“‘Ετει σωτηρίω 1840 κατά μήνα Ιανουάριον, την έκτην, φόβος και τρόμος μέγας εκυρίευσεν τους ενταύθα Οθωμανούς, φοβούμενοι μήπως οι Χριστιανοί της Άρτης μετά των πέριξ συννενοηθώσι μετά των της Ελευθέρας Ελλάδος χριστιανών και αποστατήσουν κατά της κραταιάς βασιλείας. Βασιλεύοντος τότε ο αείμνηστος βασιλεύς Σουλτάν Αμπούλ Μετζίτ Χαν και διοικούντος εν Ιωαννίνοις ο Χασάν Πασάς και εν Άρτη ο εξ Αργυροκάστρου Ναήν Βέγης, ανήρ νουνεχής και φρόνιμος.
Ελθόντες λοιπόν προς αυτόν οι εκ της κώμης Ρόκα και απέχον της Άρτης μίαν ώραν Οθωμανοί, οίτινες ανήγγειλαν προς την ενδοξότητά του τα κατά των χριστιανών Αρταίων και χωρικών ότι έχουσι μυστικήν συννενόησιν μετά των αδελφών αυτών ελευθέρων Ελλήνων δια να βάλωσι σπάθην εις τους κατοίκους Οθωμανούς και να κυριεύσωσι το φρούριο και να εκραγεί επανάστασις κατά της κραταιάς βασιλείας. Τα αυτά είπον και εις τους ενταύθα οικούντας Οθωμανούς, οίτινες συννενοηθέντες μετά των ανωτέρω Οθωμανών Ροκατών και ξένων προσφύγων Οθωμανών εξ Ελλάδος, επήγαν όλοι ομού και εζητούσαν την ασφάλειάν των δι’ οιουδήποτε τρόπου, προσθέτοντες και τούτο ότι η μόνη ασφάλεια είναι προς αυτούς η διά σπάθης γενομένη προς τους Χριστιανούς εν τη εορτασίμω ημέρα των Θεοφανείων, αμερίμνων όντων των Χριστιανών και εν τη εκκλησία όντων.
Όθεν επιμόνως εζήτησαν από τον ανωτέρω διοικητή διά να βιάση τον Κατήν να δώσει προς αυτούς ιλιάμ. Ο δε Διοικητής βλέπων ένα τοιούτον συμβάν ήρθεν εις αμηχανίαν βλέποντας εν πλήθος Οθωμανών ξένων τε και εντοπίων να ακούη παρ’ αυτού μυθαριώδη και γραιώδη λόγια τους απεδίωξε με οργήν έξω του δικαστηρίου και εις το εξής να μην παρουσιασθούν να αναφέρουσι τοιούτους λόγους έμπροσθεν του και διότι γνωρίζει πολύ καλά την υπακοήν και την ευπείθιαν των υπηκόων χριστιανών ομουχί μόνον τοιαύτη συννενόησις δεν υπάρχει, αλλ’ ούτε και εις τον νουν των έχουν τοιαύτην βουλήν, και μάλιστα εκείνο το ίδιο εσπέρας ήταν και πολλών χωρίων χριστιανοί εντός του δικαστηρίου μετρώντας χρήματα και γεννήματα ημερών τε και δεκαετιών. Όθεν όλοι ομοθημαδόν Ροκάτες μετά των Αρταίων ετροχούσαν τα ξίφη των και τα γιαταγάνια των διά να κόψωσι τους Χριστιανούς όταν ίδουν τι. Όθεν ο Σεβαστός ημών Ιεράρχης Νεόφυτος εκ Σερίφου διέταξεν εν εκείνη τη ημέρα να μη συναθροσισθή ο λαός εν τη Ιερά Μητροπόλει Άρτης, κατά το σύνηθες, αλλά εκάστη εκκλησία να ιερουργήσει περί τας δύο ώρας της ημέρας μέχρι των πέντε ωρών και να μην έχωσι κανέναν φόβον, αλλ’ έκαστος χριστιανός να εορτάσει την Αγίαν ημέραν χριστιανικώς και ησύχως. Ούτω και εγένετο”.(Πηγή : Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΠΑΝΤΟΧΗ, Ν. Καραβασίλης, ‘Αρτα, 1994)
Για τον εορτασμό των Θεοφανείων στην Άρτα μπορείτε να διαβάσετε στο λινκ https://doxesdespotatou.com/simera-ta-fota/
και στο λινκ https://doxesdespotatou.com/ta-theofaneia-stin-ipeiro/
και στο λινκ https://doxesdespotatou.com/protochronia-kai-theofaneia-sti-metapo/
Στη φωτογραφία «Η Λιτάνευση προς τον ποταμό Άραχθο τα Θεοφάνεια του 1960» (Πηγή : despotato.eu)
