Τα τσαρούχια είναι δερμάτινα υποδήματα τα οποία κατασκευάζονται από βακέτα. Η βακέτα είναι δέρμα βοοειδών η οποία χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή τσαρουχιών αλλά και άλλων δερμάτινων ειδών. Τα ανδρικά τσαρούχια έχουν μαύρο χρώμα. Τη μύτη τους κοσμεί η μάλλινη συνήθως μαύρη φούντα –υπάρχουν και ελάχιστες περιπτώσεις ανδρικών τσαρουχιών με κόκκινη φούντα – η οποία κατασκευάζεται από πρόβειο μαλλί. Το πέλμα των τσαρουχιών προγκιάζεται για να μη φθείρεται το δέρμα. Τα τσαρούχια συνόδευσαν την ενδυμασία με φουστανέλα, σιαλβάρα και δίμιτο παντελόνι. Τα ίχνη τους χάνονται την τρίτη δεκαετία του 20ού αιώνα.
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΩΝ ΤΣΑΡΟΥΧΙΩΝ
1.Ο κατασκευαστής έπαιρνε τη στάμπα όπως ο τσαγκάρης. Το τοποθετούσε σε επιλεγμένο μέρος του δέρματος (τελατίνι) και το έκοβε με το κατάλληλο κοπίδι. Το “τελατίνι” ήταν το δέρμα που έφτιαχναν με ειδική επεξεργασία οι ταμπάκηδες σε απόχρωση κόκκινο ή μαύρο. Το κεντούσαν με τέτοιο τρόπο ώστε γύρω-γύρω, δηλαδή στη φάσα του τσαρουχιού να είναι λουστρίνι.
2. Καθαρισμός και περιποίηση του δέρματος. Συρραφή με το “τσελτέ”, ξύλινο πήχη, σχισμένο, μέσα στον οποίο έμπαιναν τα δέρματα για να στερεωθούν, να ξεραθούν και στη συνέχεια να τα συρράψουν και να τα κεντήσουν. Ακολουθούσε το κέντημα από το οποίο φαινόνταν η μαστοριά του τσαρουχά. Δηλαδή η συρραφή γίνονταν από την ανάποδη όψη του δέρματος και όταν τελείωνε γίνονταν το γύρισμα κι έρχονταν το μέσα έξω. Μετά έβαζε μόνο το δέρμα στο καλαπόδι για να πάρει την κανονική και τελική φόρμα χωρίς να κάνουν κάποια άλλη εργασία. Για να “μπει στο καλαπόδι”, βρέχανε λίγο το δέρμα για να είναι μαλακό. Το αφήνανε στο καλαπόδι 3-4 μέρες κρεμασμένο. Μετά αφού βγάζαν το καλαπόδι τοποθετούσαν τη φούντα. Και στην τοποθέτηση – κούρεμα της φούντας ο τσαρουχάς έδειχνε την τέχνη του. Βάζανε ξανά το τσαρούχι για άλλες 3-4 μέρες στο καλαπόδι και μετά το τσαρούχι ήταν έτοιμο για πέτσωμα. Το γέμισμα (πέτσωμα) ή το έκανε ο ίδιος ο τσαρουχάς αν ήξερε, ή το έκανε ο τσαγκάρης.
Δουλειά του τσαρουχά ήταν ακόμη και η λεγόμενη “φασκιά”. Πρόκειται για λουρίδα 15-20 εκατοστά από δέρμα γουρουνιού και σε μήκος όλο το σώμα του ζώου. Τις πουλούσαν στα καταστήματά τους μαζί με το τελατίνι. Τα αγόραζαν κυρίως οι φτωχοί για να φτιάξουν μόνοι τους τα “γουρουνοτσάρουχα”. Τα λέγανε και “φασκιά” ή “θηλειές”. Ήταν πολύ ελαφρά και δεν γλιστρούσαν ακόμη και στον πάγο. Τα χρησιμοποιούσαν κυρίως οι βοσκοί . Ουσιαστικά με τη φασκιά τύλιγαν όλο το πόδι και στο πάνω μέρος το έραβαν και άνοιγαν τρύπες να το δένουν. Ο τσαρουχάς έφτιαχνε και τα είδη “σαγής” δηλαδή χαιμαλιά, ίγκλες, μπαλτίμια, πανωκάπουλα και ότι έχει σχέση με τα υποζύγια, αλλά και…δερμάτινα σακούλια για τους αγωγιάτες …(Από το βιβλίο ΤΣΑΓΚΑΡΗΔΕΣ-ΡΑΦΤΕΣ-ΚΑΛΑΤΖΗΔΕΣ-ΜΑΡΑΓΚΟΙ Της ΠΛΑΤΑΡΙΑΣ, Χ. Ευαγγέλου, Αθήνα, 2009)
Στη φωτογραφία “Τσαρουχάδικο στο Συρράκο, το 1935 περίπου”. (Φωτ. Αρχείο Κων/νου Ντόντορου. Από το Λεύκωμα του Ι.Ε. Ζιώγα : Συρράκο, ένα ταξίδι στην παράδοση)
Τo teleftaio zebgari tsaruxia pou eftiaxe o teleftaios sirrakiotis tsaruxas pou apeikonizetai sto tsaruxadiko tou sto Sirrako, o Georgios Ntontoros (Σχόλιο Γιώργου Ντόντορου)
