“Σαράντα μέρες νηστεία. Σαρανταήμερος με τ’ όνομα. Νηστεία παραπανίσια απ’ τη μόνιμη και διαρκή. Βλέπαμε το γαλατάκι κι αποστρέφαμε το πρόσωπό μας, μην πεταχτή από την καρδάρα καμιά στάλα και μας αρτίση. Το πρεντζοτύρι μας φαίνονταν δηλητήριο που μπορούσε να μας εξαποστείλει αμέσως στο λεβητοστάσιο της κόλασης. Όσο για το κρέας, δεν γινόταν λόγος. Ήταν πράγμα άγνωστο στα περίχωρα. Μόνο κάτι φτωχές σιταρίθρες και λίγοι αναιμικοί καλογιάννοι, που τα σάλτιζε το αλάτι, περίμεναν την άγια μέρα να μας λιγδώσουν πρώτα. Ήταν προϊόντα των πρωτόγονων παγίδων μας. Βέβαια το θρεφτάρι γουρούνι θα μας ξελίγδωνε γιατί το τρώγαμε λαίμαργα, βραστό ή τσιγαρίδες…..
Παραμονή. Άλλη μέρα. Άλλαζαν όλα. Το σπίτι μοσχομύριζε, οι ραχούλες γελούσαν, τα δέντρα χόρευαν κι η καρδούλα μας σκιρτούσε.
Προτού ξημερώσει η Άγια Μέρα, λίγο πριν τα χαράματα, πεταγόμασταν ορθοί. Αρπάζαμε το τσουκάλι, λίγο βραστό στάρι απ’ το «ύψωμα», ένα κομμάτι ψωμί, έναν καλογιάννο και τρεχάλα στη βρύση. Όλα τούτα τα αφήναμε εκεί, στο πεζούλι, γεμίζαμε το τσουκάλι νερό και καταμίλητοι – υπήρχε φόβος να χάσουμε τη φωνή μας αν μιλούσαμε στο δρόμο – γυρίζαμε σπίτι. Αφήναμε το νερό απ’ έξω, παίρναμε μια κουτσούνα «πρατσανίδια» – κλαδιά ελάτου, κέδρου ή ρίκης – μπαίναμε μέσα, καλημερίζαμε, λέγαμε χρόνια πολλά, βάζαμε τα κλαδιά στη φωτιά κι αρχίζαμε : αρνιά, κατσίκια, μοσχάρια, νύφες, γαμπρούς……
Όλοι με τη σειρά, έβγαιναν έξω, πλένονταν με τ’ αμίλητο νερό και μπαίνοντας επαναλάβαιναν τις ίδιες ευχές.
Τρέχαμε στη γειτονιά, καίαμε τα «πρατσανίδια» και τα …λέγαμε. Εμείς όμως, οι αρσενικοί, δεν ήμασταν καλοδεχούμενοι, γιατί θα γεννούσαν αρσενικά τα γιδοπρόβατα. Αν πρωτόμπαινε θηλυκό, σίγουρα θα γεννιόταν αρνάδες, μόσχες ή ….κοπέλλες. Ήταν λιγοστές οι τελευταίες τότε…..” (Χρονογράφημα του Δάσκαλου Νίκου Παπανικολάου με τίτλο ΠΑΛΙΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΑ, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Εμπρός» στις 24 Δεκεμβρίου 1962, από το βιβλίο του Β. Μουλιανίτη ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ, Άρτα, 2006)
Στη φωτογραφία του 1940, καθιστός ο δάσκαλος Νίκος Παπανικολάου με το χαρτί στο χέρι. Τα δύο καθιστά παιδιά είναι ο Μήτρος Παπανικολάου και ο Νίκος Παπανικολάου. Όρθιες από αριστερά : Χριστίνα Παπανικολάου, Γιώργο – Βαγγέλαινα (η μητέρα της Χριστίνας), Αγλαΐα Νάτσικα, Σπυριδούλα Παπανικολάου, Μαρούσιω Ντάλα, Κασσία Παπανικολάου, Αγγελική Παπανικολάου – Κράψη. (Φωτο από το βιβλίο ΤΟ ΔΙΣΤΡΑΤΟ ΠΟΥ ΑΓΑΠΗΣΑΜΕ, Χ. Ντάλας, Αθήνα, 2008)
