Η αιχμαλωσία της Νίτσας Ρίγγα από τα Πράμαντα

Οι Ριγγαίοι ήταν πλούσια οικογένεια των Πραμάντων με πολλές δωρεές και αγαθοεργίες προς το χωριό και όχι μόνο. Ο Ιωάννης Ρίγγας  ήταν έμπορος με μεγάλη οικονομική δραστηριότητα. Εμπορεύονταν τυριά, βούτυρα, λάδια, μαλλιά και είχε συναλλαγές με τα νησιά του Ιονίου, την Αυστρία, την Ιταλία και τη Μάλτα. Γι’ αυτό οι διάφορες συμμορίες ληστών που λυμαίνονταν την περιοχή των Τζουμέρκων πριν την απελευθέρωση είχαν σχεδιάσει από καιρό την αιχμαλωσία του, ιδιαίτερα το καλοκαίρι που ο Ιωάννης Ρίγγας ανέβαινε στο χωριό, κοντά στην οικογένειά του. Η πρώτη απόπειρα αρπαγής του έγινε το καλοκαίρι του 1878, αλλά απέτυχε. Στο ιερό βιβλίο  «Καλοκαιρινή» της Αγίας Παρασκευής βλέπουμε τη παρακάτω ενθύμηση : «1878, Ιουλίου 1. Ήλθαν οι ληστές εις το χορίον μας. Ο Τζίτζο Μήτζας με 80 νομάτος και έκατζαν μέρες πέντε και μας πήραν λίρες 80 έκαψαν το σπίτι του Γιαννάκη Ρίγγα και ήλθαν και Τούρκοι και πολέμησαν και χαλαστήκαχεν. Ι. Κοντακτσής».

Η συμμορία αυτή περικύκλωσε το σπίτι του Ιωάννη Ρίγγα με σκοπό να τον ληστέψει. Αυτός όμως πρόλαβε και κρύφτηκε σε συγγενικά σπίτια κι έτσι διέφυγε . Ο λήσταρχος Τσίτσι Μήτσος (Θύμιο Γάκης) έβαλε τότε φωτιά κι έκαψε το αρχοντικό του, υποχρέωσε δε τους κατοίκους να του συγκεντρώσουν 80 λίρες και όταν τις πήρε, αποχώρησε απ’ το χωριό.

Ο Ιωάννης Ρίγγας είχε και μια μονάκριβη κόρη, τη Νίτσα που είχε γεννηθεί στα Πράμαντα το 1861. Μετά την απόπειρα ληστείας εναντίον του και επιδή απουσίαζε για μεγάλα χρονικά διαστήματα, βιάστηκε να την παντρέψει με τον γλωσσομαθή γιατρό Ιωάννη Χρυσοχόου από το Χαλίκι Τρικάλων. Οι γάμοι έγιναν  την ίδια χρονιά, το 1878, στα Πράμαντα και στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου και ο γιατρός εγκαταστάθηκε στο χωριό  μόλις ο Ρίγγας ξανάφτιαξε το σπίτι του.

Ο λήσταρχος Τσίτσι Μήτσος επανήλθε στα Πράμαντα στις 18 Μαρτίου του 1880 και με τη συμμορία του κύκλωσε τα σπίτια των Ριγγαίων στον Κάτω Μαχαλά.. Ο Ιωάννης Ρίγγας πρόφτασε και κρύφτηκε στο διπλανό σπίτι του Αθανάσιου Ρίγγα κι έτσι κατόρθωσε να ξεφύγει. Η συμμορία όμως συνέλαβε και αιχμαλώτισε την κόρη του, Νίτσα Ρίγγα – Χρυσοχόου και τα δυο παιδιά της, τον Νικόλαο και τον Αθανάσιο, μόλις 35 ημερών, που δεν ήθελαν να αποχωριστούν τη μητέρα τους. Από τους πυροβολισμούς και τα ποδοβολητά ξύπνησαν πολλοί Πραμαντιώτες και ένας απ’ αυτούς ο Γάκης Ρίγγας βγήκε στο παράθυρο του τρίτου ορόφου του σπιτιού του κρατώντας μια λάμπα. Τον αντιλήφθηκαν οι ληστές που αναχωρούσαν με τους αιχμαλώτους και πυροβολώντας τον, τον σκότωσαν.

Τα παιδιά της αιχμάλωτης έκλαιγαν συνέχεια κι έτσι, όταν η συνοδεία έφτασε στη θέση «Ράχη Βελούση» όπου τα σπίτια των Λυτραίων, οι ληστές αναγκάστηκαν να τα εγκαταλείψουν. Η αιχμάλωτη οδηγήθηκε στη Μουτσάρα, όπου και απελευθερώθηκε αφού οι συγγενείς της, σύμφωνα με την παράδοση, κατέβαλαν στους ληστές 5.000 χρυσές οθωμανικές λίρες. Σύμφωνα με το υπ’ αριθμ. 85 έγγραφο του Υποπροξενείου της Ελλάδος εν Άρτη, στις 13 Απριλίου 1880, τα λύτρα που καταβλήθηκαν ήταν 750 χρυσές λίρες.

Η αρπαγή της Νίτσας Ρίγγα συγκλόνισε την Ήπειρο και τη Θεσσαλία, καθώς φαίνεται από το δημοτικό τραγούδι :

“Θέλ’ τε ν’ ακούστε κλάματα, θρήνους και μοιρολόγια;

Περάστε από την Πράμαντα κοντά στο μεσοχώρι

που πλάκωσεν η κλεφτουριά με τον Αποστολάκη

Το Γάκη Ρίγγα σκότωσε τη Νίτσα πήρε σκλάβα

και το μωρό της το παιδιά το πέταξε στο δρόμο.

Για ξαγορά της γύρεψαν δέκα χιλιάδες λίρες.

Κλαίνε οι γέροι και οι νηές κι οι γρηές μοιρολογάνε

και οι Γιαννάκηδες οι δυό τρέχουν, παρακαλάνε…..”

Πολύ αργότερα ένας από τους γιούς της Νίτσας Ρίγγα, ο Αθανάσιος Ι. Χρυσοχόου, στρατηγός, όταν κατά το 1919 έφτασε με τον ελληνικό στρατό στη Σμύρνη και υπηρετούσε ως υπασπιστής της Μεραρχίας Ιππικού, γνώρισε έναν γέροντα που διατηρούσε ένα μικρό ταβερνάκι στη Σμύρνη, ο οποίος του είπε πως ήταν ο ληστής Τσίτσι Μήτσος που είχε αιχμαλωτίσει τη μητέρα του και ο οποίος προσφέρθηκε τότε να βοηθήσει τον ελληνικό στρατό”. (Πηγή : Άρθρα του Δημήτριου Καρατζένη στην εφημερίδα ΗΧΩ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ, Γενάρης 1985)

Για το ληστή Θύμιο Γάκη μπορείτε να διαβάσετε στο λινκ https://doxesdespotatou.com/o-listis-thymio-gakis-kai-i-vasilarcho/

και στο λινκ https://doxesdespotatou.com/o-listis-thymio-gakis-kai-i-vasilarcho-2/

Στη φωτογραφία, δυσφημιστικό για την Ελλάδα σκίτσο των μέσων του 19ου αιώνα του γαλλικού περιοδικού LE CHARIVARI. Δείχνει την Ελλάδα να ληστοκρατείται, καθώς η ληστεία ταλαιπωρούσε μετά την απελευθέρωση τον ελληνικό λαό. (Πηγή : ΕΘΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ)