Αν επισκεφθεί κάποιος την Γεννάδειο βιβλιοθήκη στην Αθήνα και συγκεκριμένα την πτέρυγα με τη Συλλογή της Ελένης Σταθάτου, θα έχει τη δυνατότητα να θαυμάσει ένα παλιό ξυλόγλυπτο τέμπλο από μια εκκλησία της Άρτας του 17ου – 18ου αιώνα.
Γεννημένη στην Αλεξάνδρεια το 1887, η Ελένη Σταθάτου έζησε στην Αθήνα το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της. Εκεί συγκέντρωσε μια εξαιρετική συλλογή ελληνικής τέχνης, που χρονολογείται από την Εποχή του Χαλκού έως τον δέκατο ένατο αιώνα. Με προσωπική παρουσία και μεγάλη φαντασία συγκέντρωσε από πολλές περιοχές της Ελλάδας σημαντικά ελληνιστικά χρυσά κοσμήματα, μεταβυζαντινές εικόνες και εξαιρετικά δείγματα της μεταγενέστερης ελληνικής τέχνης, όπως κεντήματα, υφαντά και ξυλογλυπτικά. Σε πείσμα της παρανομίας πολλών αρχαιολογικών ανασκαφών εκείνη την εποχή, η Ελένη Σταθάτου συνέλεξε σημαντικά κομμάτια από τις ίδιες τοποθεσίες με σκοπό να επανενώσει τα διάσπαρτα κομμάτια στην πρότερη μορφή τους. Σε μια περίπτωση, μαθαίνοντας ότι μια εκκλησία στην πόλη της Άρτας, που φημίζονταν για τη λαξευμένη ξυλογλυπτική της, επρόκειτο να κατεδαφιστεί, έσωσε γρήγορα τα πάνελ και με ιδία επίβλεψη συναρμολόγησε εκ νέου το τέμπλο και το τοποθέτησε σε ένα χώρο στο σπίτι της στην Αθήνα καθώς όλα αυτά τα αντικείμενα που είχαν συλλεχθεί, εκτίθονταν από την οικογένεια Σταθάτου στο σπίτι τους, σε τρία διαδοχικά αλλά διαφορετικού μεγέθους δωμάτια στο ισόγειο που κρατήθηκαν για την έκθεση της συλλογής : τη μεγάλη αίθουσα υποδοχής, το μικρό δωμάτιο υποδοχής και το μικρό δωμάτιο – θησαυροφυλάκιο. Το πρώτο δωμάτιο που συναρμολογήθηκε κάπου γύρω στη δεκαετία του 1920 ήταν η μικρή αίθουσα υποδοχής. Το κύριο σημείο εστίασης ήταν το τζάκι, το οποίο κατασκευάστηκε από παλιά μπλε κεραμικά πλακάκια. Το υπόλοιπο δωμάτιο αποτελούνταν από ξυλόγλυπτα κομμάτια από την παλιά εκκλησία της Άρτας στην περιοχή της Ηπείρου. Η ίδια δε η συλλέκτης επέβλεπε την συναρμολόγηση των ξυλόγλυπτων κομματιών.
Από τη δεκαετία του 1950 και μετά η Ελένη Σταθάτου δώρησε γενναιόδωρα τη συλλογή της σε τρία αθηναϊκά ιδρύματα : τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, το Μουσείο Μπενάκη και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Και τα τρία έχουν ένα δωμάτιο που φέρει το όνομά της. Η μικρή αίθουσα υποδοχής με το ξυλόγλυπτο τέμπλο από την εκκλησία της Άρτας προσφέρθηκε στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα στις 5 Απριλίου 1969. Η Βιβλιοθήκη ανέλαβε την ευθύνη κατασκευής αίθουσας για να τοποθετηθούν τα αντικείμενα «όπως αυτά τοποθετούνται σήμερα στο σπίτι του δωρητή». Στην είσοδο του δωματίου, η βιβλιοθήκη έπρεπε να τοποθετήσει την πινακίδα »Μακεδονικό δωμάτιο. Δωρεά Ελένης Σταθάτου, τ. Κωνσταντινίδη». Τα εγκαίνια αυτού του χώρου έγιναν στις 19 Μαΐου 1972, στην ειδικά κατασκευασμένη δυτική πτέρυγα της βιβλιοθήκης…. (Πηγές : 1. https://www.ascsa.edu.gr/research/gennadius-library/the-collections/the-stathatos-room 2. file:///C:/Users/user/Downloads/ssoar-hjk-2015-3-bounia-Female_collectors_in_the_early.pdf 3. https://www.ascsa.edu.gr/news/newsDetails/discover-the-stathatos-room )
Στη φωτογραφία «Το Μακεδονικό δωμάτιο. Δωρεά Ελένης Σταθάτου» στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη με ένα μέρος από το ξυλόγλυπτο τέμπλο.
Και εδώ το σχετικό βίντεο με την εικονική ξενάγηση στο Μακεδονικό δωμάτιο, στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη.
https://www.ascsa.edu.gr/news/newsDetails/discover-the-stathatos-room