Το ενδεικτικό του μαθητή Παντελή Κ. Κουτσοπάνου από το Δημοτικό Σχολείο Χώσεψης – Σχολικό Έτος 1935 -1936 (Πηγή : ΓΑΚ Άρτης)

Το ενδεικτικό του μαθητή Παντελή Κ. Κουτσοπάνου από το Δημοτικό Σχολείο Χώσεψης – Σχολικό Έτος 1935 -1936 (Πηγή : ΓΑΚ Άρτης)

Στη φωτογραφία «Οι μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Καλλονής, έξω από το σχολείο τους, σχολ. Έτος 1952 -53» (Φωτο από το αρχείο Ναυσ. Παπαχρίστου-Παππά, όπως δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του Γιάννη Κατσικογιώργου https://katsikogiorgos.webnode.page/)

“……Την περίοδο αυτή, όπως σ΄ όλα σχεδόν τα χωριά της πατρίδας μας, έτσι και στο χωριό μας (αναφέρεται στον συνοικισμό της Καλλονής, του χωριού Χώσεψη) λειτουργούσαν μαθητικά συσσίτια. Στο Σχολείο μας τα συσσίτια αυτά δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ένα κύπελλο γάλα, ένα μικρό κομμάτι κίτρινο τυρί (τύπου Ολλανδίας) κι ένα μικρό κομμάτι ασπροκίτρινο βούτυρο καθημερινά.
Τα εφόδια αυτά τα προμηθευόταν ο Δάσκαλός μας απ’ την Επιτροπή Μαθητικών Συσσιτίων Νομού Άρτας και ελλείψει αποθηκευτικού χώρου στο Σχολείο τα διατηρούσε στην αποθήκη του σπιτιού του.
Κάθε πρωί ετοίμαζε την ανάλογη ποσότητα της σκόνης του γάλατος, της ζάχαρης και του κακάου, έκοβε τις μερίδες του τυριού και του βούτυρου, τα τοποθετούσε μέσα σε δοχεία απ’ αυτά, που τα ίδια ήταν κονσερβαρισμένα και περνώντας κάποιοι γείτονες μαθητές τα έφερναν στο σχολείο.
Άρχιζε το πρωινό μάθημα από τις μεγαλύτερες τάξεις και στη συνέχεια με τη σειρά προς τις μικρότερες. Κι όταν πλησίαζε η ώρα για το βράσιμο του γάλατος, δυο μαθητές των μεγαλύτερων τάξεων έπαιρναν το τσίγκινο καζάνι, που κρεμόταν στον τοίχο σε μια γωνιά της αίθουσας και κατέβαιναν κάτω χαμηλά στο ρέμα, στη βρύση «Μπουρλότο», έβαζαν το ανάλογο νερό, το μετέφεραν στο Σχολείο και το έβαζαν στο τζάκι για να βράσει. Αν δε το τζάκι λόγω εποχής δεν ήταν αναμμένο, οι δυο μαθητές φρόντιζαν από νωρίτερα να το ανάψουν. Μόλις το νερό έβραζε, ο Δάσκαλος έριχνε στο καζάνι τη σκόνη του γάλατος, τη ζάχαρη και το κακάο και οι δυο μαθητές ανακάτευαν συνέχεια με μια μεγάλη ξύλινη ξύστρα για να μην κολλήσει. Στην ώρα του διαλείμματος το ρόφημα ήταν πια έτοιμο.
Οι δυο μαθητές μετέφεραν προσεκτικά το καζάνι στην καθιερωμένη γωνιά της αυλής, οι μαθητές μπαίναμε στη γραμμή κρατώντας ο καθένας το κυπελλάκι του και ο Δάσκαλος ημικαθισμένος δίπλα απ’ το καζάνι μοίραζε με το κύπελλο διανομής με τη σειρά σ’ όλους μας. Αν υπήρχε και περίσσευμα, μερικοί έπαιρναν και συμπλήρωμα.
Αφού τέλειωνε η διανομή, πίναμε γρήγορα-γρήγορα το γάλα μας και τρέχαμε κάτω στη βρύση «Μπουρλότο» να πλύνουμε τα κυπελλάκια μας για να τα έχουμε καθαρά την επόμενη μέρα.Μερικοί φυσικά δεν κατέβαιναν στη βρύση, γιατί τα μετέφεραν καθημερινά στα σπίτια τους. Επίσης και οι δυο ορισμένοι μαθητές κατέβαιναν στη βρύση, όπου έπλεναν καθαρά το καζάνι, την ξύστρα και το κύπελλο διανομής και με την επιστροφή τους στο Σχολείο τα κρεμούσαν το καθένα στη θέση του.
Το μάθημα συνεχιζόταν μετά το διάλειμμα μέχρι τη μεσημεριάτικη διακοπή, οπότε μπαίναμε στο ίδιο σημείο και πάλι στη γραμμή και ο Δάσκαλος μάς μοίραζε το τυρί και το βούτυρο. Το τυρί άλλοι το έτρωγαν εκείνη τη στιγμή κι άλλοι το μετέφεραν στα σπίτια τους. Το βούτυρο ήταν άνοστο και σχεδόν κανένας μας δεν το έτρωγε. Το μεταφέραμε στα σπίτια μας και το παραδίδαμε στη μητέρα μας.
Μερικοί μαθητές όμως, απ’ αυτούς που κατοικούσαν μακριά απ’ το χωριό και που δεν επέστρεφαν στα σπίτια τους το μεσημέρι, αλλά έμεναν στο Σχολείο για το απογευματινό μάθημα, πολλές φορές τηγάνιζαν το τυρί με το βούτυρο σ’ ένα τενεκεδάκι και συμπλήρωναν έτσι τη λιγοστή «ξηρά τροφή», που έφερναν από τα σπίτια τους. Αξέχαστες παλιές μνήμες, άσχημες, από χρόνια δύσκολα, μεταπολεμικά, χρόνια φτώχειας, πείνας και στερήσεων . . .”(Άρθρο του Γιάννη Κατσικογιώργου από την σελίδα του https://katsikogiorgos.webnode.page/)
Στη φωτογραφία «Το Δημοτικό Σχολείο Καλλονής στις αρχές της δεκαετίας του ‘60». (Φωτο από το αρχείο του Δημ. Παππά, όπως δημοσιεύτηκε στο ίδιο άρθρο)

Μόλις ανατινάχθηκε η γέφυρα του Γοργοπόταμου, οι Ιταλοί επικήρυξαν τον αρχηγό του ΕΔΕΣ και έναν από τους βασικούς συντελεστές της επιχείρησης Ναπολέοντα Ζέρβα με 100.000.000 δραχμές. Η αφίσα της επικήρυξης (στη φωτογραφία) τοιχοκολλήθηκε παντού. (Πηγή : ΠΟΛΕΜΟΣ & ΙΣΤΟΡΙΑ, Νοέμβριος, 2007)

Όπως αποκαλύπτει ο γιός του Χ. Φ. Μάγερ στο βιβλίο του Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ, η πρώτη αντίδραση της γερμανικής στρατιωτικής ηγεσίας μόλις πληροφορήθηκε την ανατίναξη ήταν : «Να επισκευασθεί σε μια εβδομάδα». Στον πατέρα του Χέρμαν, αξιωματικό της επιμελητείας δόθηκε η εντολή να τεθεί επικεφαλής του συνεργείου για την επισκευή. Ήταν αυτός που διεπίστωσε την έκταση της καταστροφής και ειδοποίησε τους προϊσταμένους του ότι η γέφυρα ήταν αδύνατο να επισκευασθεί σε μια εβδομάδα. Τελικά χρειάστηκαν 6 εβδομάδες για να επισκευασθεί η γέφυρα. «….Εκατοντάδες Γερμανοί και Έλληνες δούλευαν μέρα νύχτα στο εργοτάξιο. Πολλές φορές δούλευαν ταυτόχρονα περίπου 500 άντρες, που έμεναν άλλοι κάτω από τη γέφυρα, στις σκηνές και στα παραπήγματα και άλλοι στα βαγόνια….» (Πηγή : Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ, Χ.Φ. Μάγερ, Αθήνα, 1995)
Στη φωτογραφία, από το ίδιο βιβλίο, «Παιδιά και βοηθοί στην κατασκευή της γέφυρας με το Γερμανό επιστάτη τους»

…κι εδώ «Ο Χέρμαν Μάγιερ (αριστερά) στο αυτοκίνητο καθ’ οδόν προς το εργοτάξιο».

Μπορείτε να διαβάσετε το αντίστοιχο κεφάλαιο από το εν λόγω βιβλίο στο λινκ https://doxesdespotatou.com/wp-content/uploads/2023/03/Η-ΕΠΙΣΚΕΥΗ-Χ.-ΜΑΓΕΡΣ-.pdf
Ο Χέρμαν Μάγερ ήταν Γερμανός αξιωματικός που ανήκε στην ομάδα που ανέλαβε να επισκευάσει τη γέφυρα. Συνελήφθη αιχμάλωτος από τον ΕΛΑΣ. Μετά από δίκη που έγινε σε «ακτίφ» παρουσία Βρετανών αξιωματούχων, στο χωριό Κολοκυθιά της ορεινής Σπερχειάδας, εκτελέστηκε την 9η Απριλίου 1943 μαζί με 30 ακόμη Γερμανούς στρατιώτες και μια γυναίκα διερμηνέα, την Αυστριακή Τρουθ Ρανβάιν, στο νεκροταφείο της Κολοκυθιάς. Ο Χ. Μάγερ έγραψε στην πίσω πλευρά της φωτογραφίας “Η γέφυρα του Γοργοπόταμου με θέα τις Θερμοπύλες”. (Πηγή : Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ, Χ.Φ. Μάγερ, Αθήνα, 1995)

Τα Αντίποινα των Γερμανών για την ανατίναξη της Γέφυρας του Γοργοποτάμου στράφηκαν σε βάρος αμάχων πολιτών της περιοχής. Λίγες μέρες μετά την ανατίναξη, οι Γερμανοί εκτέλεσαν 26 Έλληνες από τα γύρω χωριά.
Στη φωτογραφία οι εφτά (κατ’ άλλους 14) από τους πρώτους κρατούμενους πατριώτες που εξετέλεσαν με τουφεκισμό στην ίδια τη γέφυρα, κάτω από τα κομμένα τόξα της στις 10 Δεκεμβρίου 1942. Οι υπόλοιποι μεταφέρθηκαν και εκτελέσθηκαν στα Καστέλια της Παρνασσίδος. “Τη φωτογραφία τράβηξε Ιταλός αξιωματικός. Ό αξιωματικός αυτός έδωσε το φιλμ, πού περιείχε και τη φωτογραφία της εκτελέσεως, για εμφάνιση στο φωτογράφο Κουτσοδόντη της Λαμίας. Ό φωτογράφος αντελήφθη την αξία της και κράτησε ένα αντίτυπο. ” (Φωτογραφικό Υλικό από το Φωτογραφικό Αρχείο το Κων/νου Δ. Ζαγγογιάννη όπως δημοσιεύτηκε στο λινκ http://www.gorgopotamosvillage.gr/ethnikiadistasi/index43.htm)

26-11-42
ΤΗΝ 4,30΄ ΦΘΑΝΟΜΕΝ ΕΙΣ ΤΟ ΣΗΜΕΙΟΝ ΕΞΟΡΜΗΣΕΩΣ. ΕΧΟΜΕΝ ΜΑΖΥ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟ. ΣΥΝΑΝΤΟΥΜΕ ΤΟΝ ΑΡΧΗΓΟ ΚΑΙ ΤΗΝ 5ην ΩΡΑΝ ΑΝΑΧΩΡΟΥΜΕΝ. 5 ΩΡΕΣ ΑΝΗΦΟΡΟΣ, ΧΙΟΝΙ, ΟΜΙΧΛΗ, ΛΑΣΠΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ 10,30΄ ΦΘΑΝΟΜΕΝ ΕΙΣ ΠΡΙΟΝΙ ΚΑΤΑΚΟΠΟΙ ΟΠΟΥ ΚΑΙ ΔΙΗΜΕΡΕΥΣΑΜΕΝ. ΑΠΟΣΤΕΛΛΟΜΕΝ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤ. ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗΝ ΜΕ ΜΙΑ ΟΜΑΔΑ ΓΙΑ ΝΑ ΠΡΟΜΗΘΕΥΘΗ ΤΡΟΦΙΜΑ.
27-11-42
ΤΟ ΠΡΩΙ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΝΟΜΗΝ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΤΑΙ ΕΠΙΣΟΔΕΙΟΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΟΙΟΥΤΩΝ ΤΟΥ Ε,Α,Μ.. ΤΗΝ 9ην ΩΡΑΝ ΑΝΑΧΩΡΟΥΜΕΝ. Ο ΚΑΙΡΟΣ ΒΕΛΤΙΩΜΕΝΟΣ. ΕΙΣ ΤΑΣ ΚΑΤΑΒΟΘΡΑΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΙΤΗΣ ΟΙ ΕΛΑΣΙΤΑΙ ΣΦΑΖΟΥΝ ΤΟΝ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟ.ΤΟ ΑΠΟΓΕΥΜΑ Ο ΚΑΙΡΟΣ ΜΕΤΑΒΑΛΛΕΤΑΙ. Η ΠΟΡΕΙΑ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ΥΠΟ ΒΡΟΧΗΝ. ΤΗΝ 13ην ΩΡΑΝ ΦΘΑΝΟΜΕΝ ΕΙΣ ΜΑΥΡΟ ΛΗΘΑΡΙ, ΒΡΕΓΜΕΝΟΙ ΟΠΟΥ ΚΑΙ ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΟΜΕΝ. ΤΟ ΗΘΙΚΟΝ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΑΝΑΠΤΕΡΩΜΕΝΟΝ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΧΗ ΘΕΡΜΗ. Ο ΑΘΑΝ.ΚΩΤΣΟΒΟΛΟΣ ΤΟΝ ΟΠΟΙΟΝ ΕΙΧΑΜΕ ΣΤΕΙΛΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΛΟΚΥΘΙΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΕΙΧΕ ΓΥΡΙΣΕΙ. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΟΤΙ ΟΙ ΕΑΜΙΤΑΙ ΠΡΟΤΙΘΕΝΤΑΙ ΝΑ ΜΑΣ ΔΟΛΟΦΟΝΗΣΟΥΝ ΤΗΝΝΥΚΤΑ. ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΜΕΤΡΑ._
28-11-42
ΤΗΝ 10ην ΩΡΑΝ ΑΝΑΧΩΡΟΥΜΕΝ ΠΕΡΝΟΝΤΑΣ ΜΑΖΥ ΜΑΣ ΚΑΙ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΑΓΓΛΟΥΣ ΠΑΡΑ ΤΑΣ ΠΑΡΑΚΛΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΡΗ ΟΠΩΣ ΑΦΗΣΗ Ο EDDIE ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΕΝΑ ΓΙΑ ΣΥΝΔΕΣΜΟ. Ο EDDIE ΤΟΥ ΗΡΝΗΘΗ ΚΑΤΟΠΙΝ ΤΗΣ ΟΛΗΣ ΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ Ε.Α.Μ ΕΝΑΝΤΙ ΤΟΥ. ΟΙ ΟΜΑΔΕΣ ΤΟΥ ΑΡΗ ΠΑΡΕΜΕΙΝΑΝ ΕΙΣ ΜΑΥΡΟ ΛΗΘΑΡΙ. ΚΑΙΡΟΣ ΒΡΟΧΕΡΟΣ. ΤΗΝ 14ην ΩΡΑΝ ΦΘΑΝΟΜΕΝ ΕΙΣ ΔΑΦΝΗ ΟΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΔΙΑΝΟΜΗ ΠΡΟΧΕΙΡΟΥ ΣΥΣΣΙΤΙΟΥ. ΤΗΝ 18,30΄ ΦΘΑΝΟΜΕΝ ΕΙΣ ΚΟΛΟΚΥΘΙΑΝ ΟΠΟΥ ΚΑΙ ΔΙΑΝΥΚΤΕΕΥΟΜΕΝ ΕΙΣ ΤΟΝ ΙΩΑΝ. ΤΖΟΡΤΖΟ. ΤΟΝ ΚΑΝΟΜΕΝ ΜΕΛΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΟΠΩΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΔΕΛΦΟΥΣ ΚΩΤΣΟΒΟΛΟΥΣ._
29-11-42
ΤΗΝ 10ην ΩΡΑΝ ΑΝΑΧΩΡΟΥΜΕΝ ΜΕ ΘΑΥΜΑΣΙΟΝ ΚΑΙΡΟΝ ΤΗΝ 14ην ΩΡΑΝ ΦΘΑΝΟΜΕΝ ΕΙΣ ΚΥΡΙΑΚΟΧΩΡΙ ΤΟ ΟΠΟΙΟΝ ΜΑΣ ΕΠΕΦΥΛΑΞΕ ΘΕΡΜΟΤΑΤΗΝ ΥΠΟΔΟΧΗΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΠΟΙΗΣΙΝ. ΤΗΝ 16ην ΩΡΑΝ ΑΝΑΧΩΡΟΥΜΕΝ ΚΑΙ ΤΗΝ 17,30΄ ΩΡΑΝ ΦΘΑΝΟΜΕΝ ΣΤΟ ΓΑΡΔΙΚΙ ΟΜΑΛΕΙΩΝ. Η ΕΙΔΗΣΙΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΙΝΑΞΕΩΣ ΕΙΧΕΝ ΦΘΑΣΕΙ ΑΜΕΣΩΣ. Ο Τ/ΧΗΣ ΚΡΙΣ ΠΟΗΓΗΘΕΙΣ ΑΠΕΘΕΩΘΗ ΥΠΟ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ. ΤΟ ΙΔΙΟ ΕΓΙΝΕ ΚΑΙ ΣΕ ΜΑΣ. ΜΑΣ ΠΕΡΙΠΟΙΗΘΗΚΑΝ.ΔΙΑΝΥΚΤΕΕΥΣΑΜΕΝ ΕΙΣ ΤΟΥ ΙΑΤΡΟΥ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ._
30-11-42
ΤΟ ΠΡΩΙ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΟΡΚΟΜΩΣΙΑ ΔΥΟ ΑΞ/ΚΩΝ. ΤΗΝ 10ην ΩΡΑΝ ΑΝΑΧΩΡΟΥΜΕΝ ΔΙΑ ΠΟΥΓΚΑΚΙΑ ΟΠΟΥ ΦΘΑΝΟΜΕΝ ΤΗΝ 12ην ΩΡΑΝ. ΚΑΙΡΟΣ ΒΡΟΧΕΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΖΟΜΕΘΑ ΝΑ ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΩΜΕΝ ΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΜΑΚΡΗ ΓΕΩΡ.,ΠΟΛΥ ΚΑΛΟΥ ΠΑΤΡΙΩΤΟΥ. ΤΟΝ ΟΡΚΙΣΑΜΕΝ ΕΙΣ ΤΟΝ ΣΥΝΔΕΣΜΟΝ. ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗΝ ΤΟΝ ΕΙΧΑΝ ΚΑΛΕΣΕΙ ΟΙ ΙΤΑΛΟΙ ΣΤΗΝ ΣΠΕΡΧΙΑΔΑ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟΥΣ ΔΩΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΕΩΣ ΜΑΣ. ΤΟΥΣ ΑΠΗΝΤΗΣΕ ΚΑΤΑΛΛΗΛΩΣ._
Στη φωτογραφία “Η Ομάδα των Άγγλων σαμποτέρ που έλαβαν μέρος στην επιχείρηση του Γοργοπόταμου” (Πηγή : Αφιέρωμα στο Προσωπικό Ημερολόγιο του Άγγλου Αντιστρατήγου Ρόναλντ Σκόμπη του Χένρυ Μολ που δημοσιεύτηκε σε παλιά εφημερίδα)

Ο Νίκος Ματσούκας από τους Μελισσουργούς, αγωγιάτης στο Τάγμα Μεταγωγών, μεταφέρει νερό για τις ανάγκες του στρατού. Αρκετά γνώριμος στους Αρτηνούς για την άριστη τέχνη του σαν σοφατζής μέχρι και τη δεκαετία του ’90. (Φωτο από αρχείο Αικατερίνη (Κατίνας) Νικολάου – Κούτσικου)

Στη βρύση, στον Κάμπο των Μελισσουργών στις 16 Αυγούστου 1958. Από αριστερά: Απόστολος Δ. Κουτσούμπας (Πολιτικός Μηχανικός), Δημήτριος Ι. Γιώτης (Προιστάμενος Ο.Τ.Ε.), Γεώργιος Χ. Παππάς (Μαθηματικός) [Φωτο & Παρουσίαση Κ. Μπανιάς]
