Παλιά φωτογραφία από την δεκαετία του ’60 που απεικονίζει το κοινοτικό κατάστημα, την εκκλησία, το σχολείο και τα καφενεία στο Ρετσιανά Άρτης.
Τα Ρετσιανά ή Ρετζιανά, όπως αναγράφονται στην φωτογραφία, βρίσκεται στα Ραδοβίζια και ήταν παλιά συνοικισμός του Βελετζικού. Δυστυχώς δεν μπορέσαμε να βρούμε άλλα στοιχεία γι’ αυτό το χωριό που είναι γνωστό στους φυσιολάτρες για τις Σούδες, δηλαδή μικρούς καταρράκτες που βρίσκονται περίπου 2 χιλ. στα βόρεια του χωριού. (Φωτο από ιδιωτικό αρχείο)
“Στο Κάτω Γραικικό, τότε που οι νύχτες ήταν πιο βαριές και τα χωράφια άκουγαν τα μυστικά των ανθρώπων καλύτερα κι από τους ίδιους τους ανθρώπους, ζούσε ένας ριχτολόγος περίφημος: ο Γεώργιος Τριαντάφυλλος. Ήταν άντρας που διάβαζε τη Σολομονική και δεν φοβόταν το σκοτάδι, γιατί το είχε γνωρίσει από κοντά. Έλεγαν πως μπορούσε να μιλάει με πνεύματα, να τα μαζεύει γύρω του σαν σπουργίτια, να τα δένει με λόγια παλιά, από εκείνα που δεν τα βρίσκεις πια σε χαρτί ούτε σε βιβλίο.
Ένα απόγευμα, λίγο πριν βασιλέψει ο ήλιος, φάνηκε μπροστά στην πόρτα του ένας σιδηρουργός. Ήταν γνωστός μάστορας, άνθρωπος τίμιος και δουλευταράς, και είχε φτιάξει γιαταγάνια ξακουστά, για όποιον ήξερε να ξεχωρίζει την καλή δουλειά. Μα του τα είχαν κλέψει. Και δεν ήταν απώλεια απλή· ήταν σαν να του πήραν την περηφάνια του. Γι’ αυτό ήρθε στον ριχτολόγο, να μάθει τι απόγιναν.
Ο Τριαντάφυλλος σκέπασε το δωμάτιο με μυρωδιά λιβανιού και ψιθύρισε τα λόγια που μόνο εκείνος μπορούσε να πει. Το φως χαμήλωσε· ο αέρας κάπως πάγωσε· κι άρχισαν να μαζεύονται τα πνεύματα, άυλα και βουβά, σαν ίσκιοι που δεν τους προσέχει κανείς μέχρι να είναι πολύ αργά. Ήρθαν όλα — όλα εκτός από τον Κουτσό, τον αρχηγό τους, τον πιο φοβερό.
Ο ριχτολόγος τον κάλεσε μια φορά.
Δε φάνηκε.
Δεύτερη.
Ούτε σημάδι.
Τρίτη.
Μονάχα ένας απόκοσμος αναστεναγμός.
Τέταρτη.
Και τότε ακούστηκε το σύρσιμο ενός ποδιού. Ήρθε ο Κουτσός, κουρασμένος, μισοσκυφτός, σαν να έφερνε πίσω του τη νύχτα ολόκληρη.
Ο ριχτολόγος τον κάρφωσε με το βλέμμα.
—Γιατί άργησες; τον ρώτησε.
Κι ο Κουτσός, με φωνή που έμοιαζε να βγαίνει από πηγάδι βαθύ, αποκρίθηκε:
«Δεν ήμουν μακριά… μα έπρεπε να τελειώσω μια δύσκολη δουλειά. Σε λίγες μέρες θα σκοτωθούν δύο αδέλφια.»
Κανείς δεν μίλησε. Μονάχα ο αέρας έτριξε λίγο στο παράθυρο.
Ύστερα ο Κουτσός μίλησε για τα γιαταγάνια. Είπε ποιοι τα πήραν, πώς έφυγαν, πού χάθηκαν…. Είπε πως ήταν δουλειά δική του και των δικών του, και πως δεν υπήρχε τρόπος να γυρίσουν πίσω….. Όποιος άκουγε τη φωνή του εκείνη την ώρα, ένιωθε ότι έλεγε την αλήθεια, κι ο ριχτολόγος το ’νιωσε, παρ’ όλο που η αλήθεια δεν ήταν εύκολη στ’ αυτιά του…. Και μετά τον άφησε ελεύθερο, μαζί με τα άλλα πνεύματα. Έφυγαν σαν να τα ρούφηξε η γη.
Βγήκε τότε και είπε στον σιδηρουργό:
—Μην τα ψάχνεις άλλο τα γιαταγάνια. Και να προσέχετε όλοι. Δυο αδέλφια θα χαθούν. Αυτά ήταν που μου είπαν.
Το μαντάτο έτρεξε στον τόπο γρήγορα, σαν να το φύσηξε ο άνεμος από αυλή σε αυλή. Κι όσο κι αν κάποιοι δεν ήθελαν να το πιστέψουν, βαθιά μέσα τους κάτι έσφιγγε την καρδιά τους.
Κι όπως λέει ο θρύλος, λίγες μέρες μετά, στα Ποτιστικά, έγινε το κακό. Σκοτώθηκαν τα δύο παιδιά του Γεωργίου Γιώτη, ο Κωνσταντίνος και ο Αθανάσιος. Τα δύο παλικάρια αγαπούσαν την ίδια κοπέλα. Το μυστικό δεν άντεξε, φανερώθηκε, κι ο θυμός τους φούντωσε σαν η φωτιά στα ξερόχορτα.
Ο ένας γύρισε στο σπίτι φορτωμένος οργή. Δεν βρήκε τον αδελφό του. Βγήκε έξω και τον είδε να ’ρχεται από το μονοπάτι, κι εκείνος το ίδιο θυμωμένος. Δεν ακούστηκε κουβέντα. Μονάχα τα κουμπούρια που τραβήχτηκαν.
Κι έπεσαν και οι δύο.
Όπως το είχε ξεστομίσει ο Κουτσός.
Κάποιοι λένε πως πάλεψαν με μαχαίρια στη σκάλα. Μα το τέλος δεν άλλαξε. Χάθηκαν και οι δυο.
Λένε πως εκείνη τη νύχτα φυσούσε ένας παράξενος αέρας πάνω από τα Ποτιστικά, κι όσοι τον άκουσαν είπαν πως δεν έμοιαζε με συνηθισμένο αγέρα. Έμοιαζε με γέλιο —το γέλιο των πονηρών πνευμάτων που χάρηκαν το έργο τους.
Η μάνα των παιδιών, που δεν είχε άλλα, κράτησε το καντηλάκι τους αναμμένο μέρα και νύχτα ως την τελευταία της ανάσα. Και όταν αργότερα τα νερά της τεχνητής λίμνης του Άραχθου ανέβηκαν και σκέπασαν τα Ποτιστικά, σκέπασαν και το σπίτι, και το καντηλάκι, και τη θλίψη της.
Από τότε, στο χωριό, όταν συνέβαινε κακό, οι άνθρωποι έλεγαν:
«Έργο του Κουτσού…»
ή
«Όσο να μπει ο Κουτσός ανάμεσα, καλά πάνε τα πράματα.»
ή
«Θα πάνε ίσια οι δουλειές, ώσπου να μπει ο Κουτσός.»
Γιατί πίστευαν πως εκείνος, ο αρχηγός των σκοτεινών πλασμάτων, γλιστρούσε, κουτσαίνοντας πάντα, ανάμεσα στους ανθρώπους — κι ό,τι έβρισκε το σκίαζε.
Και έτσι ο θρύλος του μεγάλωσε, και οι άνθρωποι σταυροκοπιούνταν κάθε φορά που άκουγαν βήματα περίεργα μέσα στη νύχτα, ψιθυρίζοντας:
«Μη φανεί ο Κουτσός…».” (Πηγή : “Ο Κουτσός Σατανάς” Μια ιστορία από το βιβλίο του Κ. Κοκκινέλη “ΚΟΡΦΟΒΟΥΝΙ ΑΡΤΑΣ”, Αθήνα, 2013 – Επιμέλεια κειμένου Α. Καρρά)
Μια ακόμη ιστορία για τον ριχτολόγο Γ. Τριαντάφυλλο, πραγματική αυτή τη φορά, μπορείτε να διαβάσετε στο λινκ https://doxesdespotatou.com/enas-giatros-kompogiannitis-sta-tzoy/
Η εικόνα που συνοδεύει το κείμενο δημιουργήθηκε με ΑΙ.
Ο ιδιοκτήτης Κ. Β. Χρηστάκης μπροστά στο Πρατήριο της SHELL, πιθανόν με δύο υπαλλήλους του. Το Πρατήριο βρισκόταν στην Πλατεία Διαμάντη, στην αρχή της οδού Αμβρακίας. (Φωτο από ιδιωτική Συλλογή)
Μπορείτε να δείτε μια ακόμη φωτογραφία του Πρατηρίου στο λινκ https://doxesdespotatou.com/pratirio-ygron-kaysimon-christaki/
1934 – Καθηγητές της Ιερατικής Σχολής Άρτης. Μαθηματικοί : Απ. Σέρρης, Ιωάννης Στάικος (κάτω δεξιά). Φυσικοί : Ν. Μπλέτσης, Σωτ. Βήτας. Φυσική Αγωγή : Παν. Μαγκλάρας, Αριστ. Δημητριάδης. Διευθυντής : Ν. Σουμελίδης (Νομικός). Φιλόλογοι : Κων. Μόραλης, Θεοχ. Τσούτσινος, Χρ. Τατσόπουλος, Χρ. Αλεξίου. Θεολόγοι : Σπήλιος Πολυδώρου, Μιχ. Παπάζογλου, Ιωάν. Ν. Φραγκούλης. Γαλλικών : Κυριάκος Σιδηρόπουλος. Μουσικής : Ευαγγ. Αγραφιώτης (Ιερέας της Μονής Κάτω Παναγιάς). Τεχνικών Μαθημάτων : Θεόδ. Βουτσινάς, Ευάγγ. Ραβανός. Γεωπόνοι : Ν. Δασκαλάκης , Κων. Ζέικος.
Επίσης Αρχιμανδρίτες και αργότερα Μητροπολίτες σε Νομούς της χώρας μας : Αβέρκιος Παπαδόπουλος, Θεοφ. Παπακωνσταντίνου, Ζαχ. Λιανάς. (Φωτο & Παρουσίαση Κ. Μπανιάς)
Στο γήπεδο της Άρτας με φόντο ένα χωράφι με ελιές κι ένα σπιτοκάλυβο με αχυρένια σκεπή. Διακρίνονται από αριστερά : Κων/νος Χούμης (Μέγας Γκολτζής. παίκτης του Ο.Σ.Φ.Π. – Εθνικού), Β. Δήμου, Ν. Έξαρχος, Κ. Κεχαγιάς, Κ. Τζαχρήστας, Δ. Σίτας, Κ. Λέτσος, Ν. Αρτέμης, Αν. Ζέρβας, Απ. Ζάζος, Χαρ. Σαλούρος (Πρόεδρος – Φυσικός). Σδούκος, Γ. Λέτσος, Σόλων Μαρκαμπέλας, Βίκτωρ Σακκάς, Ν. Ζάχος, Μ. Τσαντούκλας. Δ. Γιώτης (Μασκώτ) και Ν. Καραμπελιάς. (Φωτο & Παρουσίαση Κ. Μπανιάς)
Από το φωτογραφικό άλμπουμ του Richard W. Holtermann (1931), με σκηνές και πρόσωπα από την Άρτα, την Πρέβεζα και την ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου.
Η οικογένεια Yoka στη Σαμονίβα του Σουλίου
Μπροστά στο πέτρινο σπίτι της οικογένειας Yoka στη Σαμονίβα του Σουλίου, ο Holtermann αποτυπώνει μια μεγάλη οικογένεια — άντρες, γυναίκες και παιδιά — με μια ηρεμία που θυμίζει πορτρέτο εποχής.
Τα ρούχα, σκούρα και μάλλινα, φανερώνουν την αυστηρότητα της ηπειρώτικης καθημερινότητας· το σπίτι, με τα πέτρινα σκαλοπάτια και την τραχιά τοιχοποιία, συμπληρώνει το σκηνικό μιας ζωής δεμένης με τον τόπο.
Στην άκρη της εικόνας, η μορφή ενός Άγγλου της αποστολής υπενθυμίζει πως, στα μέσα της δεκαετίας του ’30, η Ήπειρος άρχιζε να ανοίγεται στο βλέμμα εκείνων που ήρθαν να τη χαρτογραφήσουν και να τη γνωρίσουν. (Φωτο από αρχείο Οικογένειας Χόλτερμαν)
Types of Greek People – Photo No. 6
From the Richard W. Holtermann Photo Album (1931), depicting scenes and people from Arta, Preveza and the wider region of Epirus.
The Yoka family at Samoniva, Souli, Epirus
Before the stone house of the Yoka family in the village of Samoniva, Souli, Holtermann recorded a large family group – men, women and children – standing in quiet composure.
Their clothes, dark and woollen, speak of the austerity of Epirote life; the stone house, with its rough walls and narrow steps, frames a world built from endurance and faith.
At the edge of the frame, the presence of one of the British team recalls a time, in the mid-1930s, when Holtermann’s camera was documenting a way of life still poised between tradition and change. (Photo Courtesy of the Holtermann family)
Από το φωτογραφικό ταξίδι του Richard W. Holtermann στην Ήπειρο το 1931 – πορτρέτα της καθημερινής ζωής στην Άρτα και την Πρέβεζα.
Καστρί, Κοιλάδα του Αχέροντα – μια τετράδα από αδελφές
Από την ίδια περιοχή της Πρέβεζας, στην κοιλάδα του Αχέροντα, ο Holtermann φωτογραφίζει τέσσερις αδελφές. Οι στάσεις τους, απλές και σταθερές, μαρτυρούν μια ήρεμη δύναμη.
Οι φορεσιές είναι σκούρες, χειροποίητες, με πολυστρωματικές φούστες και μικρές μεταλλικές λεπτομέρειες στο στήθος· φυλαχτά, σταυροί, κοσμήματα προίκας.
Στο βάθος, η πεδιάδα του Αχέροντα, τόπος όπου τότε η βρετανική εταιρεία Henry Boot εργαζόταν σε έργα αποξήρανσης· γι’ αυτό και η ομάδα των Άγγλων μηχανικών και φωτογράφων ταξίδευε ως εκεί. (Φωτο από αρχείο Οικογένειας Χόλτερμαν)
Types of Greek People – Photo No. 6
From the 1931 photographic journey of Richard W. Holtermann through Epirus – portraits of everyday life in Arta and Preveza.
Kastri, Acheron Valley – A quartet of sisters
From the same region of Preveza, in the Acheron Valley, Holtermann photographed four sisters. Their calm posture suggests quiet strength and dignity.
The garments are dark, hand-woven and layered, with small metal ornaments and crosses around the neck – tokens of faith, dowry and personal story.
In the background lies the plain of the Acheron, where at the time the British company Henry Boot carried out land-drainage works. That is why the British engineers and photographers travelled through this area as well. (Photo Courtesy of the Holtermann family).
Από το άλμπουμ του Richard W. Holtermann (1931) – στιγμιότυπα ζωής και προσώπων από την Ήπειρο.
Καστρί, μια ολόκληρη οικογένεια με τρεις γενιές
Στο Καστρί της Πρέβεζας, ο Richard W. Holtermann απαθανατίζει μια πολυμελή οικογένεια — τρεις γενιές συγκεντρωμένες μπροστά στο ανοιχτό τοπίο της θεσπρωτικής πεδιάδας.
Τα ρούχα, λιτά και σκοτεινά, φανερώνουν τον αγροτικό χαρακτήρα της ζωής: γυναικείες ποδιές, μακριές φούστες, μαντίλες σφιχτά δεμένες· αντρικά παντελόνια από χοντρό ύφασμα, πουκάμισα, σακάκια δουλεμένα από τη χρήση.
Δίπλα στα σκούρα μάλλινα και τις ποδιές των γυναικών, οι Άγγλοι της αποστολής με τα καπέλα, τα ελαφρά σακάκια και τις μπότες τους θυμίζουν έναν άλλο κόσμο· η στολή της παράδοσης απέναντι στη στολή της εργασίας. (Φωτο από αρχείο Οικογένειας Χόλτερμαν).
Types of Greek People – Photo No. 4
From Richard W. Holtermann’s 1931 album – glimpses of Greek life and faces across Epirus.
Kastri – A complete family in three generations
In the village of Kastri, Preveza, Richard W. Holtermann captured a large family – three generations gathered before the open plain of Thesprotia.
Their clothes, dark and simple, reflect the rural way of life: women in long skirts and aprons, headscarves tightly tied; men in coarse trousers, shirts and well-worn jackets.
Beside the women’s heavy wool and aprons, the British members of the mission – with their hats, light jackets and boots – seem to belong to another world: the dress of tradition facing the dress of work. (Photo Courtesy of the Holtermann family).
Γεννήθηκε στο Αστροχώρι Άρτας το 1920, τέταρτος γιος του ιερέα Αποστόλη Αθανασάκη.
Στις 10 Απριλίου 1941 κατατάσσεται στην 12η Πυροβολαρχία Άργους για να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία, από την οποία απολύεται λίγο αργότερα με τη διάλυση του Ελληνικού Στρατού μετά την κατάκτηση της χώρας από τα γερμανικά στρατεύματα.
Από το 1942 έως το 1945 υπηρετεί στις Ε.Ο.Ε.Α. (ΕΔΕΣ) ως ένοπλο μέλος.
Υπηρετεί στον ΕΟΕΑ (ΕΔΕΣ) ως ένοπλο μέλος 1942–1945.
(Απόσπασμα από την υπηρεσιακή του διαδρομή)
Μετά την Απελευθέρωση κατατάσσεται στη Μεραρχία Εθνοφυλακής, και τον Φεβρουάριο 1947 εισέρχεται στο Σώμα Μονίμων Υπαξιωματικών ως Λοχίας.
Κατά τον Εμφύλιο προάγεται διαδοχικά επ’ ανδραγαθία στους βαθμούς του Ανθυπασπιστή και Ανθυπολοχαγού (Μάιος 1949).
Στιγμιότυπο από στρατιωτικό καταυλισμό κατά την αποστολή στην Κορέα (1953–1954).
Το 1953–1954 συμμετέχει στο Εκστρατευτικό Σώμα Κορέας ως Διμοιρίτης.
Τραυματίζεται σε επιχειρήσεις και τιμάται με το Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας για εξαιρετική ανδρεία στο πεδίο της μάχης.
Κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας του φοίτησε σε πλήθος στρατιωτικών σχολείων και εκπαιδεύσεων. Το 1957 νυμφεύεται την Αλεξάνδρα Κρίκα με την οποία αποκτά δύο παιδιά.
Αποστρατεύεται με τον βαθμό του Συνταγματάρχη το 1977.
Απεβίωσε τον Νοέμβριο 2008.
Ο λοχαγός Σ. Αθανασάκης ( δεύτερος από αριστερά) με Έλληνες στρατιώτες του Ελληνικού Εκστρατευτικού Σώματος Κορέας σε άσκηση στο πεδίο.
Μέλη του Εκστρατευτικού Σώματος Κορέας σε επιχειρησιακή βάση, 1953. Ο Σωκράτης Αθανασάκης στη μέση.
Όλα τα στοιχεία και οι φωτογραφίες προέρχονται από το προσωπικό αρχείο της κόρης του κ. Βέκης Αθανασάκη.
Σε συνέχεια της προηγούμενης ανάρτησής μας με το ρεπορτάζ του «Ραδάμανθυς» για τους πρώτους ποδηλατικούς αγώνες της Άρτας στις 21 Ιουνίου 1925 (το οποίο μπορείτε να διαβάσετε εδώ:
https://doxesdespotatou.com/podilatiki-agones-artas-1925-radamanthys/), θα θέλαμε σήμερα να παρουσιάσουμε ορισμένα στοιχεία για τον πρώτο Ποδηλατικό Σύλλογο Άρτης, που ιδρύθηκε το ίδιο έτος.
Σύμφωνα με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ) – Άρτας:
«Δια της υπ’ αριθμ. 69 πολιτικής απόφασης της 22/2/1925 ιδρύεται στην Άρτα ο ανωτέρω σύλλογος. Πράξη προέδρου Πρωτοδικών Άρτας (65) 1ου 1925 κατόπιν αιτήσεως του Δημ. Σ. Ρέτσα ως προέδρου, καθότι απουσίαζε ο Αρχηγός Κων/νος Στρατής.
Πρώτοι αθληταί: Γεώργιος Δημ. Γαλανός (ξενοδόχος), Λάμπρος Παλιάτσος (εστιάτορ – επαγγελματίας), οι αφοί Χρήστος και Δημήτριος Ζιάκκας (έμποροι κρεάτων), Λέανδρος Παπακίτσος (κτηματίας και μέγας παίκτης του Παναμβρακικού, δημοτικός σύμβουλος)».
[Πηγή: ΓΑΚ Άρτας – Παρουσίαση Κ. Μπανιάς]
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και οι πρώτοι ποδηλατικοί αγώνες της 21ης Ιουνίου 1925, οι οποίοι —όπως προκύπτει— πραγματοποιήθηκαν με αφορμή τους εορτασμούς για την επέτειο της απελευθέρωσης της πόλης.
