———————————
Μια ακόμη πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση σχετικά με την τοπογραφική και παραγωγική κατάσταση στα Τζουμέρκα στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας είναι αυτή του Ρωσσικού Υποπροξενείου της Άρτας, στην οποία διαβάζουμε : “ Ο πληθυσμός των 30 χωρίων (των Τζουμέρκων), εκ 1717 οικογενειών ελληνικών συνιστάμενος, μας φέρει ψυχάς 8580. Τούτων υπολογίζονται 2/5 εις οπλοφόρους, δηλ. δυνάμεθα να έχωμεν 3.400. Οι κάτοικοι ούτοι μετέρχονται τον ποιμενικόν βίον, το των ξιλοσχιστών, (yartzi τουρκιστί), το των βαρελοποιών και κτιστών και ραπτών, είναι όμως άνδρες ισχυράς κράσεως, υψηλοί και καρτερικώτατοι. Τα Τζουμέρκα κατά τον χειμώνα δεν κρατούσιν ούτε το ½ του πληθυσμού των, διότι οι ποιμένες κατέρχονται στας πεδιάδας της Άρτης, οι ράπται και κτίσται και βαρελοποιοί εις όλας τας επαρχίας των Ιωαννίνων, Πρεβέζης, Άρτης και την ελευθέραν Ελλάδα…….Οι κάτοικοι των χωρίων τούτων και πολεμικοί και φιλελεύθεροι είναι, τα χωρία των δεν πατεί στρατός τουρκικός. Ως προς την καλλιέργειαν υστερούσι και τούτο ένεκα της φύσεως του εδάφους. Το παραγωγικόν του μέρους είναι το εξής :
Σίτος κιλά Κων/λεως 2000.
Αραβόσιτος 1500,
κριθή 2000,
βρώμη 1000,
βρίζα 1000,
ελαίαι οκ. Τουρκ. 8700,
καπνός 7000,
βάμβαξ 300, φασόλια 1500,
βαλανίδιον 10000,
κάστανα 8000,
καρύδια 15000,
οίνος 1500,
μήλα 3000,
μέταξα 5500,
τυρός 10000,
βούτυρον 8000,
αιγοπρόβατα 40000,
βόες 7000,
ίπποι – όνοι – ημίονοι 6000”
Στον πίνακα που ακολουθεί καταγράφονται επίσης, εκτός από τις οικογένειες, οι εκκλησίες, τα σχολεία καθώς και ο ιδιοκτήτης του κάθε χωριού. (Πηγή : Περιοδικό ΣΚΟΥΦΑΣ, τχ. 21-22, 1962)
