“……Αποφασίστηκε μετά να πάει στο Μεσολόγγι ο Ταχήρ Αμπάζης*, να συνεννοηθεί με τον Μαυροκορδάτο, πως θα χτυπούσαν πισώπλατα τ’ ασκέρια του Χουρσίτ. Είχε μαζί του και πληρεξούσιο για την Εθνική Συνέλευση που ετοιμάζουνταν στο Μοριά. Θάπαιρνε μέρος σ’ αυτή σαν πληρεξούσιος των Αρβανιτάδων. Σαν έφτασε όμως στο Μεσολόγγι, είδε Τούρκους σκοτωμένους, τα τζαμιά γκρεμισμένα και κοπρισμένα, το λαό του Μεσολογγίου να τραγουδάει στους δρόμους τραγούδια για τη λευτεριά, για το ξεπάτωμα των Τούρκων. Έβλεπε καπεταναίους νάχουν πλήθος αρματωμένα παλληκάρια ο καταθένας τους, άκουε τους Έλληνες να λένε πως η Ρωσία πολύ γλήγορα θα χτυπήσει την Τουρκιά για να τους βοηθήσει να γίνουν λεύτεροι κι’ ανεξάρτητοι. Ακόμα και Τουρκάλες βαφτισμένες συνάντησε στο Μεσολόγγι. Έβλεπε, με λίγα λόγια, στημένο ρωμέικο.
«Βλέπ’ και στο Μεσολόγγι Ρωμαίων την τιμή
Βλέπει σκατά γεμάτον το ίδιο το τζαμί.
Επόνεσεν ως Τούρκος επάνω στην Τουρκιά
Και τούτο των Ρωμαίων μεγάλ’ ειν’ αδικιά,
Να σφάζουν τα γουρούνια μέσα εις το τζαμί,
Τους Τούρκους, σαν Εβραίους, καθείς να ατιμή.» (Κ. Τζουκαλάς)
Δεν ήταν ανάγκη νάναι έξυπνος για να καταλάβει τί γίνουνται. Σαν πιστός Μουσουλμάνος αναστατώθηκε βλέποντας ολ’ αυτά. Και πιο πολύ σαν σκέφτονταν πως για ολ’ αυτά ήταν φταίχτης κι ο ίδιος, αφού είχε γίνει φίλος και σύμμαχος των οχτρών της πίστης του. Αντί λοιπόν να πάει για το Μοριά όπως είχε σκοπό, γύρισε στην Άρτα, αποφασισμένος να χαλάσει τη συμμαχία με τους Σουλιώτες και τους Έλληνες.
Οι Έλληνες του Μεσολογγιού κατάλαβαν τότε τη μεγάλη γκάφα τους που τον είχαν αφήσει να ιδεί, όσα είχε ιδεί. Όλη η πολιτική που ως τώρα παίζανε, είχε τιναχτεί στον αέρα. Οι Αρβανίτες θα μάθαιναν απ’ τον αρχηγό τους την αλήθεια για τον αγώνα των Ελλήνων. Ο Βλαχόπουλος πρότεινε τότε να σκοτώσουν στο δρόμο του γυρισμού τον Ταχήρ Αμπάζη. Ήταν ο μόνος τρόπος να σωθεί η Ελληνο – Αρβανίτικη συμμαχία. Μα άλλοι – μαζί μ’ αυτούς και ο Αλέξη Νούτσος – δεν το βρήκανε σωστό. Αντί καλό, ίσως νάβγαινε κακό, κι’ η συμμαχία να διαλύουνταν πιο νωρίς ακόμα, παρά αν ο Ταχήρ γύριζε ζωντανός.
Σαν έφτασε ο Ταχήρ στην Ήπειρο, πήγε και βρήκε τον άλλο αρχηγό των Αρβανιτάδων, τον Άγο Μουχουρδάρη :
- Είσαι Τούρκος ;
- Γιατί με ρωτάς ; Τούρκος είμαι και Τούρκος θάμαι όσο ζώ.
- Ε, άκου λοιπόν να σου πω τί είδα εκεί που πήγα. Και του τ’ ανιστόρησε όλα.
- Θα εξακολουθούμε λοιπόν να προδίνουμε την πίστη μας και το σουλτάνο μας ;
- Όχι βέβαια. Θα χαλάσουμε τη συμμαχία με τους Σουλιώτες και τους άλλους. Κι όχι μόνο αυτό, μα θα πέσουμε ξαφνικά πάνω τους και θα τους κόψουμε.
Ο Άγο Μουχουρδάρης έμεινε σύμφωνος να χαλάσουν τη συμμαχία μα όχι και να χτυπήσουν τους Σουλιώτες, που τους θεωρούσε δικούς του ανθρώπους.
- Ίσως να γελάστηκαν κι αυτοί από τους Έλληνες, όπως κι εμείς, τούπε.
Ο Ταχήρ δέχτηκε τη γνώμη του Μουχουρδάρη. Αποφασίζουν μετά να στείλουν ανθρώπους στο Χουρσίτ, να πέσουν στα πόδια του και να τον παρακαλέσουν να τους συχωρέσει για το κακό που κάμανε στην Τουρκιά. Να του εξηγήσουν πως είχαν γελαστεί, πως μετανοιώνουν πικρά, πως του δίνουν το λόγο τους νάναι από δω και πέρα πιστοί στο Ντοβλέτι, σαν αληθινοί Μουσουλμάνοι.
Φύγαν οι άνθρωποί τους και πήγαν στο Χουρσίτ.” (συνεχίζεται…)(Πηγή : ΟΙ ΑΛΗΘΙΝΟΙ ΣΟΥΛΙΩΤΕΣ, Γιάννης Μπενέκος, Αθήνα, 1958)
* Ο Ταχήρ Αμπάζης, από το Τεπελένι, ήταν επί πολλά χρόνια καπιμπουλούμπασης (πολιτάρχης) του Αλήπασα στα Γιάννενα, και είχε πάρει μέρος στην ιδιότυπη και λιγόζωη ελληνοαλβανική συμμαχία τον πρώτο χρόνο της επανάστασης, αλλά μετά πέρασε υπό τις διαταγές του Κιουταχή.
Στη φωτογραφία “Οι υπογραφές του Ταχήρ Αμπάζη και Άγο Μουχουρδάρη σε επιστολή των οπλαρχηγών Πέτας προς τον επίσκοπο Βονίτσης Δανιήλ στις 29 Οκτωβρίου 1821”. Διαβάζουμε : “Εν επιστολή των οπλαρχηγών Πέτας, τω 1821, προς τον επίσκοπον Βονδίτζης Δανιήλ υπογράφουν: “Πέτα, 821: Οκτωβρίου 29 αγο μου: ταχήρ αμ: (1): γωγος αγο μου χουρουντάρης πάζης…. κολας (Τ.Σ.) (Τ.Σ.) (Τ.Σ.)” [(1) Καθ΄ α αναφέρει ο συγγραφεύς η σφραγίς είναι τουρκιστί γεγραμμένη] (Πηγή : https://www.searchculture.gr/)