—————————–
Η επιδημία πανώλης ενέσκηψε στην Άρτα στις 2 Μαΐου 1816. Οι πληροφορίες για τον τρόπο που μεταδόθηκε η επιδημία στην Άρτα είναι αντιφατικές. Μία ενθύμηση στο εκκλησιαστικό βιβλίο “Ερμηνεία των Καθολικών Επιστολών του Νικοδήμου”, της βιβλιοθήκης της Μονής Κάτω Παναγιάς στην Άρτα, γραμμένη από τον Κατωπαναγίτη Κωνστάντιο, μας πληροφορεί ότι την πανώλη στην Άρτα “έφερεν ως λέγεται ο Αλή πασάς ο Τεπελενιώτης προς αποφυγήν του κινδύνου του. Έφερε ρούχα και πανιά μολυσμένα εξ Αιγύπτου και έδωσεν αυτά εις Αρταίους και ακαρεί διεδόθη εις πάντας”. Η ερμηνεία αυτή που θεωρεί την πράξη του Αλή αντιπερισπασμό προς την Πύλη, είναι μάλλον ανακριβής. Ο Η. Pouqueville που παρακολουθεί τα γεγονότα από κοντά, όχι μόνο δεν κάνει καμία νύξη εναντίον του Αλή, αλλά τονίζει και την αποστολή της προκήρυξης με την οποία ο πασάς προειδοποιούσε τους κατοίκους της πόλης για την εμφάνιση της επιδημίας στα Ιωάννινα. Μία άλλη άποψη που εκφράστηκε για το ξέσπασμα της επιδημίας στην Άρτα ήταν ο αναγκαστικός συγχρωτισμός των κατοίκων της πόλης που, σύμφωνα με την περιγραφή του Μητροπολίτη Σεραφείμ Ξενόπουλου, επιβλήθηκε με τον παρακάτω τρόπο: “Εν τη εποχή ταύτη ην βοεβόδας της Άρτας ο Αρταίος Αθανάσιος Άρτας όστις εδείχθη προς τους πάσχοντας αυτού συμπατριώτας όλως ανηλεής και άσπλαχνος συνάξας τους εκ της νόσου προσβληθέντας και μη και περικλείσας εντός του περιβόλου της διαλελυμένης Μονής Οδηγητρίας’ προσβληθέντες ουν εκ της επιμειξίας και της μεταδόσεως του μιάσματος και υγιείς, περίπου εκατόν οικογενειών άνθρωποι απεβίωσαν πάντες ανεξαιρέτως.” Η επικοινωνία μεταξύ των αρρώστων και της πόλης γινόταν με την βοήθεια των ξεμολιάρηδων (που αλλιώς ονομάζονταν μόρτες ή ξενοσευτάδες). Αυτοί ήταν άτομα που, επειδή είχαν επιζήσει από την επιδημία, είχαν αποκτήσει ανοσία. Μεταξύ των καθηκόντων τους ήταν η μεταφορά τροφίμων και άλλων εφοδίων στους αρρώστους και η ταφή όσων πέθαιναν.
Κατά τους χρονικογράφους της εποχής, τη μετάδοση της ασθένειας στην Άρτα βοήθησαν και οι ζέστες του καλοκαιριού, η άγνοια και η μοιρολατρεία των κατοίκων, ο χρηματισμός των δημοσίων υπαλλήλων, η έλλειψη καθαριότητας που εντάθηκε λόγω της καταστροφής των υδραγωγείων από τον οργισμένο λαό και τέλος η πείνα, γιατί η έλλειψη του νερού ακινητοποίησε τους νερόμυλους που άλεθαν το αλεύρι.
(Πηγές : 1) Καρατσιώλης Γ.Μ ., “Η επιδημία πανώλης στην Άρτα του 1816 ”, περιοδικό Σκουφάς ,1980 , τεύχη 54 -55
2) Παπαγεωργίου Γ., Η επιδημία πανώλης στη Θεσσαλία, Ήπειρο και Αλβανία (1812-1823), Ηπειρωτικά Χρονικά, Ιωάννινα 1986.
3) Σεραφείμ Βυζάντιος, Δοκίμιον Άρτης, Αθήνα, 1884)
Στη φωτογραφία προστατευτική στολή πανώλης του 19ου αιώνα (Πηγή : Wellcome collection). Ο γιατρός στο χέρι του κρατάει ραβδί υποκαπνισμού (fumigating torch).Τα γλυκά μυρωδικά βότανα που καίγονταν στην κορυφή του ραβδιού πιστεύονταν ότι παρέχουν προστασία από ασθένειες όπως η πανούκλα.
