“Κέντρο της ζωής των Γάλλων της Άρτας ήταν, όπως και στις άλλες σκάλες, η προξενική κατοικία. Εκεί είχαν τα γραφεία τους και κατοικούσαν οι πρόξενοι και οι γραμματείς. Σ’ αυτή γίνονταν οι συνελεύσεις και οι γιορταστικές εκδηλώσεις. Στον περίβολό της βρισκόταν το λατινικό παρεκκλήσι. Στην προξενική κατοικία έβρισκαν καταφύγιο και στέγη οι περαστικοί Γάλλοι έμποροι και ναυτικοί, οι λιποτάκτες από τους Βενετούς, ακόμη και ντόπιοι. Ο βασικός λόγος της μεταφοράς της έδρας του Προξενείου στην Άρτα ήταν η έλλειψη κατάλληλου οικήματος στη Σαγιάδα.
Δεν γνωρίζουμε που ακριβώς έμεναν οι πρώτοι τρεις πρόξενοι της Άρτας, οι B. Garnier, H. Pellissier και G. Dubroca Υποθέτουμε ότι θα νοίκιασαν κάποιο οίκημα που οι χώροι του είχαν κριθεί κατάλληλοι για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες του προξενείου. Γνωρίζουμε πάντως ότι το οίκημα αυτό βρισκόταν κάπου στην τότε περιοχή της πόλης και μάλιστα στις κεντρικότερες και πιο πολυσύχναστες συνοικίες της.
Ωστόσο η κατοικία των προκατόχων του δεν ικανοποιούσε τον πρόξενο Dubroca, ο οποίος, στα 1730, σχεδίαζε να μετακομίσει, κυρίως για λόγους υγείας, σε μια πιο υγιεινή περιοχή, στα περίχωρα της πόλης, με καθαρό αέρα και ωραία θέα.. Έτσι, όταν ξεσπούσαν επιδημίες, που δεν ήταν καθόλου σπάνιες, ο πρόξενος αυτός δεν θα αναγκαζόταν να καταφεύγει στα βουνά, αλλά θα μπορούσε να παραμείνει στο σπίτι του ασφαλής. Αποφάσισε λοιπόν με δικά του αποκλειστικά έξοδα, να χτίσει ένα τέτοιο οίκημα, που δεν θα ήταν όμως έτοιμο πριν από το Μάρτιο του 1730. Ασφαλώς η δαπάνη θα ήταν σημαντική. Η ελπίδα όμως να ξαναβρεί την υγεία του και η απόφαση να μείνει στην Άρτα έκαναν τον πρόξενο αυτόν να διαθέσει τα χρήματα για την αγορά του οικοπέδου και την κατασκευή του οικήματος.
Από μεταγενέστερη αλληλογραφία πληροφορούμαστε ότι ο G. Dubroca πραγματοποίησε το σχέδιό του. Μετά τον θάνατό του στις 6 – 10 – 1739, οι κληρονόμοι του πρόβαλαν την απαίτηση να εισπράξουν τόσο την αξία των προμηθειών που υπήρχαν στην προξενική κατοικία κατά των θάνατό του (περίπου 29.500 άσπρα) όσο και το ποσό των 693 λιρών και 15 σολδίων για ενοίκιο 9 μηνών και 8 ημερών, όσο δηλαδή έμειναν οι αντικαταστάτες του G. Dubroca (Brun & Deflandres) μέχρι τη άφιξη του Boulle.
Είναι ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε την τύχη του σπιτιού αυτού μετά τον θάνατο του πρώτου ιδιοκτήτη του. Ήδη ο G. Dubroca, για να εξοφλήσει τα χρέη του, είχε αρχίσει διαπραγματεύσεις με τον επίτιμο διερμηνέα του προξενείου Χριστόδουλο Μαρούτση, ο οποίος ενδιαφέρθηκε για την αγορά του οικήματος. Είχε συμφωνηθεί μάλιστα τιμή 1000 τσεκινιών, καθώς και ο όρος να εξακολουθήσει να χρησιμοποιείται το σπίτι για κατοικία των Γάλλων προξένων Άρτας, οι οποίοι θα πλήρωναν στο Μαρούτση 200 πιάστρα τον χρόνο. Ο θάνατος όμως του Dubroca δεν επέτρεψε την ολοκλήρωση της συμφωνίας. Αντίθετα, ο πρόξενος Julien μας βεβαιώνει ότι ο Μαρούτσης είχε αγοράσει το σπίτι όσο ζούσε ακόμη ο Dubroca. Το πιθανότερο είναι πως το σπίτι περιήλθε τελικά στην κατοχή του Μαρούτση. Είναι όμως σίγουρο ότι ο γιαννιώτης μεγαλέμπορος παραιτήθηκε από τα δικαιώματά του πάνω στο σπίτι αυτό υπέρ «του Γάλλου βασιλιά». Έτσι το σπίτι που είχε φτιάξει ο Dubroca, έγινε δημόσιο κτήμα των Γάλλων και εξακολούθησε να στεγάζει το γαλλικό προξενείο Άρτης.
Μια έκθεση του προξένου Boulle, του 1752, μας επιτρέπει να διαμορφώσουμε κάποια γνώμη για την κατοικία των Γάλλων προξένων Άρτης. Αριθμούσε 25 δωμάτια, εκτός από το παρεκκλήσι, και περιβαλλόταν από αυλή και κήπο. Ακόμη ήταν εφοδιασμένη με 4 μικρά κανόνια, τα οποία χρησιμοποιούσαν σε διάφορες γιορταστικές εκδηλώσεις. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες Γάλλων που φιλοξενήθηκαν εκεί, η προξενική κατοικία στην Άρτα ήταν “ένα από τα πιο όμορφα και τεράστια σπίτια που υπάρχουν σε όλο το Λεβάντε”….
Όσο για το υπηρετικό προσωπικό της τεράστιας για την εποχή αυτής κατοικίας, λίγα μας είναι γνωστά. Ξέρουμε μόνο πως τουλάχιστον 2 άτομα ανήκαν στην προσωπική υπηρεσία του προξένου. Θα πρέπει ασφαλώς να υπήρχε και άλλο προσωπικό, ίσως αρκετά πολυάριθμο, το οποίο, αν δεν έμενε μόνιμα εκεί, τουλάχιστον κατά τη διάρκεια της ημέρας ασχολούνταν με διάφορες εργασίες, κυρίως ντόπιους άντρες και γυναίκες.
Αυτή η πολυτελής και επιβλητική κατοικία θα είχε ασφαλώς την ανάλογη επίπλωση και θα ήταν εφοδιασμένη με τα κατάλληλα σκεύη. Μι αμυδρή εικόνα για το εσωτερικό της μας δίνουν τα πρακτικά απογραφής των υπαρχόντων των προξένων Dubroca και Boulle. Πιο άμεση όμως είναι η εντύπωση που σχηματίζει κανείς από τις περιγραφές των γιορταστικών εκδηλώσεων που γίνονταν στην προξενική κατοικία με την ευκαιρία διαφόρων γεγονότων, καθώς και από τις σχετικές ειδήσεις της προξενικής αλληλογραφίας.
Γνωρίζουμε λοιπόν ότι στην προξενική κατοικία υπήρχαν χώροι όπου οι Γάλλοι έμποροι μπορούσαν να αποθηκεύουν τα εμπορεύματά τους. Άλλοι χώροι χρησίμευαν για την αποθήκευση και συντήρηση μεγάλων ποσοτήτων από είδη διατροφής, τα οποία ήταν αρκετά για να καλύψουν τις ανάγκες των ενοίκων για μεγάλο χρονικό διάστημα, γιατί δεν έλειπαν ούτε οι επιδημίες, ούτε οι ταραχές. Ακόμη θα πρέπει να ήταν έτσι κατασκευασμένη, ώστε να εγγυάται την ασφάλεια των προξένων και των άλλων Γάλλων που έμεναν σ’ αυτή.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι η προξενική κατοικία των Γάλλων της Άρτας ανταποκρινόταν στις απαιτήσεις της άνετης διαμονής, της ασφάλειας και, προπαντός, στη ζωτική ανάγκη να έχει ο Γάλλος πρόξενος όσο γινόταν μεγαλύτερο κύρος στην περιοχή, καθώς ήταν το κέντρο της ζωής και της δραστηριότητας των Γάλλων στην περιοχή του προξενίου της Άρτας σε όλο σχεδόν τον 18ο αιώνα”. (Πηγή : Γιώργος Σιορόκας, ΤΟ ΓΑΛΛΙΚΟ ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ, Διδακτορική διατριβή, 1980)
Στη φωτογραφία «Αρχοντική αστική κατοικία στην Ελλάδα της Οθωμανικής εποχής, που ήταν συνυφασμένη με το κοινωνικό κύρος, και συνοδευόταν από παράσπιτα και βοηθητικά κτίσματα μέσα σε περιμαντρωμένη αυλή. Τα μεγάλα κονάκια με τα υποστατικά τους συγκροτούσαν ένα πολυδαίδαλο συγκρότημα, περιμαντρωμένο και κλειστό προς τους ξένους, αλλά ανοιχτό στην εσωτερική υπαίθρια ζωή του. (Πηγή : http://triantafylloug.blogspot.com/2015/04/blog-post_27.html)
