Δόξες Αγήραντες του Δεσποτάτου

“Όσοι κτηνοτρόφοι ακολουθούσαν τη δεξιά όχθη του Αράχθου, τα ριζά του Ξηροβουνιού, έκαναν τους σταθμούς : διακλάδωση δρόμου για Σγάρα ή Κο(ρ)δέλα Πλάκας, Κιάφα, Γραμμενίτσα, Βαλαώρα Άρτης ή Μπάνη, Ράμα κτλ. Τα κοπάδια που πήγαιναν από τη Μπάνη παρνούσαν μέσα από τον κάμπο της Κόπραινας για να σκαλώσουν στο Δεκαεφτά, πριν το Μενίδι. Η πορεία μέσα από τις νερομάνες ήταν δύσκολη, τα πρόβατα σε πολλά σημεία έπρεπε να κολυμπούν μέσα στο νερό. Οι πραταραίοι “έρουγαν” τα γκεσέμια τραγιά και κριάρια κι ακολουθούσε το προβατομάνι. Σαν έβγαιναν αντίπερα από κάθε χαντάκι τα πρόβαταμε κολλημένα τα μαλλιά από το νερό τινάζονταν, ξανατινάζονταν να στεγνώσουν, ενώ τ’ αχαμνούτσικα ζγουράκια “γατσιομάλλιαζαν” από το κρύο”. (Πηγή : ΟΙ ΝΟΜΑΔΕΣ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΟΙ ΤΩΝ ΤΖΟΥΜΕΡΚΩΝ, Ν. Καρατζένης, Άρτα, 1991)

Παλιά φωτογραφία με Μελισσουργιώτικο κοπάδι με το σχόλιο ” Απ’ την παλιά χωριάτικη ζωή : στ’ άρμεμα, τα κρατούν μην μπαν’ στο στάλο, να πιάσουν όσα τσ’ έφχαν και να τα μετρήσουν…βιό τα γιδοπρόβατα”. (Πηγή : “ΠΑΝΘΕΟΝ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΕΛΙΣΣΟΥΡΓΟΙ, 1952”, που βρίσκεται στο Μουσείο των Μελισσουργών, όπως δημοσιεύτηκε στο “ΧΡΟΝΙΚΟΝ του χωριού Μελισσουργοί”, Επιμέλεια Τ.Δ. Μπανιάς & Α.Σ. Ρίζος, Αθήνα, 2023).

“Ο πρώτος δρόμος που ακολουθούσαν οι κτηνοτρόφοι των Πραμάντων, των Μελισσουργών, των Αγνάντων και του Καταρράκτη περνούσε απ’ τους παρακάτω σταθμούς : Συγγενά ή Αγία Σωτήρα Αγνάντων, Σγάρα ή Σκοτωμένος, Καρκάβελο ή Χωραφιές του Μάμαλη, Αγριλούλα ή Χάνι του Κοντού, Ξεράδια (λάκα στρογγυλή), Κοσμίτσιανα (λάκες πριν το Πλατανόρεμα), Βαλαώρα Άρτης ή Αγρίδια Λιμίνης ή Κομποτέικο, Στου Μπλιώνη (λάκες πριν το Μενίδι), Ράμα (Κατάφουρκο), Παλιαυλή (υψώματα πριν την Αμφιλοχία), Σαμάρι (ακρολιμνιά Αμβρακίας) ή Σαραλιτικο (λάκες πριν την Κατούνα), Μαχαλιώτικο (Φυτείες Ξηρομέρου), Τσαπουρνιά Χρυσοβίτσας και φτάσιμο στα χειμαδιά στην περιοχή του Αστακού”. (Πηγή : ΟΙ ΝΟΜΑΔΕΣ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΟΙ ΤΩΝ ΤΖΟΥΜΕΡΚΩΝ, Ν. Καρατζένης, Άρτα, 1991)

Στη φωτογραφία από το ίδιο βιβλίο ο Μελισσουργιώτης Σπύρος Ν. Καψάλας κι ο γιός του “σαλάησαν” το κοπάδι τους προς τον κατήφορο…. Αγκάθι Μελισσουργών – Σεπτέμβριος 1989

“Τ’ Αι Δημητριού ήταν η αρχή του δυσκολότερου εξαμήνου για τους κτηνοτρόφους γιατί δεν ήταν μόνο οι σκληρές καιρικές συνθήκες, αλλά και οι πολλές δουλειές της στάνης : το κατέβασμα των κοπαδιών από τα ξεκαλοκαιριά, οι ετοιμασίες για το φεύγα, η πορεία για τα χειμαδιά, το μάζεμα των απαραίτητων υλικών για τα καλύβια και τα μαντριά όπως λουριά για το στήσιμο των κατοικιών, ανθρώπων και ζωντανών, φούρκες, φτέρες, άχυρο και λυγαριές. Στη συνέχεια έρχονταν οι βαριές αγροτικές εργασίες : ο σκάρος, ο γέννος, το απόκομμα των αρνιών, το άρμεγμα, το φράξιμο των σπαρτών και των συνόρων, το στρώσιμο των μαντριών….” (Πηγή : ΟΙ ΝΟΜΑΔΕΣ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΟΙ ΤΩΝ ΤΖΟΥΜΕΡΚΩΝ, Ν. Καρατζένης, Άρτα, 1991)

Στη φωτογραφία ο Θύμιος Β. Σιαπλαούρας τις τελευταίες μέρες «πριν το φεύγα» στου Κράλι τα λιβάδια τον Σεπτέμβριο του 1996. (Πηγή : Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΩΝ ΝΟΜΑΔΩΝ ΤΩΝ ΠΡΑΜΑΝΤΩΝ ΣΤΙΣ ΒΟΥΝΟΚΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ, Ν. Καρατζένης, Ιωάννινα, 2009)