου τον  μεγαλύτερο πόνο. Στο μεταξύ, η θεά του πεπρωμένου, σηκώνοντας τα μάτια και τα χέρια της στον ουρανό, άρχισε να μουρμουρίζει προσευχές και λόγια μαγικά, που δυστυχώς δεν μπορούσα να καταλάβω. Αλλά κοιτάζοντάς αυτήν και μετά το ποτήρι και θυμούμενος μια Θεσσαλική σκηνή στον Απουλήιο, ξέσπασα σε γέλια, και ίσως οι μαγικές λέξεις είχαν αποτέλεσμα, έτσι η ανάκτηση των δυνάμεών μου από λεπτό σε λεπτό προχωρούσε καλά. Πριν περάσει μια ώρα, ο πόνος είχε φύγει, και η ηλικιωμένη γυναίκα, καθώς με σκέπαζε με μια κουβέρτα, ανακοίνωσε ότι αν δεν ήταν επιτυχείς αυτές οι μαγείες, θα είχε δοκιμάσει μια άλλη μέθοδο ακόμα πιο ισχυρή, αλλά το μυστικό της πλησιάζει πολύ τα βάθη της ύπαρξης για να επαναληφθεί ξανά……”. (Πηγή : SCENES IN THE THIRTY DAYS WAR BETWEEN GREECE & TURKEY – 1897, BY HENRY W. NEVINSON, London, J. M. DENT & CO. 29 and 30 BEDFORD STREET, W.C., 1898 – Μετάφραση Α. Καρρά)

Στη φωτογραφία, λιθογραφία με τίτλο “Τελευταίος ασπασμός προς θνήσκοντα αξιωματικόν”. (Πηγή : Ιστορία του Ελληνοτουρκικού πολέμου: από της ενάρξεως της τελευταίας Κρητικής επαναστάσεως μέχρι του πέρατος του πολέμου, γραφείσα επί τη βάσει των επισήμων εγγράφων και των ασφαλεστέρων πληροφοριών μετά πολλών εικόνων και τοπογραφικών χαρτών / Ηλία Ι. Οικονομοπούλου, Εν Αθήναις: Εκδοτικόν κατάστημα Γεωργίου Δ. Φέξη, 1897).

Δημοσιεύθηκε στη Ο Ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 | Σχολιάστε

Από το αρχείο του Tom Barnes – Φωτο 15

Δημοσιεύθηκε την 5 Φεβρουαρίου 2025 από Anastasia Karra

Περνώντας πάνω από μια αυτοσχέδια γέφυρα από κορμό δέντρου, σε έναν χείμαρο στα Τζουμέρκα. (Από τη Συλλογή του κ. Μίμη Χριστοφιλάκη)

Δημοσιεύθηκε στη Η Άρτα στην κατοχή και την Αντίσταση | Σχολιάστε

Ο οπλαρχηγός Κων/νος Βόιδαρος

Δημοσιεύθηκε την 5 Φεβρουαρίου 2025 από Anastasia Karra

Ελάχιστοι από τους νεώτερους γνωρίζουν ότι ο οπλαρχηγός του ΕΔΕΣ Κ. Βόιδαρος ξεκίνησε την αντιστασιακή του δράση από το ΕΑΜ και στις αρχές του 1943 μεταπήδησε στον ΕΔΕΣ. Παραθέτουμε δυο σχετικές μαρτυρίες του Αλέκου Κουτσούκαλη από το ΕΑΜ και του Στέφανου Παππά από τον ΕΔΕΣ :

«…..Συμφωνήσαμε ο Ρήγας και η Ιουλία να φύγουν για τα Ζυγοχώρια, περιοχή του Κώστα Βόιδαρου, όπου είχαν κιόλας συγκεντρωθεί οι αξιωματικοί Γ. Μαλτέζος, Γιάννης Σταμούλης και Μενέλαος Σερβετάς, ο Βάγιας Χαριλόης, ο Βαγγέλης Μανιώτης, ο Κώστας Μπαλαδήμας και ο ίδιος ο Βόιδαρος  με τους τρεις γιούς του. Έντονες προστριβές και διαφωνίες, φιλοδοξίες και εγωισμοί, αλλά και καχυποψία, είχαν σαν αποτέλεσμα ο Βόιδαρος να πέσει στην αγκαλιά του Ζέρβα…..» (Κουτσούκαλης, σελ. 200)

«…..Στο Ζυγό ειργάσθησαν για την οργάνωση με αφοσίωση οι αδελφοί Γαλάζιου και πολύ αργότερον ο αείμνηστος οπλαρχηγός Κ. Βόιδαρος, που είχε στην αρχή εμπλακή στους πλοκάμους του Ε.Α.Μ.» (Παππάς, σελ. 22) και «…Ο δε οπλαρχηγός Κων. Βόιδαρος προσεχώρησε και αυτός στις Εθνικές ομάδες του Ζέρβα κατά τας αρχάς του 1943, ενισχυθείς στην αρχή από άνδρας του οπλαρχηγού Σπ. Καραμπίνα μέχρι πλήρους οργανώσεως του τμήματός του». (Παππάς, σελ. 37) [Πηγές : 1. Η ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ 1940 – 1945, Α. Κουτσούκαλης, Αθήνα, 1983 2. Η ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΕΟΕΑ – ΕΔΕΣ 1941 – 1944 ΝΟΜΟΥ ΑΡΤΗΣ, Σ. Παππάς, 1970]

Στη φωτογραφία ο οπλαρχηγός Κ. Βόιδαρος (Η φωτογραφία είναι από το αρχείο του Γεωργίου Σιούλα)

Δημοσιεύθηκε στη Η Άρτα στην κατοχή και την Αντίσταση | Σχολιάστε

Ο πρώτος νεκρός της εμφύλιας σύγκρουσης στην Άρτα!

Δημοσιεύθηκε την 5 Φεβρουαρίου 2025 από Anastasia Karra

“Στις 18 Μαρτίου 1943, ένα τμήμα του Αρχηγείου Τζουμέρκων με τους Φάνη Τσάκα, Βασίλη Κουζέλη, Γιάννη Παπανικολάου και Κων/νο Φλώρο, δύναμης 35 περίπου ανδρών, έφτασε στην περιοχή των Πέντε Πηγαδιών, με σκοπό να συναντηθεί με τον οπλαρχηγό του ΕΔΕΣ Αλέκο Παπαδόπουλο, για συννενόηση κοινής δράσης κατά του εχθρού. Το βράδυ το τμήμα αυτό κοιμήθηκε στο χωριό Μπουράτσα, χωρίς να λάβει αυστηρά μέτρα ασφάλειας. Ο Παπαδόπουλος, δίχως καμιά αφορμή, πήγε τη νύχτα και αφόπλισε όλους τους άντρες. Κράτησε τον οπλισμό και τα στελέχη του τμήματος Φάνη και Νίκο Τσάκα και Βασίλη Κουζέλη και έδιωξε για τα χωριά τους τους υπόλοιπους άοπλους*.

Η Ν.Ε. του ΕΑΜ αντέδρασε αμέσως για να διορθώσει την κατάσταση. Έτσι έστειλε στην Πλατανούσα τον ταγματάρχη Σωμάκο να ζητήσει από τον Παπαδόπουλο να ελευθερώσει τους αιχμαλώτους και να επιστρέψει τον οπλισμό του τμήματος. Ο Παπαδόπουλος αρνήθηκε. Αμέσως η Ν.Ε. του ΕΑΜ κινητοποίησε τις μαχητικές ομάδες των χωριών των Α. Τζουμέρκων (Χώσεψη – Βουργαρέλι – Λειψώ – Νησίστα – Θεοδώριανα – Τετράκωμο) δύναμης περίπου 65 αντρών και στις 19 Μαρτίου 1943 έπιασαν θέσεις στην περιοχή της Χώσεψης (τοποθεσία Καλτσώνα), με επικεφαλής τον μόνιμο ανθυπολοχαγό Δημήτριο Κολοβό, τον ενωμοτάρχη Βελισσάριο Πουρναρά και τον Γεώργιο Αναγνωστάκη.

Το τμήμα του Παπαδόπουλου, καθώς πήγαινε στο Βουργαρέλι για να παραδώσει τους αιχμαλώτους στον αρχηγό Ζέρβα, βρέθηκε περικυκλωμένο από τους αντάρτες  του ΕΛΑΣ. Μετά την άρνηση του Παπαδόπουλου να αφήσει ελεύθερους τους αιχμαλώτους, στις 8 το βράδυ στις 19 – 3 – 1943 δέχτηκε δραστικά πυρά και διαλύθηκε και οι αιχμάλωτοι απαελευθερώθηκαν. Σ’ αυτή τη συμπλοκή σκοτώθηκε ο λοχίας του ΕΛΑΣ, Δημήτριος Φλούδας. Ο Παπαδόπουλος γύρισε ξανά στην περιοχή του Ξηροβουνίου”. (Πηγή : ΤΑ ΤΖΟΥΜΕΡΚΟΧΩΡΙΑ, Στέφανος Φίλος, Αθήνα, 2000)

*Σύμφωνα με τον Α. Κουτσούκαλη η αιτία για το συγκεκριμένο γεγονός ήταν η καχυποψία προς τους αντάρτες του ΕΛΑΣ μετά τον αφοπλισμό στις αρχές Μαρτίου του τμήματος του ταγματάρχη Κωστόπουλου στο Βουνέσι της Θεσσαλίας από τμήματα του ΕΛΑΣ με επικεφαλής τους Θωμά Πάλλα (Κόζιακα) και Νικηταρά, που θεωρήθηκε απειλητική προειδοποίηση προς τον Ζέρβα. Γράφει ο Κουτσούκαλης : “….Οι μέθοδες που εφαρμόζονται από τον Κόζιακα και τον Νικηταρά δεν είναι αξιοζήλευτες, είναι παραδείγματα προς αποφυγή. “Ήταν λαική επανάσταση – μου είχε πει ο Κόζιακας σε ανύποπτο χρόνο – και έπρεπε να ενεργήσουμε έτσι ” ενώ ο Άρης παραδέχτηκε όυι οι μέθοδες που μεταχειρίστηκαν οι επικεφαλής του τμήματος του ΕΛΑΣ που έκανε τον αφοπλισμό του Κωστόπουλου ήταν πολύ σκληρές.. [….]. Ο Ζέρβας έμαθε για τον αφοπλισμό της ομάδας του Κωστόπουλου στα Τζουμέρκα όπου είχε πάει για να συγκροτήσει στην περιοχή αυτή επιτροπές εθνικού αγώνα και ένοπλες ομάδες όπως στα Ραδοβύζια. Η είδηση αυτή συγκλόνισε κυριολεκτικά τον Ζέρβα και τον Άγγλο Κρις που ήταν μαζί του. Αμέσως στέλνει από τις Σκιαδάδες στις 6 του Μάρτη επείγουσα διαταγή στο Στ. Χούτα, που του έγραφε ότι το ΕΑΜ κήρυξε τον πόλεμο ενάντια στις εθνικές οργανώσεις. Ομάδες του ΕΑΜ αφόπλισαν ομάδα Κωστόπουλου και Σαράφη, οι ηγέτες κρατούνται και είναι άγνωστη η τύχη τους. Ο πόλεμος ΕΑΜ εναντίον Ελλήνων αγωνιστών είναι πλέον γεγονός. Συγκεντρώστε δυνάμεις σας και ειδοποιείστε προς όλες τις κατευθύνσεις τους πάντες να αγρυπνούν…..”. Σύμφωνα με τον Κουτσούκαλη ο αφοπλισμός της ομάδας Τάκα από τον Α. Παπαδόπουλο “…. ήταν μια πρώτη προσπάθεια αντεκδίκησης που εφαρμόστηκε ακριβώς με τον ίδιο τρόπο και την ίδια μέθοδο… Απ’ αυτή την περίοδο αρχίζει η όξυνση των αντιθέσεων ανάμεσα στις δυο αντιστασιακές οργανώσεις. Ο ΕΔΕΣ σκληραίνει την τακτική του και αρχίζει ουσιαστικά ένα διμέτωπο αγώνα, καλυμμένο ενάντια στους βασιλόφρωνες αξιωματικούς μέσα στις γραμμές του και ανοιχτό ενάντια στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Στη διαταγή του τόνιζε ότι “….πρέπει να αποφευχθεί από μέρους μας οπωσδήποτε αιματοχυσία. Να μην αρχίσουμε εμείς χειρών αδίκων”. (Πηγή : Η ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ 1940 – 1945, Α. Κουτσούκαλης, Αθήνα, 1983)

Στη φωτογραφία “Τα αδέλφια Δήμος, Γιάννης και Κώστας Φλούδας από τη Χώσεψη. Ο Δήμος Φλούδας είναι ο πρώτος νεκρός του 3/40 Συντάγματος του ΕΛΑΣ και ίσως ο πρώτος σε όλη την Ελλάδα, που σκοτώθηκε στα Τζουμέρκα στην εμφύλια σύγκρουση με τον ΕΔΕΣ.  Στις θεσσαλικές αντάρτικες ομάδες του ΕΛΑΣ, τραγουδούσαν το παρακάτω τραγούδι :

Εσύ διαβάτη που περνάς, να πας για τα Τζουμέρκα

Στη Χώσεψη να μη διαβείς, στη δόλια την Πουλιάνα…

Θα σου ραγίσει την καρδιά, αυτό το μοιρολόι

Που λέν οι Πουλιανιώτισσες, στο Φλούδα τον λεβέντη…..

Ο Γιάννης Φλούδας έπεσε στα Τζουμέρκα το 1944 και ο Κώστας Φλούδας, σκοτώθηκε κι αυτός στα Τζουμέρκα το 1944, σε σύγκρουση με τον ΕΔΕΣ, κλείνοντας την αιμάτινη σπονδή των Φλουδαίων στον αγώνα….”. (Φωτο & κείμενο από το βιβλίο του Βασίλη Σφαλτού, «ΜΝΗΜΕΣ ΑΓΩΝΩΝ», Άρτα, 1977)

Δημοσιεύθηκε στη Η Άρτα στην κατοχή και την Αντίσταση | Σχολιάστε

ΑΠΟ ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΒΟΥΝΟΥ ΤΟΥ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΥ ΚΩΤΣΑΚΗ ΠΑΝΤΕΛΗ (35 συνέχεια – Η είδηση για τον αφοπλισμό ομάδων Σαράφη, Κωστόπουλου & Κοντορίζου από το ΕΑΜ)

Δημοσιεύθηκε την 5 Φεβρουαρίου 2025 από Anastasia Karra

6-3-43

ΤΗΝ 4,30΄ ΕΡΧΕΤΑΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΠΑ-ΣΠΥΡΟΝ ΖΑΦΕΙΡΗΝ ΕΚ ΠΗΓΩΝ ΑΝΑΦΕΡΩΝ ΚΑΙ ΑΥΤΟΣ ΤΟΝ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΣΥΛΛΗΨΙΝ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΑΡΑΦΗ, ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΘΥΠΟΣΜΗΝΑΓΟΥ ΚΟΝΤΟΡΙΖΟΥ (ΓΚΕΚΑ). ΑΜΕΣΩΣ ΔΙΔΟΝΤΑΙ ΣΧΕΤΙΚΑΙ ΟΔΗΓΙΑΙ ΠΡΟΣ ΤΑΣ ΟΜΑΔΑΣ ΒΟΥΛΓΑΡΕΛΙΟΥ ΕΙΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΙΝ ΚΙΝΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΕΑΜ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ, ΚΑΙ ΕΚΔΙΔΟΝΤΑΙ ΔΙΑΤΑΓΑΙ ΠΟΣ ΤΑΣ ΟΜΑΔΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ. ΤΗΝ 13,15΄ ΑΝΑΧΩΡΟΥΜΕΝ ΑΠΟ ΣΚΙΑΔΑΔΕΣ ΔΙΑ ΚΑΣΤΑΝΙΑΝ, ΑΛΛΑ ΛΟΓΩ ΤΗΣ ΜΑΚΡΥΝΗΣ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΠΑΡΑΜΕΙΝΑΜΕΝ ΕΙΣ ΝΕΥΡΟΠΟΛΙΝ ΤΕΤΡΑΚΩΜΟΥ ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ ΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΜΑΣ ΥΠΕΔΕΧΘΗΣΑΝ ΘΑΥΜΑΣΙΑ. ΟΙ ΠΛΕΙΣΤΟΙ ΕΙΝΑΙ ΕΘΝΙΚΙΣΤΑΙ. ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΣΠΑΗ Λ. ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΑΜΕΝ ΕΙΣ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟΝ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΚΑΙ ΕΛΑΒΟΜΕΝ ΟΛΑ ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΤΑ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΗΣ ΔΟΛΟΦΟΝΙΚΗΣ ΕΠΙΘΕΣΕΩΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΡΟΔΟΤΩΝ, ΤΟΥ Ε.Α.Μ. ΤΟ ΟΠΟΙΟΝ ΕΚΥΡΗΞΕ ΠΛΕΟΝ ΦΑΝΕΡΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟΝ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΜΑΣ._

7-3-43

ΣΤΑΣ 9 πμ. ΑΝΑΧΩΡΟΥΜΕΝ ΔΙΑ ΚΑΣΤΑΝΙΑΝ ΟΠΟΥ ΦΘΑΝΟΜΕΝ ΤΗΝ 11,30΄ ΩΡΑΝ ΕΓΕΥΜΑΤΙΣΑΜΕΝ ΕΙΣ ΟΙΚΙΑΝ ΚΩΝ.ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΙΑΤΡΟΥ. ΜΑΣ ΠΕΡΙΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΘΑΥΜΑΣΙΑ. ΒΙΑΙΑ ΣΤΕΨΙΣ ΤΟΥ ΔΙΑΦΘΟΡΕΑ ΔΙΔΟΣ ΓΥΦΤΟΚΩΣΤΑ, ΚΟΣΜΑ ΒΑΖΟΥΡΑ ΜΕΤΑ ΤΗΣ ΩΣ ΑΝΩ. ΤΗΝ 15,30΄ ΑΝΑΧΩΡΟΥΜΕΝ ΔΙΑ ΣΙΚΛΙΣΤΑΝ ΥΠΟ ΡΑΓΔΑΙΑΝ ΒΡΟΧΗΝ ΚΑΙ ΧΙΟΝΙΑ ΟΠΟΥ ΦΘΑΝΟΜΕΝ ΤΗΝ 16ην ΩΡΑΝ. Ο ΑΡΧΗΓΟΣ ΩΜΙΛΗΣΕ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΘΕΝΤΑΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΝ. ΗΤΟ ΚΑΙ Ο ΤΑΓ/ΧΗΣ ΠΕΖ. ΜΑΤΖΟΥΚΗΣ ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΕΚΕΙΘΕΝ. ΤΗΝ 16,30΄ ΑΝΑΧΩΡΟΥΜΕΝ ΔΙΑ ΜΗΛΙΑΝΑ ΟΠΟΥ ΦΘΑΝΟΜΕΝ ΤΗΝ 18ην ΩΡΑΝ ΚΑΙ ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΟΜΕΝ ΕΙΣ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ Λ/ΓΟΥ ΠΑΛΑΙΟΔΗΜΟΥ ΧΡΗΣ. ΤΗΝ ΝΥΚΤΑ ΑΚΟΥΟΝΤΑΙ ΟΜΑΔΙΚΟΙ ΠΥΡΟΒΟΛΙΣΜΟΙ. ΑΝΗΣΥΧΙΑ. ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΜΕΤΡΑ , ΠΛΗΝ ΟΜΩΣ ΔΕΝ ΣΥΝΕΒΑΙΝΕ ΤΙΠΟΤΑ ΑΛΛΑ ΛΟΓΩ ΕΘΙΜΟΤΥΠΙΑΣ ΤΩΝ ΑΠΟΚΡΕΩ ΕΠΥΡΟΒΟΛΟΥΝ ΟΙ ΑΝΤΑΡΤΑΙ ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ._

8-3-43

ΤΗΝ 11ην ΩΡΑΝ ΑΝΑΧΩΡΟΥΜΕΝ ΔΙ ΑΥΛΑΚΙ ΔΙΑ ΜΕΣΟΥ ΜΕΣΟΠΥΡΓΟΥ ΟΠΟΥ ΦΘΑΝΟΜΕΝ ΤΗΝ 13ην ΩΡΑΝ. ΕΓΕΥΜΑΤΙΣΑΜΕΝ ΕΙΣ ΧΡΥΣΑΝΘΟΥ ΚΟΣΜΑ. ΤΗΝ 15ην ΩΡΑΝ ΑΝΑΧΩΡΟΥΜΕΝ ΔΙ ΑΥΛΑΚΙ ΟΠΟΥ ΦΘΑΝΟΜΕΝ ΤΗΝ 18,30΄ ΩΡΑΝ. ΜΑΚΡΑ ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ ΑΡΧΗΓΟΥ ΜΕΤΑ ΤΩΝ ΑΓΓΛΩΝ, ΣΧΕΣΙΝ ΕΧΟΥΣΑΝ ΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΕΙΣΑΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΘΕΣΙΝ ΤΟΥ ΕΑΜ. ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΟΜΕΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΟΙΚΙΑΝ ΤΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ ΜΟΣΧΟΥ ΑΙ ΟΠΟΙΑΙ ΜΑΣ ΥΠΕΔΕΧΘΗΣΑΝ ΘΑΥΜΑΣΙΑ._

9-3-43

ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΟΝ ΤΟ ΠΡΩΙ ΕΠΗΚΟΛΟΥΘΗΣΕ ΜΑΚΡΑ ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥ ΜΕΤΑ ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΣΥΝ/ΧΟΥ EDDIE. Ο ΑΡΧΗΓΟΣ ΟΛΙΓΟΝ ΑΔΙΑΘΕΤΟΣ. ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΟΧΙ ΤΟΣΟΝ ΒΑΣΙΜΟΣ ΦΕΡΕΙ ΤΟΥΣ ΙΤΑΛΟΥΣ ΑΝΕΡΧΟΜΕΝΟΥΣ ΠΡΟΣ ΦΛΩΡΙΑΔΑ._

10-3-43

ΤΟ ΠΡΩΙ ΕΡΧΕΤΑΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΠΟ ΠΑΤΙΟΠΟΥΛΟΝ ΜΕ ΑΝΑΦΟΡΑΝ ΟΤΙ ΟΙ ΙΤΑΛΟΙ ΑΝΕΒΑΙΝΟΥΝ ΕΙΣ ΦΛΩΡΙΑΔΑ ΚΑΙ ΟΤΙ ΕΚΤΥΠΗΘΗΣΑΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΟΜΑΔΕΣ ΦΛΩΡΙΑΔΟΣ – ΚΛΕΙΔΙΟΥ. ΔΙΕΤΑΧΘΗ Η ΟΜΑΣ ΠΑΠΑ-ΣΠΥΡΟΥ ΖΑΦΕΙΡΗ ΙΝΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΘΗ ΠΡΟΣ ΦΛΩΡΙΑΔΑ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙ ΤΑΣ ΜΑΧΟΜΕΝΑΣ ΟΜΑΔΑΣ. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΑΠΟ ΜΕΣΟΠΥΡΓΟΝ ΟΤΙ Ο ΤΑΓ/ΧΗΣ ΒΛΑΧΟΣ Γ. ΜΕΤΑ 80 ΑΞ/ΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΔΡΩΝ ΕΡΧΕΤΑΙ ΕΚ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΔΙΑΦΥΓΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΑΜΙΤΑΣ ΠΡΟΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΙΝ ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ 17,30΄ ΦΘΑΝΕΙ ΕΙΣ ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟ. ΕΞΕΥΡΕΣΙΣ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΩΝ. ΣΤΕΡΟΥΜΕΘΑ ΤΡΟΦΩΝ ΚΑΙ ΑΛΑΤΟΣ. ΣΥΝΑΝΤΗΣΙΣ ΜΕ ΤΟΝ ΑΡΧΗΓΟΝ ΝΕΩΤΕΡΑ ΑΝΑΦΟΡΑ ΦΕΡΕΙ ΤΟΥΣ ΙΤΑΛΟΥΣ ΕΙΣΕΛΘΟΝΤΑΣ ΚΑΤΟΠΙΝ ΠΕΙΣΜΑΤΩΔΟΥΣ ΑΓΩΝΟΣ ΕΙΣ ΠΑΤΙΟΠΟΥΛΟΝ. ΑΦΙΞΙΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΕΞ ΑΘΗΝΩΝ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛ. ΤΡΥΠΙΑ._

Στη φωτογραφία “‘Ετοιμοι για πορεία εκ νέου” (Από το αρχείο του Tom Barnes – Φωτο 14 – Συλλογή του κ. Μίμη Χριστοφιλάκη))

Δημοσιεύθηκε στη Η Άρτα στην κατοχή και την Αντίσταση | Σχολιάστε

Ο Γιάννης Σκέντος

Δημοσιεύθηκε την 4 Φεβρουαρίου 2025 από Anastasia Karra

“Άρμεγμα γιδιών”. Ο “γκρεμοπερπατάρης” Γιάννης Σκέντος από τους Μελισσουργούς το καλοκαίρι του 1980, στη στρούγκα του, που είναι σκαλωμένη σ’ ένα πάτημα της Ρουίστας, αντικριστά από το χωριό του” Η φωτογραφία είναι του Βασίλη Γκανιάτσα, όπως δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Νίκου Καρατζένη “ΟΙ ΝΟΜΑΔΕΣ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΟΙ ΤΩΝ ΤΖΟΥΜΕΡΚΩΝ, Άρτα, 1991”.

Ο Γιάννης διατηρούσε κοπάδι από 500 γίδια, ένα θεριό του βουνού, όμως στάθηκε άτυχος. Το βουνό, που υπεραγαπούσε, τον κράτησε κοντά του για πάντα το 1995.

Δημοσιεύθηκε στη Ποιμενική Ζωή | Σχολιάστε

Οι Τσελιγκάδες των Μελισσουργών

Δημοσιεύθηκε την 4 Φεβρουαρίου 2025 από Anastasia Karra

“……Οκτώ ήταν τα μαντριά, οι μεγάλες στάνες των Μελισσουργών, στις οποίες συνεχίζουν να ξεκαλοκαιριάζουν τα κοπάδια των κτηνοτρόφων. Οι Μούρες που “‘έτρωγαν” 1100 γιδοπρόβατα, το Σέλλωμα 2000, το Βροτόπι 1400, το Κελάρι 1200, ο Καμψιαράς 900, το Φτερσακούλι 2000, η Νεράιδα 1400 και το Καταφύκι ή Καταθήκη 1500.

Στα μαντριά αυτά οι Μελισσουργιώτες “έριχναν” μόνο τα γαλάρια και τα γίδια, ενώ για τα στερφοκόπαδα το κάθε “μαντρί” είχε καθορισμέν τόπο σε άλλο σημείο της κοινοτικής έκτασης. Έτσι οι Μούρες είχαν για στερφοτόπι το Μούρζο, το Σέλλωμα είχε τα «Λιθάρια τα μεγάλα», το Βροτόπι είχε το Ρουπούσιο, ο Καμψιαράς το Ξηρολίβαδο, η Νεράιδα τον Κέδρο, το Καταφύκι είχε το Λιβάδι. Τ’ αλογομούλαρα βοσκούσαν σ’ όλα τα μαντριά «κατά πως κληρωνόταν ” ο κάθε κτηνοτρόφος, έπαιρνε στο λιβάδι του και τα “χοντρικά” του. Στάνες για τυροκόμιση έβαναν οι Μελισσουργιώτες τσελιγκάδες: στου Μποχώτη, τοποθεσία κοντά στην πηγή Αγκάθι και στη βρύση «Πέζα», στο κέντρο περίπου από το οροπέδιο Μπαλντινέσι. Για τα τρία λιβάδια, που βρίσκονται πίσω από τη ράχη της Ρουίστας, το Φτερσακούλι, τη Νεράιδα και ο Καταφύκι, η στάνη έμπαινε στον Αβζιά, στο σύνορο περίπου των λιβαδιών αυτών για να κουβαλούν το γάλα στο σημείο αυτό όλοι οι κτηνοτρόφοι απ’ τα τρία μαντριά.

Το Μπαλντινέσι είναι μια απέραντη χερσιά με “σκαφίδια”, ισιώματα κι όμορφες ραχούλες κι επειδή είναι σχετικά “χαμήλωμα” σε σχέση με το μεγάλο υψόμετρο των άλλων λιβαδιών των Τζουμέρκων, καλλιεργούνταν κάποτε από τους Μελισσουργιώτες κι η σοδειά του σε κριθάρι ήταν άφθονη το καλοκαίρι τον 1886. Εκεί που τελειώνει το οροπέδιο αυτό, υπάρχουν κάποιες απ’ τις πηγές τον Αράχθου, ενώ ψηλότερα φαίνεται το Αυτί, η μοναδική διάβαση από Μελισσουργούς για Θοδώριανα.

Πολλοί ήταν οι Μελισσουργιώτες τσελιγκάδες που έφτιαξαν στάνες πρόβατα, λακνιές αλογομούλαρα κι είχαν σωρό οικογένειες, “μάζωμα” που τους ακολουθούσαν. Η τοπική παράδοση μνημονεύει τους: το Γρηγόρη Μπανιά και το γιό τον Κώστα, το Δημ. Τρομπούκη, τ’ αδέρφια Νικόλα και Βασίλη Καραβασίλη, Σαρακατσιαναίους που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, το Βαγγέλη Μπανιά, τον Αναγνώστη Κολιοπαππά, το Γιάννη Παπαχρηστάχη, τον Αντώνη Μίντζα, τα παιδιά τον Τόλη Κάτσενου, το Γιάννη Μίχο, τον Κώστα. Γ. Μποχώτη, τους Τζιμαίους, το Χρήστο Κάτσενο, το Βαγγέλη Γκούντα, τους αδερφούς Μήτσο και Κώστα Παππά, το Βασίλη Κάτσενο, το Γιάννη Κολιοπάνο, το Βασίλη Μπερσένιο, το Γιώργο Αρ. Ρίζο, το Γιώργο Μίχο, το Γιάννη Ματσούκα, το Γιάννη Τρομπούκη, το Γιώργο Βάσση, το Θόδωρο και Κώστα Φλώρο, το Γιώργο Γκούντα, το Βαγγέλη Καραβασίλη, τον Κώστα και Μάνο Κοντοχρήστο, τον Τόλη Γιώτη, το Δημήτρη Δημοκολιό, το Νάσιο Μποχώτη…

Οι Μελισ. νομάδες ξεχείμαζαν στον κάμπο της Άρτας, οι περισσότεροι στο Ξηρόμερο, άλλοι στην περιοχή Αγρινίου και ορισμένοι έφτασαν στο Τσιάμικο (Θεσπρωτία)……” (Πηγή : ΟΙ ΝΟΜΑΔΕΣ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΟΙ ΤΩΝ ΤΖΟΥΜΕΡΚΩΝ, Ν. Καρατζένης, Άρτα, 1991)

Στη φωτογραφία, από το ίδιο βιβλίο, ” Μελισσουργιώτες τζομπαναραίοι στις Μούρες το καλοκαίρι του 1985″ σε φωτογραφία του Βασίλη Γκανιάτσα. “Από αριστερά : Οι Κολιοπαναίοι, Γιάννης Χρ. Κολιοπάνος, Γιάννης Αθ. Κολιοπάνος και οι Ριζαίοι, Βασίλης και Μήτσος”.

Δημοσιεύθηκε στη Ποιμενική Ζωή | Σχολιάστε

Η εκκλησία μέσα στο Κάστρο της Άρτας

Δημοσιεύθηκε την 2 Φεβρουαρίου 2025 από Anastasia Karra

“Όπως πληροφορούμαστε από τον Μητροπολίτη Άρτας Σεραφείμ Ξενόπουλο, εσωτερικά του Κάστρου υπήρχαν δυο ναοί, ο ένας στην ακρόπολη και ο άλλος “εντός μεταγενέστερης – οθωμανικής οικίας”, που δεν σώζονταν στην εποχή του”.

Στη φωτογραφία “Άποψη της παλαιάς εκκλησίας στο εσωτερικό του Κάστρου από φωτογραφικό αρχείο των αρχών του 20ου αι.” (Πηγή κειμένου & φωτογραφίας : “ΑΡΤΑ – ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ και η οχύρωση της αρχαίας Αμβρακίας”, Έκδοση Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού – Εφορεία Αρχαιοτήτων Άρτας, Επιμέλεια Β. Παπαδοπούλου, Ιωάννινα, 2023).

Δημοσιεύθηκε στη Το Κάστρο και το Ξενία | Σχολιάστε

Η αρχαία οχύρωση του Κάστρου της Άρτας

Δημοσιεύθηκε την 2 Φεβρουαρίου 2025 από Anastasia Karra

Το Κάστρο της Άρτας σε φωτογραφία των αρχών του 20ου αιώνα όπου διακρίνονται τμήματα της αρχαίας οχύρωσης, που σήμερα δεν είναι ορατά. Η φωτογραφία είναι από το Λεύκωμα “ΑΡΤΑ – ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ και η οχύρωση της αρχαίας Αμβρακίας”, Έκδοση Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού – Εφορεία Αρχαιοτήτων Άρτας, Επιμέλεια Β. Παπαδοπούλου, Ιωάννινα, 2023.

…και φωτογραφία του εξωφύλλου του Λευκώματος… Ευχαριστούμε την Εφορεία Αρχαιοτήτων Άρτας γαι την προσφορά του πολύ ενδιαφέροντος αυτού βιβλίου!

Δημοσιεύθηκε στη Το Κάστρο και το Ξενία | Σχολιάστε