Δόξες Αγήραντες του Δεσποτάτου

Μια λιθογραφία του Γάλλου ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Jean – Louis Forain με τίτλο “In Greece, 1897”. (Πηγή : http://dac-collection.wesleyan.edu/ – More info https://artsandculture.google.com/asset/in-greece-en-gr%C3%A8ce/wQE2wC0gk6YPAg?hl=en)

Γαλλική λιθογραφία που εκδόθηκε στο Παρίσι από τη LAROUSSE μεταξύ 1897 και 1907 με τίτλο «1897 Ottoman Empire Uniforms Flags Turkey Turkish Army» . (Πηγή :  Nouveau Larousse illustré)

“……….Ο Μπαϊρακτάρης όμως στις 13  Μαίου  επιτέθηκε στον εχθρό, στις τουρκικές θέσεις στη Στρεβίνα, τον Χανόπουλο και τη Γρεμενίτσα πολύ σκληρά. Αυτές οι θέσεις είχαν χαρακώματα, ήταν οπλισμένες με πυροβολικό και κρατιόνταν  από τουρκική δύναμη που πρόσφατα είχε ενισχυθεί από 8000 άνδρες υπό τον Saad Eddir. Μετά από έναν πολύ καυτό αγώνα Πυροβολικού, στον οποίο από ελληνικής πλευράς συμμετείχε το Πυροβολικό των οχυρών που περιβάλλουν την Άρτα, οι Εύζωνες πετάχτηκαν με απόλυτη περιφρόνηση του θανάτου και τέλεια ψυχραιμία στις εχθρικές γραμμές και έδιωξαν τον εχθρό, ο οποίος με ενισχύσεις που μόλις είχε λάβει,  ξαφνικά σταμάτησε, παρά τα ελληνικά πυροβόλα που τώρα έφτασαν και άνοιξαν πυρ. Πέφτοντας  το σκοτάδι, ο αγώνας έληξε γρήγορα.

Σε όλη αυτή τη μάχη οι Έλληνες βάδισαν προς τη νίκη και διατηρήθηκαν γενναία και αποφασιστικά ενάντια σε ανώτερες δυνάμεις. Όταν άρχισε να πέφτει η νύχτα,  μια δυνατή ορεινή βροχή άρχισε να πέφτει, αλλά αυτό δεν εμπόδισε μια δολοφονική μονομαχία του Πυροβολικού από τους δύο λόφους που αντίκρυζαν ο ένας τον άλλον : ο ένας κρατούνταν από το ελληνικό και ο άλλος από το τουρκικό πυροβολικό. Οι ορεινές ομίχλες που άρχισαν να πέφτουν, σταμάτησαν κάθε περαιτέρω αγώνα εκεί.

Η βροχή, το κρύο και η έλλειψη φαγητού και στα δύο στρατόπεδα έφεραν μια πολύ άθλια νύχτα και για τους δύο μαχητές. Την Παρασκευή, 14 Μαϊου, στις 9 η ώρα ο Συνταγματάρχης Μπαϊρακτάρης, έχοντας ενισχυθεί από Τάγμα της Ταξιαρχίας Γκολφινόπουλου, επανέλαβε την Επίθεση.

Τρία σώματα στρατού, το ένα από το πέρασμα της Κιάφας, τα άλλα  δύο από ανατολικότερα προχώρησαν συγκλίνοντας εναντίον του Χανόπουλου, επιτιθέμενα από μπροστά και από πίσω. Η επίθεση ξεκίνησε πολύ ζωηρά και φαινόταν να υπόσχεται επιτυχία στα πρώτα της στάδια. Ήταν μια άβολη συγκυρία το ότι μια πυκνή ομίχλη κάλυπτε τα ύψη που κρατούσαν οι Τούρκοι, ενώ όλες οι κινήσεις των Ελλήνων που προέλαυναν κάτω  στις πεδιάδες  μπορούσαν να φανούν καθαρά από τους Τούρκους.

Καθώς η επιθετική δύναμη του Μπαϊρακτάρη αναπτύσσονταν ολοένα και περισσότερο, δύο Τουρκικές πυροβολαρχίες, εκ των οποίων η μία ήταν μια Συστοιχία όπλων θέσης 4” άνοιξαν διασταυρούμενα πυρά προς τα  ελληνικά σώματα. Η τουρκική θέση ενισχύθηκε περαιτέρω με τρία ορεινά πυροβόλα όπλα, τα οποία έριχναν τώρα ένα αδιάκοπο και γρήγορο πυρ κατά του Ελληνικού Πυροβολικού, το οποίο γινόταν όλο και πιο αδύναμο.

Η ατρόμητη προέλαση του Ελληνικού Πεζικού σε στενή τάξη ήταν υπό αυτές τις συνθήκες εξίσου ανεπιτυχής. Τα πυρά των αλβανικών συνταγμάτων που βρίσκονταν πίσω από τα χαρακώματα, και οι οβίδες από τις πυροβολαρχίες που τοποθετήθηκαν στην κορυφογραμμή του λόφου, έπεφταν σαν χαλάζι πάνω  στους επιτιθέμενους Εύζωνες και τα τάγματα πεζικού, των οποίων το θάρρος και το σθένος έχουν εκτιμηθεί και εγκωμιαστεί πάρα πολύ από τον ανταποκριτή της  αγγλικής εφημερίδας που ήταν παρών στη μάχη ως θεατής.

Περίπου στις 4 το απόγευμα έγινε η τελευταία επίθεση και από τα τρία σώματα της ταξιαρχίας του Μπαϊρακτάρη. Μια εκκωφαντική ομοβροντία από πυρά φορητών όπλων, που συναντούσε μια μακρινή ηχώ ανάμεσα στους λόφους αποτελούσε, σαν να λέγαμε, το σκηνικό του κλεισίματος της μάχης. Έπειτα η βροχή έπεσε σαν από σύννεφο, κάνοντας το έδαφος της λοφώδους περιοχής  τόσο αδιάβατο, που οι  μάχη σταδιακά χαλάρωσε και τελικά έσβησε.

Στις 5 η ώρα ο αγώνας των 3 ημερών είχε τελειώσει. Στο μεταξύ η βροχή  πλημμύρισε το πεδίο της μάχης, στο οποίο οι Έλληνες διατηρούσαν ακόμη την αρχική τους θέση. Όταν νωρίς το Σάββατο, 15 Μαΐου, μετά από μια άλλη φρικτή νύχτα, την οποία ο ανταποκριτής της «Daily News» ζωγραφίζει με τα πιο ζωντανά χρώματα, ήταν δυνατή μια επιθεώρηση στα πεδία των μαχών του Γρίμποβο και του Χανόπουλου, οι Τούρκοι εθεάθησαν πολυάσχολοι, σκάβοντας λάκκους για χαρακώματα  και ανυψώνοντας τα  στηθαία των ήδη υπαρχόντων. Αποσπασμένα τμήματα ιππικού φάνηκαν επίσης να κάνουν αναγνώριση στην πεδιάδα.

Αλλά και από τις δύο πλευρές το πύρινο πνεύμα είχε σβήσει και η δύναμή τους είχε εξαντληθεί. Κατά καιρούς ακουγόταν ένας πυροβολισμός στην περιοχή, πάνω από την οποία η βροχή και η ομίχλη κρέμονταν βαριά. Αυτός προέρχονταν από την ταξιαρχία του Γκολφινόπουλου, της οποίας οι προσπάθειες είχαν περιοριστεί σε μια σύντομη μάχη με τον εχθρό δίπλα στη γέφυρα του Λούρου…..”  (Πηγή : THE GREKO – TURKISH WAR from official sources by a German Staff Officer translated by Frederica Bolton, London, 1898)

Στη φωτογραφία “Έλληνες στρατιώτες ζεσταίνονται γύρω από τη φωτιά – 1897”. (Πηγή : http://trakyabalkan.org/)

Πωλήσεις όπλων σε δημόσιο δρόμο στην Αθήνα με την έναρξη του πολέμου του 1897. (Πηγή : Εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, 5/4/1897)

Οι ανταποκρίσεις της εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ για την κατάσταση που επικρατούσε στην Άρτα στις 6 Απριλίου 1897 με ρεπορτάζ του Μοσχονά. (Πηγή : Εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, 6 Απριλίου 1897)