——————————-
“Θυμάμαι σαν να ήταν χτες. Όταν ήμουνα στο Δημοτικό Σχολείο, ο πατέρας μου μας πήρε τον αδελφό μου κι εμένα και μας πήγε στο δρόμο που αρχίζει από τον Άγιο Μάρκο, περνάει μπροστά από τα σπίτια του Σιώκου, Λάιου, Μπαρώνου, Ευταξία, Τζοσμάκα και σταθήκαμε στους Αγίους Θεοδώρους. Αυτός ο δρόμος που περάσαμε μας είπε ήταν ο παλιός ο δρόμος που πέρναγαν οι άνθρωποι για να πάνε στην Άρτα. Εδώ βγήκε στις 24 Ιουνίου στα 1881, το απόγευμα στις 4.30 ο Δεσπότης Σεραφείμ ο Βυζάντιος με όλους τους Αρτινούς για να υποδεχτούν τον Ελληνικό Στρατό.
Ο άλλος δρόμος, που πηγαίνουμε περίπατο, που είναι τα εξοχικά καφενεδάκια, τα βελούχια όπως τα λέμε, ανοίχτηκε όταν φύγανε οι Τούρκοι, μετά την απελευθέρωση. “Με την κατασκευήν της οδού εις το πλησιέστερον λιμάνι της πόλεως, την Κόπραιναν”, στην αριστερή πλευρά του δρόμου δημιουργήθηκαν μερικά οικόπεδα που σιγά σιγά οι Αρτινοί τα νοίκιασαν και έφτιαξαν τα εξοχικά καφενεδάκια, τα βελούχια. Κι αυτά ήταν του Παπακαζάνα, η Χαραυγή, του Χατζάρα, η Αύρα, του Στάθη Δωροθέου ή Γιάννη, του Παπαγιαννάκη και το τελευταίο βελούχι, τα Δημοτικά που όλα ήταν δίπλα στο ποτάμι. Αυτά τα τελευταία ήταν και τα πιο ξέμακρα από την πόλη. Το Βελούχι του Παπαγιαννάκη ήταν κοντά στα σημερινά ΚΤΕΛ. Ήταν αριστερά του δρόμου και ψηλότερα από το γιαλό κάπου 10 μέτρα. Μια σκάλα σκαλισμένη στο χώμα οδηγούσε σε ένα μικρό πλάτωμα δίπλα στο ποτάμι. Λίγα μέτρα πριν από το βελούχι ήταν η περίφημη κουρδοκίλα (τσουλήθρα), δηλαδή ένας μεγάλος βράχος κατηφορικός που άρχιζε απ’ το δρόμο και κατέβαινε ως το γιαλό. Δεν ήταν λίγα τα παντελόνια που τρυπήσαμε όλοι μας όταν σαν παιδιά κάναμε τσουλήθρα ως το ποτάμι. Πιο έξω, ήταν το τελευταίο βελούχι, τα Δημοτικά. Το όνομα το πήρε από το κτίσμα του Δήμου που παλιότερα πλήρωναν το Δημοτικό φόρο. Είχε αρκετή έκταση και ήταν από τα πιο δροσερά και όμορφα βελούχια γιατί ξέχωρα από τα πολλά λουλούδια που κάναν τον τόπο να ξεχειλίζει από μοσχοβολιές, είχε και 5-6 αιωνόβιους ευκάλυπτους που κράταγαν το μέρος σκιερό και δροσερό.
Όταν όμως έγινε η χάραξη του νέου δρόμου, από τα όμορφα βελούχια δεν έμεινε τίποτε. Ο νέος δρόμος τα εξαφάνισε τελείως…..” (Από άρθρο του Τάκη Βαφιά στην εφημερίδα ΑΡΤΗΝΗ ΕΥΘΥΝΗ, Ιούνιος 1986)
*Βελούχι : Στο λεξικό Μπαμπινιώτη ( 2002 ), πηγή με άφθονο νερό ή εγκατάσταση κοντά σε πηγή, ποτάμι. ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΑΓΝΩΣΤΗ !
Στη φωτογραφία μια παρέα καθισμένη στο πεζούλι του παλιού δρόμου στους Αγίους Θεοδώρους στις αρχές της δεκαετίας του ’50. Όρθιος ο Λάκης Νασιγκόγκος (Από συλλογή Κ. Μ.)