Δόξες Αγήραντες του Δεσποτάτου

“………Η συγκεκριμένη διαρρύθμιση είναι εμφανής και στην κάτοψη του λοιμοκαθαρτηρίου στο Άννινο. Το κτίριο αποτελούνταν από δυο ορόφους. Στο ισόγειο υπήρχε αριστερά η αρκετά στενή είσοδος και ο χώρος του Διαλεκτηρίου, όπου γινόταν η διαλογή των εισερχομένων. Κατόπιν οι εισερχόμενοι περνούσαν στον περίβολο του λοιμοκαθαρτηρίου, που περιβάλλονταν από τοίχο και χρησίμευε κυρίως για την παραμονή των ζώων και τη εναπόθεση πραγμάτων ή εμπορευμάτων. Η κεντρική θέση του περιβόλου, μπροστά από την εσωτερική όψη της διοίκησης, αποτελούσε εύκολα εποπτεύσιμη περιοχή σε κάθε σημείο της, δεδομένου του ότι κάποιες από τις διοικητικές χρήσεις βρίσκονται σε υψηλότερο επίπεδο από αυτήν. Από εκεί υπήρχαν 5 ξεχωριστές είσοδοι που οδηγούσαν στα αντίστοιχα δωμάτια του ισογείου, ενώ από τις δυο πλευρές υπήρχαν δυο δωμάτια – καταλύματα με ξεχωριστή είσοδο, αριστερά το κατάλυμα της Φρουράς και δεξιά το κατάλυμα των Φυλάκων, επιτρέποντας έτσι τον έλεγχο των επισκεπτών.  Το Καπνιστήριον, για το κάπνισμα των αποσκευών, βρισκόταν μπροστά από τα κατάλυμα των Φυλάκων. Μπροστά από τα 5 δωμάτια του ισογείου υπήρχε προαύλιος χώρος που περιβάλλονταν κι αυτός από τοίχο.

Έξω από τα καταλύματα, αριστερά και δεξιά του ισογείου υπήρχαν σκάλες για τον επάνω όροφο, το Ανώγειον, που οδηγούσαν σε εξώστη, από όπου μπορούσες να εισέλθεις σε 5 ξεχωριστά δωμάτια : αριστερά το δωμάτιο του Υγειονομικού, στο κέντρο 3 δωμάτια των καθαριζομένων ατόμων και δεξιά το κατάλυμα του αξιωματικού φρουράς. Το μήκος της πρόσοψης του Λοιμοκαθαρτηρίου ήταν 35 μέτρα, ενώ η εξωτερική του μορφή φανερώνει αναφορές στην μοναστηριακή, φρουριακή αρχιτεκτονική…..” (Πηγή : “Τα Λοιμοκαθαρτήρια και οι Υγειονομικοί σταθμοί στην περιοχή της Άρτας τον 19 αιώνα”, Αναστασία Καρρά, Άρτα, 2025)

Στη φωτογραφία η κάτοψη του Λοιμοκαθαρτηρίου Αννίνου (Πηγή : Γ.Α.Κ. Κεντρική Υπηρεσία)

Το τοπογραφικό σχέδιο του Λοιμοκαθαρτηρίου Αννίνου με ημερομηνία 6 Φεβρουαρίου 1851. (Πηγή: Γ.Α.Κ., Κεντρική Υπηρεσία)

“Το Άννινο ή Αννίνο, η σημερινή Συκούλα, ήταν ένας οικισμός που ουσιαστικά αναπτύχθηκε περισσότερο μετά το 1950. Άνθρωποι που είχαν σπίτια ή σπιτοκάλυβα στην ευρύτερη παραποτάμια περιοχή προπολεμικά, έκτισαν εκεί τα σπίτια τους,  βρίσκοντας απασχόληση στους πορτοκαλεώνες του κάμπου. Η λέξη «Annino» απαντάται στην Ιταλία και αποτελεί χαϊδευτικό υποκοριστικό του βιβλικού ονόματος Anna και του αρσενικού Anno.

Περαιτέρω στοιχεία για την ονομασία  μπορούμε να αντλήσουμε  από το βιβλίο του Γιάννη Κραμπή «Η Φλωριάδα και τα τοπωνύμιά της». Γράφει σχετικά ο συγγραφέας : «Συκιά – Συκούλα.  Σε χάρτες παρουσιάζεται ως «Άννινον», «Ανίνα» και ναός «Ανίνα».  Ο Μ. Τριανταφυλλίδης αναφέρει : «Οι Άννινοι της Κεφαλληνίας κατάφυγαν εκεί, κατά παλιά οικογενειακή παράδοση, στα 1509 από το Άννινο ή μάλλον του Ανίνου Ακαρνανίας, όταν πλησίαζαν οι Τούρκοι. Τότε κατοικίστηκαν τα Αννινάτα της Κεφαλληνίας». Ο Γ. Α. Σιορόκας σημειώνει : «….β) Ειδήσεις για τις πολεμικές ετοιμασίες των Βενετών. Οι πρόξενοι συγκεντρώνουν και διαβιβάζουν στο υπουργείο Ναυτικών κάθε πληροφορία σχετική με τα οχυρωματικά έργα των Βενετών, τη στρατολογία Ελλήνων από την περιοχή του προξενείου, την αγορά αλόγων ξυλείας και άλλων προμηθειών ακόμη αναφέρουν τη χαρτογράφηση της περιοχής από τους Βενετούς, καθώς και την επινόηση νέων όπλων [….] 2.Τους Έλληνες αυτούς οι πρόξενοι Άρτας τους ονομάζουν Αλβανούς. Οι σχετικές πληροφορίες αναφέρονται στον αριθμό των στρατολογουμένων, στις αντιδράσεις των Τούρκων, στη λήξη ή τη νέα έναρξη της στρατολογίας καθώς και σε ευγενείς Κεφαλλονίτες (Μεταξάς, Άννινος, Καράφας, Φλόριας) που διενεργούσαν στρατολογία για λογαριασμό των Βενετών…» […..].Ο Γιάννης Καλπούζος ταυτίζει τον σημερινό οικισμό «Συκούλα» με το «Αννίνο» που έφερε την ονομασία αυτή ως πολύ μικρός οικισμός το 1881. Συναντάται  επίσης «Αννίνα», κορυφή του Ταϋγέτου στη Λακωνία με ύψος 1681 μ., «Άννινος» κορυφή του Παναιτωλικού στα όρια των νομών Αιτωλοακαρνανίας  και Ευρυτανίας και υψόμετρο 1701 μ. και «Αννινάτα», οικισμός της Κεφαλλονιάς (Κραμπής, 2015).

Αντίθετα, σύμφωνα με τον Κεφαλονίτη ιστορικό Τσιτσέλη «…οι Άννινοι είναι απόγονοι της αρχαίας και διακεκριμένης Βυζαντινής οικογένειας των Αοίνων, των οποίων το όνομα έγινε κατά συγκοπήν Άνοινος…… Εις την Κεφαλονιά συναντώνται οι Άννινοι εγκατεστημένοι ως φεουδάρχαι το 1262…..Φαίνεται ότι αργότερα επέρασαν εις την Ακαρνανία, όπου εξουσίαζαν ένα τιμάριο, παραχωρηθέν εις αυτούς προφανώς υπό της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και γνωστόν υπό το όνομα «Άννινον»….Εις μίαν «Προκήρυξιν προς τους εκλογείς του ο Δρ. Giov. J. Anino εκδηλώνεται ως ακολούθως τη 23 Σεπτεμβρίου 1879 : « Γνωρίζετε το αίμα, όπερ ρέει εις τας φλέβας μου. Του Αννίνου Ακαρνανίας επιμαρτυρεί το όνομά μου». (Άννινος, 1934)

Σύμφωνα όμως με τον ερευνητή Μιχάλη Ντινόπουλο η λέξη αποτελεί φυτωνυμικό βλαχογενές τοπωνύμιο που σημαίνει «τόπος με σημύδες ή σκλήθρα»,  προερχόμενο από την βλάχικη λέξη Anin = σκλήθρο, ένα δέντρο που φυτρώνει σε υγρούς τόπους. Στην θεωρία αυτή συντείνει και το γεγονός ότι στην ίδια περιοχή απαντώνται και δυο άλλα φυτωνυμικά τοπωνύμια όπως το Φάγγο στη Μεγάρχη, προερχόμενο από την βλάχικη λέξη Fag = οξυά και το Κορνέσι ή Κορνίσι στη Φλωριάδα, πάνω από το Μενίδι, που σημαίνει «τόπος με κρανιές» και προέρχεται από τη βλάχικη λέξη  Carpin = κρανιά. Το ενδιαφέρον επίσης είναι ότι στα βλάχικα η λέξη anin(u) = σκλήθρο τονίζεται και άνιν(ου) και ανίν(ου). Όλα αυτά υποδηλώνουν βλάχικη παρουσία στην περιοχή”. (Πηγή : “Τα Λοιμοκαθαρτήρια και οι Υγειονομικοί σταθμοί στην περιοχή της Άρτας τον 19ο αιώνα”, Αναστασία Καρρά, Άρτα, 2025)

Στη φωτογραφία “Αναμνήσεις Άρτης. Άννινον, 21 Σεπτεμβρίου 1881” (Πηγή : Ε.Λ.Ι.Α.)

“Η εργασία ερευνά ένα σχεδόν άγνωστο κομμάτι της ιστορίας της περιοχής της Άρτας, με ιστορικές και αρχειακές αναφορές σε σχέση με :

• Την υγειονομική πολιτική στην Οθωμανική αυτοκρατορία και ιδιαίτερα την κατάσταση και τις επιδημίες στην Ήπειρο τον 19^ο αι.
• Το νομοθετικό πλαίσιο στο νεοϊδρυθέν Ελληνικό κράτος  που αφορά τη θωράκιση του απέναντι στις θανατηφόρες επιδημίες της εποχής και καθορίζεται σε  τρεις περιόδους : την Καποδιστριακή, την Οθωνική και την περίοδο Ι. Κωλέττη με τον Υγειονομικό νόμο του 1845.
• Τα Λοιμοκαθαρτήρια και τα Yγειονομικά περιφράγματα στα πρώτα χερσαία σύνορα του 1832 και τους λόγους που επέβαλαν την ίδρυσή τους.
• Το Λοιμοκαθαρτήριο στο Άννινο (στο Μακρυνόρος της Άρτας σύμφωνα με τον Καποδίστρια), με εκτενή αναφορά στη θέση του, τις κτηριακές εγκαταστάσεις, τον τρόπο λειτουργίας, το προσωπικό, τα καθαρτικά δικαιώματα, το χρόνο κάθαρσης και τις ποινές για τους παραβάτες.
• Τους υγειονομικούς σταθμούς κατά μήκος των χερσαίων συνόρων του 1881, με αναφορά στο Λοιμοκαθαρτήριο στους Καλαρρύτες.
• Την υγειονομική και νοσοκομειακή περίθαλψη στην πόλη της Άρτας από το 1881 μέχρι το 1956 που έχουμε την ίδρυση του πρώτου νοσοκομείου.
• Την επιδημία του εξανθηματικού τύφου στην Ήπειρο το 1918, τα μέτρα προφύλαξης και την πορεία της ασθένειας στην Άρτα”. (Αναστασία Καρρά)

Μπορείτε να διαβάσετε την εργασία στο λινκ https://doxesdespotatou.com/wp-content/uploads/2025/12/ΤΑ-ΛΟΙΜΟΚΑΘΑΡΤΗΡΙΑ.pdf

ή στο λινκ https://independent.academia.edu/AnastasiaKarra4