Δόξες Αγήραντες του Δεσποτάτου

——————–
Στην περιοχή τής Άρτας δεν παρατηρείται η εμπορική κίνηση πού παρουσίαζαν άλλα προξενεία, όπως της Σμύρνης ή της Θεσσαλονίκης. ’Ασφαλώς, ούτε η έκταση και η ικανότητα τής ντόπιας αγοράς για απορρόφηση γαλλικών βιομηχανικών προϊόντων ή άλλων ειδών, αλλά ούτε και οι εξαγωγικές δυνατότητες τής περιοχής ήταν τόσο μεγάλες, ώστε να δικαιολογούν μια παρόμοια σύγκριση. Ανάλογος λοιπόν ήταν και ο αριθμός, η διάρκεια ζωής και η οικονομική σημασία των γαλλικών εμπορικών οίκων τής περιοχής του προξενείου Άρτας, καθώς και η παρουσία Γάλλων εμπόρων εγκαταστημένων στην περιοχή.
Μία ενδιαφέρουσα περίπτωση ήταν το 1760, όταν εκδηλώθηκε το ενδιαφέρον κάποιου Γάλλου επιχειρηματία να εγκατασταθεί στην περιοχή· Πρόκειται για τον Louis Badin από την πόλη Antibes. Αυτός, πριν από το 1760, είχε στον Τάραντα βιομηχανία χυμού γλυκόριζας. Όμως η αύξηση τής τιμής της πρώτης ύλης, καθώς και τα υψηλά τέλη εξαγωγής τα οποία έπρεπε να καταβάλλει εκεί, υποχρέωσαν τον Badin να εγκαταστήσει την επιχείρησή του σέ άλλο μέρος. Σαν πιο κατάλληλη θεωρήθηκε ή περιοχή του προξενείου τής Άρτας, όπου το φυτό, που έδινε τη ρίζα του για την παρασκευή του χυμού, υπήρχε άφθονο (εξ ου και το όνομα του σημερινού Γλυκόριζου). Έπρεπε όμως προηγουμένως ό Γάλλος επιχειρηματίας να πάρει τη συγκατάθεση του πρόξενου Boulle, ο οποίος είχε το αποκλειστικό δικαίωμα να εμπορεύεται στην περιοχή. Δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς έγιναν οι σχετικές συνεννοήσεις του Badin με τον πρόξενο της Άρτας, ούτε με ποια ανταλλάγματα, αν υπήρξαν, εξασφαλίστηκε η συγκατάθεση του τελευταίου. Πάντως ο Boulle ανέφερε στο υπουργείο ότι δεν είχε αντίρρηση για την εγκατάσταση του Badin στην περιοχή τής Άρτας, αφού βέβαια μία παρόμοια επιχείρηση δεν έβλαπτε καθόλου τα δικά του συμφέροντα, με τον όρο ότι ο Badin δεν θα επεξέτεινε τη δράση του στο εμπόριο οποιουδήποτε άλλου προϊόντος….…….Ο Badin λοιπόν προμηθευόταν τη γλυκόριζα σε χαμηλή τιμή από αγρότες που την καλλιεργούσαν άφθονα στην τουρκοκρατούμενη πεδιάδα της Άρτας. Επειδή μάλιστα το χώμα της περιοχής ήταν ανάμεικτο με άμμο και γι’ αυτό λιγότερο εύφορο, η γλυκόριζα που καλλιεργούνταν στα εδάφη αυτά ήταν πολύ καλής ποιότητας.

Τα φορτία μεταφερόταν με καραβάνια όνων και μουλαριών ως την Σαλαώρα και από κει με πλοία περνούσε το φορτίο στην Βόνιτσα. Εκεί στο εργοστάσιο, αφού περνούσε από ειδική επεξεργασία, στο τέλος παραγόταν ένας συμπυκνωμένος χυμός, τον οποίο διοχέτευαν για πώληση στο εμπόριο Γερμανία και τη Ρωσία. Στα κράτη αυτά, εκτός από γλυκαντικό, χρησιμοποιόταν για την παραγωγή μπίρας για το στρατό και ενός ποτού πιο δυνατού από το ρακί. Στη Ρωσία το έδιναν κατά τη διάρκεια του χειμώνα στα παιδιά που, καθώς ήταν γλυκό, τους άρεσε για να προστατευθούν από την πνευμονία, που θα μπορούσε να τα προσβάλλει εξαιτίας του ψυχρού κλίματος.

Στο εργοστάσιο παραγωγής του χυμού γλυκόριζας απασχολούνταν εβδομήντα εργάτες. Από αυτούς οι σαράντα χρησιμοποιούνταν στη συγκέντρωση των γλυκοριζών από τις αγροτικές περιοχές της Άρτας και στη μεταφορά των ριζών από την ύπαιθρο της Άρτας ως την Σαλαώρα και από εκεί στη Βόνιτσα με ένα μικρό πλοίο χωρητικότητας 40 περίπου μοδίων. Ένα μέρος από τους υπόλοιπους εργάτες απασχολούνταν με την κοπή, από τα κοντινά οθωμανικά κτήματα, ξύλων, που χρησιμοποιούνταν για τη θέρμανση του λέβητα του εργοστασίου, ενώ οι υπόλοιποι απασχολούνταν στην παραγωγή του συμπυκνωμένου χυμού και στην κατασκευή των κιβωτίων, στα οποία συσκευαζόταν το παραγόμενο προϊόν.

Οι εργαζόμενοι στην επιχείρηση αμείβονταν με μισθό και τους παρεχόταν και η καθημερινή τροφή. Για να εξασφαλιστεί η άδεια προμήθειας της γλυκόριζας από τις αγροτικές περιοχές της Άρτας, καταβάλλονταν εκατό τσεκίνια ανά εξάμηνο στον βοεβόδα της Άρτας και εικοσιτέσσερα τσεκίνια στο δημόσιο τελωνείο. Επίσης ο ιδιοκτήτης του εργοστασίου πλήρωνε 24 τσεκίνια για ενοικίαση του νερόμυλου, στον οποίο γινόταν το άλεσμα των ριζών, και εικοσιτέσσερα δουκάτα για ενοικίαση των οικημάτων όπου είχαν εγκατασταθεί τα μηχανήματα του εργοστασίου. Όσον αφορά τέλος την παραγωγή, αναφέρεται ότι από την επεξεργασία εκατό ριζών γλυκόριζας παράγονταν περίπου 20 λίβρες χυμού, ενώ η εξαμηνιαία παραγωγή έφτανε στα διακόσια πενήντα περίπου κιβώτια , βάρους εκατό bottoli το καθένα…..
(Πηγές : 1.ΤΟ ΓΑΛΛΙΚΟ ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ, Γ. Σιορόκας, Αθήνα, 1981 2.Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΒΕΝΕΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΤΑ, Ε. Βέτσιος, Αθήνα, 2007)

————————–
Στίς αρχές τού 17ου αίώνα ή ’Ήπειρος είχε εμπορικές σχέσεις μέ τό εξωτερικό μέσω Βενετίας ή καί απευθείας. Στήν ’Άρτα φθάνανε μέ καραβάνια προϊόντα τής Ανατολικής Θεσσαλίας, Αιτωλοακαρνανίας, καί από τή Σαλαώρα ή Πρέβεζα, μπαρκάρονταν για τό εξωτερικό. Γι’ αύτό από τά μέσα τού 17ου αιώνα, ή καί πρωτύτερα, είχαν εγκατασταθεί στήν ’Άρτα εμπορικοί πράκτορες (πρόξενοι) τής Γαλλίας, πού παρακολουθούσαν τήν εμπορική κίνηση καί εξυπηρετούσαν τό γαλλικό εμπόριο. Σύμφωνα με τον Γ. Σιορόκα, κατά πάσα πιθανότητα η λειτουργία του ξεκίνησε το 1702 και έφτασε μέχρι το 1789. Η πρώτη έδρα του γαλλικού προξενείου ήταν η Σαγιάδα. Η επιλογή της Άρτας φαίνεται πως ανήκει αποκλειστικά στον πρόξενο Garnier. Άπό μιά έκθεσή του, μέ χρονολογία 3 Ν)βρη 1702, μαθαίνουμε πώς γιά τούς γάλλους εμπόρους ή ’Άρτα παρουσίαζε εξαιρετικό ενδιαφέρον.”…… ’Έχω παρατηρήσει ότι το λιμάνι της ’Άρτας είναι χρήσιμο όχι μόνο για νά στέλνει κανείς τή βασιλική άλληλογραφία άπό το Παρίσι ή τή Μασσαλία στήν Κων)λη…. αλλά καί γιατί μπορούμε ν’ ανοίξουμε ένα εμπόριο πολύ εύνοϊκό γιά τούς Γάλλους άπό τούς ‘Αγίους Σαράντα ώς τό Αιτωλικό σέ κάθε είδους εμπόρευμα καί προ παντός σιτάρια, πού μπορεΐ νά σηκώσει κανείς άφθονα καί σέ τιμή λογική, κατά μήκος τής παραλίας, καθώς καί κρέατα βοδινά ή χοιρινά τά όποια θά ήταν δυνατό νά παστωθοΰν γιά τό ναυτικό…. σέ περίπτωση πού θά παρουσιάζονταν έλλειψη στή Γαλλία. Οι Βενετσάνοι διεξάγουν εδώ μεγάλο έμπόριο, γιά νά εμποδίσουν δέ τό έμπόριο των Γάλλων υποχρεώνουν όλους όσους φορτώνουν στις σκάλες— πού είναι όλοι τους υπήκοοι τού Σουλτάνου—νά πληρώνουν 6% στήν Κέρκυρα…» Σε άλλη του επιστολή στις 14.6.1703 δικαιολογεί την εκλογή μέ τό επιχείρημα ότι ή πόλη αύτή, ή “Αρτα, προσφέρεται καλύτερα για τίς υπηρεσίες πρός τόν βασιλιά καί προς τό εμπόριο. Συγκεκριμενοποιεί κάπως τό δεύτερο σκέλος τού επιχειρήματός του καί αναφέρει ότι ή “Αρτα είναι ή αποθήκη πολλών άλλων μεγάλων πόλεων, άπό τίς οποίες δέν βρίσκεται μακριά καί οί οποίες διαθέτουν αξιόλογες αγορές όλον τόν χρόνο. Εκείνο όμως πού δέν αναφέρει ό Garnier καί πού, βάρυνε στήν εκλογή τής έδρας τού προξενείου είναι η μικρά απόσταση τής “Αρτας άπό τή θάλασσα. Καί άπό τή θάλασσα διεκινείτο το σύνολο σχεδόν τού όγκου τών έξαγωγών καί των εισαγωγών. Κι ακόμη, ή “Αρτα ήταν τό κέντρο μιάς εύφορης περιοχής, κατεξοχήν αγροτικής, πού θα τροφοδοτούσε τό γαλλικό εμπόριο μέ πρώτες ύλες γιά εξαγωγή. Άπό άλλη επιστολή τού γάλλου πρόξενου Pellissier, (γραμμένη στις 25 Ίούνη 1704) μαθαίνουμε ότι οι Γάλλοι ενδιαφέρονταν πολύ γιά τά ελληνικά καπνά πού μπορούσαν να αγοράσουν καί νά μεταφέρουν άπό τήν ’Άρτα στο εξωτερικό καί παράλληλα νά φέρουν δικά τους πανικά, μεταξωτά, επιχρυσωμένα καί άσημοκεντισμένα αντικείμενα. Επίσης κάνει λόγο καί γιά τά μαλλιά τής “Άρτας, πού ήταν κατάλληλα γιά στρώματα καί τέντες στις γαλέρες……(Πηγή : ΤΟ ΓΑΛΛΙΚΟ ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ, Γ. Σιορόκας, Αθήνα, 1981)

Στη φωτογραφία Χαρακτικό του Louis Dupré με θέμα «Η Διάβαση της Πίνδου»
(Πηγή : https://el.travelogues.gr/item.php?view=40748 )