Στα Τζουμέρκα, με τις τόσο σκληρές καιρικές συνθήκες, την πρώτη θέση είχαν τα ενδύματα εκείνα που θα μπορούσαν να ζεστάνουν περισσότερο. Να πως περιγράφεται η γυναικεία φορεσιά στο βιβλίο “ΤΑ ΘΕΟΔΩΡΙΑΝΑ”
“Μαντήλια από λεπτό ύφασμα βαμβακένιο,
εσκέπαζαν των πιο εύπορων μαλλιά της κεφαλής τους.
Και τις γριές τις έβλεπες με μακριά μαντήλια,
Πού’ χαν το χρώμα τ’ ουρανού, στις πιο πολλές το μαύρο.
Κι οι νιότερες, οι άγαμες έδεναν το τσεμπέρι,
Μαντήλι λεπτούφαντο με σύμπλεγμα ανθέων,
Μ’επίχρυσα τεχνήματα και μ’αργυρά στολίδια,
Συνόδευε στις πλάτες τους τις μακριές πλεξίδες.
Πλεχτή φανέλα ολόλευκη ζέσταινε το κορμί τους.
Δίμτενα και αμάνικα και λουλακί βαμμένα
Ήτανε τα σεγκούνια τους τα λέπτο υφαμένα.
Σιγά σιγά με τον καιρό άλλαξε η ραφή τους,
Ήρθε ο σάκος ο κοντός , το όμορφο πολκάκι*,
Η ζακέτα η ευρύχωρη από μαλλί ή φέλπα*,
Που τέλειωνε στη μέση της σε ζώνη υφασμένη,
Σε ζώνη άλλοτε αργυρά με τις μεγάλες πόρπες,
Στη μέση απ’ όπου κρέμονταν* και τα φουστάνια*
Που φτάνανε και κάλυπταν πιο κάτ’ από το γόνα,
Ώστε να μην σκεπάζουνε τις κάλτσες, τα τσουρέπια,
Που’ χανε ξόμπλια κεντητά, πλουμίδια μεταξένια
Και που σφιχτά τα κράταγαν στα πόδια οι καλτσοδέτες.
Κι οι πιο μεγάλες έριχναν στους ώμους τους εσάρπες,
Τα σάλια, που τα πλέκανε οι κόρες και οι μάνες.”
Πολκάκι : κοντό σακάκι υφασμάτινο, σφιχτό στη μέση
Φέλπα : βελούδινο ύφασμα
Ποδιά : πεποικιλμένη με έγχρωμες κλωστές
Φούστα, φουστάνι : βαθύ κυανόμαυρο, οι δε νιότερες ποικιλούφαντο και χρώμα της αρεσκείας τους.
(Από το βιβλίο ΤΑ ΘΕΟΔΩΡΙΑΝΑ ΑΡΤΑΣ, Έκδοση Κοινότητας Θεοδωριάνων, Αθήνα,2006)
Στη φωτογραφία η κ. Σταμάτη με παραδοσιακή Τζουμερκιώτικη φορεσιά στις 3 Ιανουαρίου 1958, σε κεντρικό ξενοδοχείο των Αθηνών, στη γιορτή του Ξενιτεμένου Ηπειρώτη. (Φωτο από συλλογή Ε. Πλεύρη)
