“Τα Θεοδούλια, γνωστά και ως Θοδούλια, είναι οικισμός που ανήκει στο ελληνόφωνο χωριό Άγναντα που βρίσκεται στην περιφερειακή ενότητα Άρτας, στο ελληνικό τμήμα της Ηπείρου.
Στο αναλυτικό οθωμανικό μητρώο TD 350 (από το έτος 1564/65), ο οικισμός των Θεοδουλίων ήταν χωριό και αναφέρεται ως «karye-i S̱oduli» (δηλ. «χωριό Σ̱οδούλι», s̱ = ου). Το χωριό ανήκε στο Çemernik nâhiye (δηλαδή υποσυνοικία Τζουμέρκα) του Narda kazâ (δηλαδή της συνοικίας της Άρτας).
Στο χωριό καταγράφηκαν 6 νοικοκυραίοι και 3 εργένηδες. Αναφέρονται λοιπόν ονομαστικά συνολικά 9 κάτοικοι, η μεγάλη πλειοψηφία των οποίων, δηλαδή τα 7/9, ήταν σαφώς Αλβανοί (Αρβανίτες)*.
Από τους 6 οικογενειάρχες, οι 4 είχαν τα αλβανικά ονόματα Gön (δηλαδή Gjon) και Leka ή είχαν σχέση αίματος με άνδρες με αυτά τα ονόματα:
◼ Yani Gön
◼ İstamad Gön (İstamad = Stamat)
◼ Ο Γιόργκι Λέκα και ο [γιος του] Μίχο Γιόργκι
Οι υπόλοιποι 2 νοικοκυραίοι ήταν οι: İstamad Pavlo και Dimo Yorgi.
Από τους 3 εργένηδες, όλοι είχαν τα αλβανικά ονόματα Doriza (δηλαδή Dorëza) και İstoya (δηλαδή Stoja = αλβανοποιημένη μορφή του σλαβικού ονόματος Stojo):
◼ İstoya Doriza
◼ Todor Doriza
◼ Yorgo İstoya
Το Dorëza ήταν ένα κοινό αλβανικό ταράφι – φατρία (clan) της περιόδου. Μαρτυρείται, για παράδειγμα, μεταξύ των κατοίκων της Πελοποννήσου που αναφέρονται ρητά ως Αλβανοί από τους Οθωμανούς τη δεκαετία του 1460, (https://imgur.com/ctPvbJL). Τα πολλά χωριά που ονομάζονται Dorëz στην Αλβανία (ένα από αυτά βρίσκεται στην περιοχή Tepelenë) συνδέονται με αυτό το όνομα της φυλής.
Stojë (οριστική μορφή: Stoja), αλβανικό όνομα σλαβικής προέλευσης, που ήταν επίσης αρκετά διαδεδομένο στους Αλβανούς της περιόδου. Για παράδειγμα, στη δεκαετία του 1460, βρίσκουμε ένα χωριό με το όνομα Stoja στην Πελοπόννησο, το οποίο χαρακτηρίστηκε ρητά ως Αλβανικό από τους Οθωμανούς και όπου οι πρώτοι 3 κάτοικοι ήταν ο İstoya Maẕi (δηλαδή Stojë Madhi, ẕ = dh) και οι γιοί του Gön ( δηλ. Gjon) & Marti, https://imgur.com/4G2S0EL). Το όνομα Στόγια υπάρχει και σήμερα ως επώνυμο στην ευρύτερη περιοχή των Θεοδουλιών (Στόγιας – Στόγιας).
Από τα παραπάνω συνάγεται το συμπέρασμα ότι τα Θεοδούλια ήταν (κυρίως) αλβανικό χωριό το 1564/65 (το χωριό Άγναντα είχε επίσης πολλούς Αλβανούς τον 16ο αιώνα). Από τα αλβανικά ονόματα που μαρτυρήθηκαν στα Θεοδούλια το 1564/65, τα Dorëza και Stoja εξακολουθούν να υπάρχουν στα επόμενα μητρώα:
Στα Θεοδούλια το 1583, όπως φαίνεται από το αναλυτικό οθωμανικό μητρώο ΤΚ, ΚΚΑ 203 (όπου το χωριό αναφέρεται ως Τοτούλι), βρίσκουμε Αλβανούς που ονομάζονται:
◼ İstati Doriza και ο γιος του Yani (İstati = Στάθη)
◼ Ο Todor Yorgi και ο γιος του İstoya
◼ Yani İstoya και [οι γιοι του] Yorgo Yani & Dimo Yani
◼ Ο Yorgi İstoya και ο γιος του Nikola και ο αδελφός του İstamat
Το 1644/45, όπως φαίνεται από το αναλυτικό οθωμανικό μητρώο MAD 561, τα Θεοδούλια αναφέρονται και πάλι ως Τοτούλι και καταγράφεται μετά το χωριό Άγναντα και πριν από το χωριό Κοσοβίστα (μετονομάστηκε σε Κτιστάδες ). Το μητρώο MAD 561 ακολουθεί καλύτερη γεωγραφική σειρά από τα άλλα μητρώα (τα Θεοδούλια βρίσκονται πράγματι μεταξύ Άγναντας και Κοσοβίστας). Ακριβώς οι μισοί από τους αναφερόμενους κατοίκους (νοικοκυριά) των Θεοδουλίων το 1644/45, δηλαδή τα 3/6, είτε είχαν το όνομα Ντόριζα (δηλαδή Dorëza) είτε ήταν συγγενείς εξ αίματος με άνδρες με αυτό το όνομα:
◼ Ο Γιάνης Ντόριζα και ο [γιος του] Αλέξι Γιάνη και ο [γιος του] Δήμο Αλέξι” (Έρευνα & Παρουσίαση Μιχάλης Ντινόπουλος)
*Οι επωνομαζόμενοι “Αλβανοί” που κατοικούσαν στον Ελλαδικό χώρο ήταν Αρβανίτες, χριστιανοί στο θρήσκευμα. Στην βιβλιογραφία αναφέρονται ως Αλβανοί. Όπως και οι Σουλιώτες..
Στη φωτογραφία “Τα Τζουμέρκα κοντά στα Άγναντα”. (Φωτο από προσωπική συλλογή)
