Οι βουνιές, ή σβουνιές, είναι οι κοπριές της αγελάδας. Για τους ανθρώπους που ζούσαν επί αιώνες μαζί με τα ζώα τους στα χωράφια τους, οι σβουνιές ήταν ένα πολύτιμο υποπροϊόν της κτηνοτροφίας με πολλές χρήσεις. Είναι γνωστό ότι οι στεγνές σβουνιές σε πολλά μέρη της Ελλάδας, όπου δεν υπάρχουν ξύλα, χρησιμοποιούνται ως καύσιμη ύλη.
Ο Ηλίας Πετρόπουλος [Το Ταντούρι και το Μαγκάλι, Νεφέλη, 1994, σελ. 24 κ.ε.] γράφει: «Οι νέοι μας ίσως ν’ αντιμετωπίζουν τη σβουνιά σαν βρομερή και περιφρονητέα καύσιμη ύλη. Πρόκειται για λάθος. Ως γνωστόν, στην κάφτρα του τσιγάρου αναπτύσσεται θερμοκρασία 700-800 βαθμών Κελσίου. Άλλωστε, η κινέζικη κουζίνα βασίζεται στο μικρό θερμαντικό επίκεντρο –γι’ αυτό η κινέζικη κατσαρόλα (σσ. γουόκ) έχει σχήμα κώνου. Με μια σβουνιά ο κινέζος έψηνε το φαγητό του μέσα σε 3-10 λεπτά της ώρας. Οι σβουνιές είχαν τόση θερμαντική δύναμη που τις χρησιμοποιούσαν ακόμη και οι σιδεράδες. Ο γλύπτης Φιλόλαος μου αφηγήθηκε πως κοκκίνιζαν με αναμμένες σβουνιές τα σιδερένια στεφάνια των τροχών……… Για να είναι οι σβουνιές χρησιμοποιήσιμες σαν καύσιμη ύλη έπρεπε να είναι εντελώς ξερές. Η επί τούτω μέθοδος ήτο πανάρχαιη: χούφτωναν τις σβουνιές από χάμω και τις σφενδόνιζαν στον τοίχο του σπιτιού, όπου έμεναν κολλημένες ώσπου να ξεραθούν απ’ τον ήλιο. Μετά ξεκολλάγανε τις στεγνές σβουνιές και τις ντανιάζανε για τον χειμώνα».
Συνήθως οι άνθρωποι μάζευαν την κοπριά αγελάδας και την ανακάτευαν με άχυρα και ίσως με λίγο νερό μέχρι να γίνει κάπως εύπλαστη. Μετά την έκαναν στρόγγυλα κομμάτια όπως μία μεγάλη πιατέλα 3-5 πόντους ύψος και τα κολλούσαν σε τοίχους. Επίσης τα έβαζαν σε σκεπές από τσίγκο για να ξεραθούν. Αυτό το έλεγαν “σβουνιές”. Αρκετοί πήγαιναν σε σημεία που μαζεύοντας πολλές αγελάδες (σταλός) και μάζευαν έτοιμες “σβουνιές” οι οποίες επειδή ήταν σε μικρά κομμάτια ή σπασμένες, που τις έλεγαν “τρίματα”. Το υπόλοιπο της κοπριάς που έμενε το έριχναν στον κήπο ή στο χωράφι και έτσι αν και αγράμματος ο κόσμος τότε υπηρετούσε την ανακύκλωση και την οικολογία.
Στη φωτογραφία του Π. Βοκοτόπουλου από τον Αύγουστο του 1967 “Καλαρρύτες. Βουνιές ξεραίνονται στον ήλιο για να χρησιμοποιηθούν ως καύσιμη ύλη” (Πηγή :Λεύκωμα ΗΠΕΙΡΟΣ, Θεσσαλονίκη, 2011)
