Σε έναν από τους πολύ ενδιαφέροντες χάρτες που περιλαμβάνει ο Albert Trapmann στο βιβλίο του “The Greeks Triumphant – Balkan War 1912 -13”, μας παρουσιάζει με λεπτομέρεια τα Χάνια που θα συναντούσε ο ταξιδιώτης από την Άρτα προς τα Γιάννενα, και από τον παλιό και από τον καινούργιο δρόμο.
Ο παλιός δρόμος από την Άρτα προς τα Γιάννενα περνούσε από τα Πέντε Πηγάδια. Στα 24 χιλιόμετρα από την Άρτα ο ταξιδιώτης συναντούσε το Χάνι Χαβασερά, μετά περνούσε από τα Πέντε Πηγάδια, στη συνέχεια από το Χάνι Μπουράτσα και τέλος μετά από 10 μίλια συναντούσε το Χάνι του Φουάτ Μπέη.
Ο καινούργιος δρόμος, συνέδεε την Άρτα με την Φιλιππιάδα και τα Γιάννενα. Στο δρόμο αυτό στα 16 χιλιόμετρα μετά την Φιλιππιάδα ο ταξιδιώτης συναντούσε το Χάνι του Ρεντίν Πασά και μετά από 5 μίλια έφτανε στο Κουκλέσι. Από το Κουκλέσι, μετά από 7 μίλια περνούσε από το Χάνι του Σεφίκ Μπέη και στη συνέχεια, μετά από 2,5 μίλια, έφτανε στο Χάνι του Εμίν Αγά. Από το Χάνι του Εμίν Αγά, ταξίδευε μέσω της Κανέτας άλλα 5 μίλια και συναντούσε τον παλιό δρόμο Άρτας – Γιάννενα στο Χάνι του Φουάτ Μπέη…
Ο συγγραφέας μας δίνει επίσης και μια περιγραφή για τα χάνια της περιοχής: “……..Σε όλο αυτό το συνονθύλευμα βουνών, όπου η μόνη βλάστηση είναι κάποιο είδος χαμηλού θάμνου βελανιδιάς και πότε πότε κάποιοι αγκαθωτοί θάμνοι, υπάρχουν λίγοι κάτοικοι. Τα χωριά που υπάρχουν είναι απλώς μια συλλογή από τρώγλες συνήθως 100 γιάρδες περίπου μακριά το ένα από το άλλο. Οι άλλες ονομασίες που σημειώνονται στους περισσότερους χάρτες είναι αυτές που δίνονται τοπικά σε ορεινές οροσειρές, ενώ εδώ και εκεί βρίσκονται «χάνια». Αυτά τα «χάνια» θυμίζουν τις διαδρομές των καραβανιών στην Ανατολή, που αποτελούνται συνήθως από ένα μικρό πέτρινο σπίτι όπου οι περαστικοί ταξιδιώτες μπορούσαν να κοιμηθούν στο πάτωμα, να πάρουν ένα ποτήρι απαράδεκτο κρασί και ίσως να βρουν μερικά αυγά και ένα κομμάτι μπαγιάτικο ψωμί. Επιπλέον, υπάρχει ένας ψηλός τοίχος που περικλείει περίπου ένα στρέμμα γης, στο οποίο μπορούν να περάσουν τη νύχτα τα κάρα ή άμαξες με βόδια, προστατευμένα από λύκους ή κλέφτες. Και μερικές φορές σε μια γωνιά αυτού του συγκροτήματος υπάρχει ένα υπόστεγο που παρέχει καταφύγιο από τα στοιχεία της φύσης στα σκυλιά των ταξιδιωτών. Σχεδόν όλα τα χωριά και τα χάνια κάηκαν από τους Τούρκους καθώς αυτοί οπισθοχωρούσαν, και οι μαυρισμένοι τοίχοι των σπιτιών χωρίς στέγη έδιναν μια έρημη εμφάνιση σε ένα ήδη πέρα για πέρα εγκαταλειμμένο τοπίο….” (Πηγή : https://doxesdespotatou.com/wp-content/uploads/2023/02/Ο-ΘΡΙΑΜΒΟΣ-ΤΩΝ-ΕΛΛΗΝΩΝ-1912-13.pdf)
Στη φωτογραφία σχεδιάγραμμα της Μάχης στα Πέντε Πηγάδια όπου σημειώνονται τα Χάνια της περιοχής, από το βιβλίο του Albert Henry William Trapmann με τίτλο “The Greeks Triumphant – Balkan War 1912 -13”
