Η εφημερίδα Ελεύθερος Λόγος της Άρτας, το 1936, αφιέρωσε δυο μικρές στήλες για τον Στάθη Ζυμαρίδη με σκοπό να βρεθούν τα χρήματα για να ταξιδέψει στην Αθήνα.
Δυστυχώς δεν μπορέσαμε να βρούμε κάποια έργα του Στάθη Ζυμαρίδη. Από την αναζήτησή μας βρήκαμε ότι, όντας στην Αθήνα, στρατεύτηκε στον αγώνα κατά των κατακτητών στη διάρκεια της κατοχής με το ΕΑΜ/ ΕΛΑΣ.
Για τον γλύπτη Στάθη Ζυμαρίδη ομολογούμε ότι δεν είχαμε ξανακούσει. Διαβάσαμε πρώτη φορά γι’ αυτόν σε ένα μικρό ρεπορτάζ σε κάποια φύλα της εφημερίδας Ελεύθερος Λόγος, όταν, το 1936, έγινε κάποιος έρανος στην Άρτα για να μαζευτούν χρήματα ώστε να μπορέσει να ταξιδέψει στην Αθήνα για να φοιτήσει στην Σχολή Καλών Τεχνών. Σύμφωνα με τα Στοιχεία που βρήκαμε στην Ηπειρωτική Εστία (τχ. 441-442-443/1989) φαίνεται ότι γεννήθηκε στην Άρτα το 1918, από γονείς πρόσφυγες.
Σε συνέντευξη όμως που είχε δώσει ο ίδιος στον Γιώργο Κοτζιούλα, λέει ότι έφτασε στην Άρτα σε ηλικία 3 χρόνων με τους δικούς του από το “Νοβοροσίσκ της Ρουσίας”, όπου γεννήθηκε….
Η συνέντευξή του δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στην εβδομαδιαία φιλιλογική εφημερίδα ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ στις 17 Σεπτεμβρίου 1938. Σήμερα μπορεί κάποιος να την βρει στο βιβλίο ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ του Γ. Κοτζιούλα από τις εκδόσεις «Πολιτεία».
Η διήγηση του Στάθη Ζυμαρίδη για τα νεανικά του χρόνια στην Άρτα και τον τρόπο που ξεδιπλώθηκε το ταλέντο του είναι αρκετά ενδιαφέρουσα και μας δίνει μια γεύση από τη ζωή στην Άρτα στα μέσα της δεκαετίας του ’30.
Στη φωτογραφία τη συνέντευξη σε εικόνες (λίγη προσοχή γιατί είναι δίστηλο το άρθρο) . Μπορείτε επίσης να διαβάσετε όλη τη συνέντευξη στο λινκ https://doxesdespotatou.com/wp-content/uploads/2023/01/Σταθης-Ζυμαρίδης-1.docx
Αδελφοί Θεόδωρος & Ιωάννης Σακέλιος, Ε. Λιάπατας, Ευγ. Τατσόπουλος, Ράκιας Βαρέλης, Βασ. Τσιώνος, Χ. Θεοχάρης, Γ. Κίκης (τέρμα).
Κάτω δεξιά : Τάκης Βαρέλης, Ε. Μπρέντας (Σεργιάννης), Γώγος Σακκάς, Μίλτος Χρυσούλης (Αντιστράτηγος Σ.Υ.Π.), Νίκος Κίκης και ο Τάκης Λαδικός (Φωτο από αρχείο Τ. Λαδικού, Παρουσίαση Κ. Μπανιάς)
“…….Πολλοί ήταν οι κάτοχοι υποζυγίων που ασκούσαν το επάγγελμα του αγωγιάτη στα Τζουμέρκα και την γύρω περιοχή «….λόγω της δις του έτους μετακινήσεως του πλείστου πληθυσμού των κατοίκων των ορεινών χωριών, και της ελλείψεως παντός άλλου είδους συγκοινωνίας». Τα προϊόντα επίσης που μεταφέρονταν σε κοντινές αποστάσεις ήταν συνήθως αλάτι, σιτηρά, τυροκομικά, ξυλεία, κατράμι, ασβέστη κ.ά. Το αλάτι όσο και ο ασβέστης έβαζε τους κιρατζήδες σε μεγάλη έγνοια από τον φόβο της βροχής. Το μεν αλάτι η βροχή το λιώνει, ενώ ο ασβέστης ανάβει με το νερό, κινδυνεύοντας να κάψει και το ζώο, που το μεταφέρει. Γι’ αυτό είχαν χοντρά και αδιάβροχα από γιδόμαλλο σαΐσματα και κάπες με τα οποία σκέπαζαν το φορτίο. Στα χωριά των Τζουμέρκων χρειάζονταν μεγάλες ποσότητες αλατιού λόγω της μεγάλης παραγωγής τυροκομικών προϊόντων καθώς ήταν το μόνο μέσο για την συντήρησή τους. Άλλες φορές η ρουτίνα της εργασίας τους ήταν η μεταφορά ξυλείας, (γρεντιές, καυσόξυλα και ξυλοκάρβουνα) από το βουνό στον κάμπο. Κατά το φθινόπωρο συνήθιζαν να μεταφέρουν τα γαλακτοκομικά προϊόντα (κασέρια, βούτυρα, τυριά από τα υπαίθρια τυροκομεία- μπατζαριά τα έλεγαν) στις πόλεις και αλλού όπου υπήρχε ζήτηση. Από την Άρτα συνήθως μετέφεραν προς τα χωριά τους εμπορεύματα για τα καταστήματα και είδη μονοπωλίου, δηλαδή πετρέλαιο, αλάτι και σπίρτα. Κατά τον Μεσοπόλεμο Τζουμερκιώτες κιρατζήδες κατόρθωσαν να μεταφέρουν από την Άρτα στα Άγναντα, απόσταση 80 περίπου χιλιομέτρων, μία βαρειά ηλεκτρογεννήτρια, ισορροπώντας την σε 4 μουλάρια, που είχαν συγχρονικό βηματισμό! Και μέχρι πολύ πρόσφατα, στην δεκαετία του 60, όταν το λεωφορείο έφτανε μέχρι την Άγναντα, οι αγωγιάτες μετέφεραν ταξιδιώτες και εμπορεύματα στην Πράμαντα και τους Μελισσουργούς με τα ζώα τους….” (Πηγή : «Επαγγέλματα που χάθηκαν : Αγωγιάτης ή Κυρατζής, Α. Καρρά, 2021, Academia.edu)
Στη φωτογραφία κάτω δεξιά οι Μελισσουργιώτες αγωγιάτες Γιάννης και Νίκος Κούτσικος μεταφέρουν με τα ζώα τους ταξιδιώτες στους Μελισσουργούς. Διακρίνονται οι : Μάνθαινα Κοντοχρήστου, Αθανάσιος Τρομπούκης, με το λευκό κοστούμι και τα γυαλιά ο σύζυγος της Αλεξ. Κοντοχρήστου (από το Τετράκωμο), Αλεξάνδρα Κοντοχρήστου, Χρυσούλα Τρομπούκη και Δωροθέα Τρομπούκη. (Φωτο & πληροφορίες από την κυρία Αικατερίνη (Κατίνα) Νικολάου – Κούτσικου).
Υπήρξε κάποια εποχή που τα άλογα και τα μουλάρια αντιστοιχούσαν με σημερινό όχημα. Ήταν τα μέσα μεταφοράς των ανθρώπων και πολύτιμα για τις αγροτικές εργασίες, στον πόλεμο δε του 1940 χιλιάδες απ’ αυτά επιστρατεύτηκαν για τη μεταφορά οπλικών συστημάτων.
Ένα σπάνιο ντοκουμέντο από την εποχή εκείνη που το άλογο ή το μουλάρι υποκαθιστούσε το αυτοκίνητο είναι το «Πιστοποιητικό Κυριότητας Υποζυγίου» από το οποίο μπορεί κανείς να αντλήσει πολλές πληροφορίες για την κοινωνική και κρατική λειτουργία της εποχής. Στην ουσία αποτελεί την άδεια κυκλοφορίας της εποχής, κατά την οποία τα υποζύγια έπαιζαν τον ρόλο των σημερινών τρακτέρ ή αυτοκινήτων. Τα υποζύγια έπρεπε επίσης να είναι δηλωμένα ώστε σε περίπτωση επιστράτευσης, να ξέρουν πόσα είναι και που θα χρησιμοποιηθούν.
Στο έντυπο αναγράφονταν ο ιδιοκτήτης του υποζυγίου με όλα τα στοιχεία, καθώς επίσης και η λεπτομερής κατάσταση του ζώου με όλα τα χαρακτηριστικά του. Στις ενδιάμεσες σελίδες, μπορούσε κάποιος να δει την κατ’ έτος ταξινόμησή του με τις απαραίτητες σφραγίδες, την τυχόν μεταβίβαση κυριότητας του ζώου σε άλλον ιδιοκτήτη, τις ημερομηνίες και το τόπο που τυχόν το υποζύγιο «προσήχθη προς επίταξιν» ενώ στο τέλος του εντύπου, αναγράφονταν οι όροι και οι υποχρεώσεις του ιδιοκτήτη.
Συγκεκριμένα στο παρόν πιστοποιητικό του 1956 στην πρώτη σελίδα αναγράφονται τα στοιχεία του ιδιοκτήτη Κακάβα Νικόλαου από τις Πηγές Άρτης, στην επόμενη σελίδα αναγράφονται τα στοιχεία του υποζυγίου (Ημίονος, άρρεν, ανάστημα 1,43, χρώματος μελανού, μέγεθος Γαλλικού πετάλου 28, ικανό να κουβαλήσει πολυβόλο), ενώ σε μια από τις επόμενες σελίδες αναγράφεται η μεταβίβαση κυριότητας του ζώου στον Κοίλια Χρήστο, στον οποίο δόθηκε ως «προικώο».(Από το αρχείο της κυρίας Αικατερίνης Νικολάου – Κούτσικου)
1 – 12 – 1949. Οι Αγναντίτες συμμαθητές και πολύ φίλοι από δεξιά : Χ. Ζολώτας, Κ. Χάρος, Λ. Ζιάβρας, Κ. Μαυροπάνος και Β. Γεωργονίκος (γονατιστός) στην πλατεία Αγίου Γεωργίου των Αγνάντων με θέα τη Μιτζηρήστρα. (Φωτο & σχόλιο από το βιβλίο του Χ. Τούμπουρου “ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΝΑΝΤΩΝ”, Αθήνα, 2009)
Συνεχίζουμε την ανάρτηση του Μητρώου Δήμου Αγνάντων με τα έτη 1875, 1876 και 1878. Τα έτη 1876β’ και 1877 μας λείπουν. Σε περίπτωση που τα εντοπίσουμε θα τα αναρτήσουμε πάραυτα.(Πηγή : ΓΑΚ Άρτης)
Έτος Γέννησης 1875
Έτος Γέννησης 1876
Έτος Γέννησης 1878
Παλιό κέντημα, των αρχών του εικοστού αιώνα, κεντημένο από την Άννα Βαδιβούλη, το γένος Γκούβελου, η οποία γεννήθηκε το 1888 (περίπου) στην Άρτα και πέθανε στην Άρτα στις 17 Οκτωβρίου 1940. (Από τη συλλογή της οικογένειας Νικολάου Βαδιβούλη, όπως δημοσιεύτηκε στην εργασία της Α. Καρρά, “Το κέντημα στην Ήπειρο”)
“………Η Ήπειρος, αν και μέρος της ηπειρωτικής Ελλάδας είναι το μοναδικό τμήμα της ηπειρωτικής χώρας που συμπεριλήφθηκε στην κατάταξη του Wace, μαζί με αυτά των Ελληνικών νησιών και τούτο λόγω του μεγάλου αριθμού κεντημάτων που παρήχθησαν κατά τον 17ο, 18ο και 19ο αιώνα και τη στενή τους σχέση με τον σχεδιασμό της πλούσιας Ηπειρώτικης κατοικίας.
Για παράδειγμα ο Πετράκης γράφει:
[…] κεντήματα για το σπίτι χρησιμοποιήθηκαν κυρίως στα νησιά. Στην ηπειρωτική Ελλάδα, αυτά βρέθηκαν μόνο στην Ήπειρο (Πετράκης, 1977).
Ο Johnstone δεν κάνει μια τόσο τολμηρή δήλωση, αλλά λέει:
[….] με εξαίρεση την Ήπειρο, τα κεντήματα από την ηπειρωτική Ελλάδα βρίσκονται, σχεδόν εξ ολοκλήρου, στη φορεσιά της κάθε περιοχής (Johnstone, 1972).
Ο Trilling ωστόσο δίνει μια άλλη παράμετρο για τη σύνδεση της Ηπείρου με το νησιώτικο κέντημα και θεωρεί ότι αν και αυτά που κοινώς αναφέρονται ως «Τα ελληνικά νησιωτικά κεντήματα» συχνά περιλάμβαναν κεντήματα από την Ήπειρο, αυτό μπορεί να έχει μια πολύ πιο απλή εξήγηση:
[….] Και άλλα μέρη της ηπειρωτικής χώρας παρήγαγαν επίσης κεντήματα, όμως αυτά στερούνταν τη φινέτσα των κεντημάτων σε σχέση με τις περιοχές που κατονομάστηκαν προηγουμένως, έτσι δεν είχαν προσελκύσει την ίδια προσοχή από τα διάφορα μουσεία και τους συλλέκτες εκτός Ελλάδος (Trilling, 1983). (Πηγή : ΤΟ ΚΕΝΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΗΠΕΙΡΟ, Α. Καρρά, Άρτα, 2023)
Μπορείτε να διαβάσετε την εργασία στο λινκ https://doxesdespotatou.com/wp-content/uploads/2023/01/ΤΟ-ΚΕΝΤΗΜΑ-ΣΤΗΝ-ΗΠΕΙΡΟ.pdf
Mια παρέα νεαρών γυναικών και κοριτσιών κεντούν και ράβουν καθισμένες πάνω στα μεγάλα βράχια, στο λόφο της Βαλαώρας, στην πόλη της Άρτας, κάποια χρονιά τη δεκαετία του ’40. Πίσω τους, απλωμένη στο φράχτη για να στεγνώσει, η μπουγάδα….. (Η φωτογραφία είναι από το αρχείο της Πηνελόπης Τ. Ρίγγα)
