«……Τον Αύγουστο του 1920, η πόλη της Αδριανούπολης περίπου σαράντα ημέρες μετά την απελευθέρωσή της τίμησε την μνήμη των παλληκαριών που έδωσαν την ζωή τους τον Ιούλιο εκείνης της χρονιάς, για να πνεύσει άνεμος ελευθερίας μετά από σκλαβιά 600 ετών.
Η Αδριανούπολη, η μητρόπολη του Θρακικού Ελληνισμού, και η IX Μεραρχία τέλεσαν το μνημόσυνο των πεσόντων, με μεγάλη επισημότητα. Το Εωθινό Εμβατήριο που παιάνιζε η φιλαρμονική των Ευζώνων από νωρίς το πρωί, ξύπνησε τους Αδριανουπολίτες. Φάλαγγες στρατιωτών παρήλαυναν στους μεγάλους δρόμους και κατευθύνονταν στο χώρο, όπου θα τελούνταν το μνημόσυνο.
Στο χώρο είχε στηθεί το κατάλευκο κενοτάφιο, στολισμένο με την ελληνική σημαία. Γύρω από το μνημείο αυτό είχαν τοποθετηθεί Τούρκικα κανόνια, λάφυρα των μαχών. Τέσσερεις ευσταλείς εύζωνοι σε στάση προσοχής. Ένα τραπέζι υπήρχε για χρήση από τους ιερωμένους, ενώ αριστερά του κενοταφίου ήταν παρατεταγμένοι οι θεραπευμένοι τραυματίες του 3/40 ευζωνικού συντάγματος της Άρτας.
Στις 10 το πρωί άρχισαν να προσέρχονται οι επίσημοι. Ο μητροπολίτης Πολύκαρπος, ο διοικητής της ΙΧ Μεραρχίας Λεοναρδόπουλος, ο Ύπατος Αρμοστής Αντ. Σαχτούρης με τον Γενικό Γραμματέα της Αρμοστείας Καραθεοδωρή και πολλοί άλλοι. Στην επιμνημόσυνη δέηση προσήλθαν επίσης ο τέως δήμαρχος Σεφτέκ Μπέης, ο Μουφτής Χιλμή, τα προεδρεία της Οθωμανικής, της Ισραηλίτικης και της Αρμένικης κοινότητας, καθώς και ο μόνος ξένος διπλωμάτης, ο πρόξενος της Περσίας.
Στην επιμνημόσυνη δέηση χοροστάτησε ο μητροπολίτης Πολύκαρπος, ενώ η Φιλαρμονική έπαιξε πένθιμο εμβατήριο του Μπετόβεν» (Αθανασιάδης 2015)…………………….
Στον τόπο, όπου είχε τελεσθεί η δέηση, υψώθηκε μνημείο, πάνω στ’ οποίο αναγράφτηκαν τα ονόματα και των δεκαεπτά πεσόντων στην είσοδο της Αδριανούπολης, και μέσω του οποίου η ιστορία γράφτηκε λαμπρή και με κάθε επισημότητα, ως ελάχιστος φόρος τιμής και όπως ακριβώς άξιζε στους ήρωες της πόλης. Από τα αρχεία της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού καθίσταται γνωστή και η ιδιαίτερη πατρίδα του καθενός από τους Έλληνες πολεμιστές, που υπηρετούσαν τη θητεία τους στο θρυλικό 3/40 Σύνταγμα Πεζικού Άρτας. Οι περισσότεροι είναι Ηπειρώτες και πολλοί από αυτούς Αρτινοί, καθότι, ως γνωστόν, την εποχή εκείνη οι Μονάδες επανδρώνονταν από άντρες του τόπου στον οποίον έδρευαν, οπότε και το συγκεκριμένο Σύνταγμα συναπάρτιζαν άντρες από την ευρύτερη περιοχή της Άρτας (Ευσταθίου 2023). Μάλιστα, πριν την παράθεση των ονομάτων, οφείλουμε να επισημάνουμε πως στο συγκεκριμένο μνημείο αναγράφτηκαν και τα ονόματα 6 ακόμη νεκρών ηρώων- 23 ονόματα στο σύνολο- που έπεσαν μαχόμενοι για τη Θράκη εκείνο το χρονικό διάστημα, και όχι απαραίτητα την 8η Ιουλίου, σε περιοχές πλησίον της Αδριανούπολης. Κάτωθι παρατίθενται το όνομα και η καταγωγή του καθενός αναλυτικά:
-Λοχαγός 5ου Λόχου Διαμάντης Νικόλαος εκ Βουργαρελίου Άρτης
-Ανθυπολοχαγός 2ου Λόχου Πυροβόλων Ζωνουδάκης Εμμανουήλ εκ Πλατανιών Ρεθύμνου (29/6/1920)
-Λοχίας 2ου Λόχου Παπαχρήστος Ευάγγελος εκ Μεγαλόχαρης Άρτης
-Δεκανεύς 3ου Λόχου Ντεκούλης Παύλος εκ Συρράκου Ιωαννίνων
-Υποδεκανεύς 3ου Λόχου Καρανικόλας Χρήστος
-Στρατιώτης 3ου Λόχου Μπαλταγιάννης (Μπαλογιάννης) Νικόλαος εξ Αργυρίων Φθιώτιδας- Φωκίδας.
-Λοχίας 5ου Λόχου Τσάντας Χρήστος εκ Χουλιαράδων Ιωαννίνων
-Υποδεκανεύς 5ου Λόχου Αγγέλης Γεώργιος εκ Λεπιανών Άρτης
-Στρατιώτης 5ου Λόχου Παπαγεωργίου Κων/νος εκ Καλφενίκης Αιτωλοακαρνανίας
-Στρατιώτης 5ου Λόχου Κρικώνης Ευάγγελος εκ Μιχαλιτσίου Ιωαννίνων
-Λοχίας 6ου Λόχου Νείλας Απόστολος εκ Πέρκης Αιτωλοακαρνανίας
-Δεκανεύς 6ου Λόχου Κωτούλας Βασίλειος εκ Κάτω Κεράσοβου Αιτωλοακαρνανίας
-Υποδεκανεύς 6ου Λόχου Σταμάτης Χρήστος εξ Αιτωλοακαρνανίας
-Στρατιώτης 6ου Λόχου Φάκος Ευάγγελος εξ Άρτης
-Στρατιώτης 6ου Λόχου Κατσαντώνης Δημήτριος εξ Άγιου Βλάσιου Αιτωλοακαρνανίας
-Στρατιώτης 6ου Λόχου Τόλης Ιωάννης εκ Χουλιαράδων Ιωαννίνων
-Στρατιώτης 6ου Λόχου Καραγκούνης Δημήτριος εκ Βουλγαρελίου Άρτης
-Στρατιώτης 6ου Λόχου Στάικος Χρήστος εκ Βαλτετσίου Αρκαδίας
-Στρατιώτης 6ου Λόχου Νακόπουλος Αντώνιος εκ Ναυπάκτου
-Στρατιώτης 6ου Λόχου Αναγνωστόπουλος Αλβέρτος εκ Μπούκαιστας Αιτωλοακαρνανίας
-Στρατιώτης 6ου Λόχου Παρδάλης Δημήτριος εκ Παλαιοχωρίου Ιωαννίνων
-Στρατιώτης 6ου Λόχου Τσότρας Φώτιος εκ Μερκάς Φθιώτιδας – Φωκίδας
-Στρατιώτης 2ου Λόχου Πολυβόλων Παντελής Νικόλαος εκ Κάμπων Φθιώτιδας-Φωκίδας
Και κάτω από τα ονόματα χαράχτηκε η φράση :
«Εφονεύθησαν γενναίως μαχόμενοι κατά την μάχην της 8ης Ιουλίου εν Κάραγατς» (Αθανασιάδης 2015)….”. (Πηγή : (Πηγή : “Η απελευθέρωση της Αδριανούπολης από το 3/40 Σύνταγμα Ευζώνων Πεζικού. Η γέφυρα του Λοχαγού Διαμάντη” του φιλόλογου Χαράλαμπου Τζαβέλλα, Άρτα, 2023).
Στη φωτογραφία ο ηρωικός Λοχίας Χρήστος Τσάντας από τους Χουλιαράδες.
…κι εδώ “……ο πολυθρύλητος Λοχαγός Νικόλαος Διαμάντης, από το Βουργαρέλι, όπου εικονίζεται, μεταξύ τριών στρατιωτών, ως ο πρώτος στην αριστερή πλευρά της.
Αυτά τα μοναδικά ντοκουμέντα, αυτά τα πολύτιμα ευρήματα, προϊόντα ενός κράματος κοπιαστικής έρευνας και ευτυχούς συμπτώσεως, η οικογένεια Τσάντα τα παραχώρησε στον Αντισυνταγματάρχη Ευσταθίου, διαμέσου του οποίου δωρίστηκαν στο Μουσείο Νέας Ορεστιάδας, παρουσία του Δημάρχου και των υπόλοιπων Δημοσίων Φορέων. Εκεί φιλοξενούνται, φυσικά, μέχρι και σήμερα, και εκτίθενται σε κοινή θέα, διαθέσιμα για τους λάτρεις της ιστορίας και κάθε επισκέπτη”.