“Σαράντα μέρες νηστεία. Σαραντάημερος με τ’ όνομα. Νηστεία παραπανίσια απ’ τη μόνιμη και διαρκή. Βλέπαμε το γαλατάκι κι αποστρέφαμε το πρόσωπό μας, μην πεταχτεί απ’ την καρδάρα καμιά στάλα και μας αρτίσει. Το πρεντζοτύρι μας φαίνονταν δηλητήριο που μπορούσε να μας εξαποστείλει αμέσως στα λεβητοστάσια της κόλασης. Όσο για το κρέας, δεν γινόνταν λόγος. Ήταν πράγμα άγνωστο στα περίχωρα. Μόνο κάτι φτωχές σιταρίθρες και λίγοι αναιμικοί καλογιάννοι, που τα σάλτιζε το αλάτι, περίμεναν την άγια μέρα να μας λιγδώσουν πρώτα. Ήταν προιόντα των πρωτόγονων παγίδων μας. Βέβαια το θρεφτάρι γουρούνι θα μας ξελίγδωνε γιατί το τρώγαμε λαίμαργα, βραστό ή τσιγαρίδες……
Παραμονή. Άλλη μέρα. Άλλαζαν όλα. Το σπίτι μοσχομύριζε, οι ραχούλες γελούσαν, τα δέντρα χόρευαν κι η καρδούλα μας σκιρτούσε.
Προτού ξημερώσει η Άγια Μέρα, λίγο πριν τα χαράματα, πεταγόμασταν ορθοί. Αρπάζαμε το τσουκάλι, λίγο βραστό στάρι απ’ το «ύψωμα», ένα κομμάτι ψωμί, έναν καλογιάννο και τρεχάλα στη βρύση. Όλα τούτα τ’ αφήναμε εκεί, στο πεζούλι, γεμίζαμε το τσουκάλι νερό και καταμίλητοι – υπήρχε φόβος να χάσουμε τη φωνή μας, αν μιλούσαμε στο δρόμο – γυρίζαμε στο σπίτι. Αφήναμε το νερό απ’ έξω, παίρναμε μια κουτσούνα «πρατσανίδια» – κλαδιά ελάτου, κέδρου ή ρίκης – μπαίναμε μέσα, καλημερίζαμε, λέγαμε χρόνια πολλά, βάζαμε τα κλαδιά στη φωτιά κι αρχίζαμε: αρνιά, κατσίκια, μοσχάρια, νύφες, γαμπρούς….
Όλοι με τη σειρά, έβγαιναν έξω, πλένονταν με τ’ αμίλητο νερό και μπαίνοντας επαναλάβαιναν τις ευχές.
Τρέχαμε στη γειτονιά, καίαμε τα «πρατσανίδια» και τα …λέγαμε. Εμείς όμως οι αρσενικοί δεν είμασταν καλοδεχούμενοι, γιατί θα γεννούσαν αρσενικά γιδοπρόβατα.
Αν πρωτόμπαινε θηλυκό, σίγουρα θα γεννιόταν αρνάδες, μόσχες ή κοπέλλες…Ήταν λιγοστές οι τελευταίες τότε. Άλλα τέτοια γίνονταν την Πρωτοχρονιά, τα Φώτα…..”
(Χρονογράφημα του δάσκαλου Νίκου Παπανικολάου για το πως γιορτάζονταν τα Χριστούγεννα στα ορεινά χωριά της Άρτας, στην εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ», 24 Δεκεμβρίου 1962, όπως δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Β. Μουλιανίτη, ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ, Άρτα, 2006)
Η φωτογραφία είναι του Volker Möller από το εσωτερικό της Παναγίας της Παρηγορήτισσας -1981.
