“Η Άρτα έχει το ευτύχημα να άρχεται από τον νεαρώτερον δήμαρχον του κράτους, προοδευτικώτατον δε, – χωρίς να είναι και….προοδευτικός. Τον συμπαθή και διαχυτικώτατον κ. Ευάγγελον Γαρουφαλιάν.
Τόσον καιρόν μόνον έχει – το πρώτον εις τας τελευταίας δημοτικάς εκλογάς εκλεγείς με καταπληκτικήν πλειοψηφίαν 400 ψήφων, – και εν τούτοις και εις ρυμοτομίας προέβη, και εις κατεδαφίσεις και εις καλλωπισμούς και πλατείας προετοιμάζει στους καλοκάγαθους και φιλοξένους Αρτινούς και χίλια δυο τα καλά και τα ωφέλιμα σκέπτεται κατά φρένας και ως της ιεράς Θέμιδος λειτουργόν κατά θυμόν, υπέρ της πλουσίας εις φυσικάς καλλονάς και καλά αισθήματα πατρίδας του. Είθε τα πάντα να συντελέση. Το ευχόμεθα και το ελπίζομεν.
Η Άρτα έχει και ένα θαυμάσιο Εισαγγελέα τον κ. Ηρακλήν Ραζήν. Θαυμάσιον και ως άνθρωπον και ως της ιεράς Θέμιδος λειτουργόν. Αμείλικτος, βαρύς, τιμωρός, αδυσώπητος ως δικαστής, γλυκύς, προσηνής, ευθυμότατος ως άνθρωπος. Τώρα τα έχει με τους λαθρέμπορους και τους υψηλούς προστάτας των. Καταδίωξις αμείλικτος συστηματική. Παρά την απελπιστικήν έλλειψιν μέσων, την οποίαν μάτην κατ’ επανάληψιν εζήτησεν εντόνως να θεραπεύσει η Κυβέρνησις. Είνε ο φοβερός διώκτης και κατήγορος του περιβόητου Τουμπενταράκη – εφέντη, Τούρκου τελώνου, όστις απεπειράθη τότε , ενθυμείσθε, να εισαγάγη τους αμύθητους εκείνους θησαυρούς. Του τούρκου την τύχην ελπίζομεν να εύρουν και οι Έλληνες λαθρέμποροι εις τους όνυχας του κ. Ραζή με όλην την πολυδαίδαλον προπαγάνδαν των – ης προσεχώς και τ’ αποκαλυπτήρια επιτελέσωμεν – και όλους τους υψηλούς των προστάτας, χωρίς να ευρεθούν και υψηλοί άλλοι δι’ αυτούς προστάται, – ως εκείνοι τότε του τούρκου, – και χωρίς να ευρεθή ελλ. δικαστήριον πλέον μέχρις αδικήματος επιεικές.
Εις την Άρταν εύρον και ένα παρηγκωνισμένον πρωτοδίκην εκτάκτου μορφώσεως και δικαστικής εμπειρίας, γλωσσομαθή δε, τον κ. Ιω. Ιωαννίδην. Έχει γνωμοδοτήσει το Εφετείον να προαχθή. Και όμως μένει και θα μένη, ποιος ξέρει πόσον ακόμα πρωτοδίκης. Τέτοια γαρ η τύχη της αξίας εν Ελλάδι…..
Η Άρτα έχει και δυο πολύ καλούς συλλόγους. Ο ένας ο Κυνηγετικός παλαιός, ο άλλος, ο Σκουφάς, νέος, μόλις προ μηνός ιδρυθείς. Και των δύο ο σκοπός λαμπρός. Του Κυνηγετικού η ανίδρυσις σκοπευτηρίου. Του Σκουφά η ανίδρυσις γυμναστηρίου και φιλαρμονικής. Αμφοτέρων η δράσις εύελπις, πολλά τα καλά και ωφέλιμα υποσχόμενη, διά την ανθόσπαρτον Άρταν. Του Σκουφά μάλιστα ζωηροτέρα η κίνησις, νευρικωτέρα η δράσις, καθ’ ο νεαρώτερου. Και όλη η κίνησίς του και όλη η δράσις του οφείλεται εξ ολοκλήρου εις τον πρόεδρόν του. Ένα φλογερόν, πυράτριχα Βιστορίτην (;) αποπλανηθέντα εκεί, ίνα δώση όλω νέαν ζωήν στην Άρτα. Λυπούμαι που δεν ημπορώ να τον ονομάσω διότι….. δεν το θέλει ……και τούτο να τον χαρακτηρίση.
Ο Σκουφάς, χάρις εις τον θαυμάσιον πρόεδρόν του πάντοτε ανέλαβε εις την ανέγερσιν μνημείου εις τον τραγουδιστήν του χωριού και της στάνης, τον δύσμοιρον και αλησμόνητον Κρυστάλλην. Την 22 Απριλίου, προχθές συνεπληρούτο διετία από του θανάτου του ποιητού. Και ετελέσθη πολιτικόν μνημόσυνον εις την ωραίαν αίθουσαν του Συλλόγου, και ο Σύλλογος εν σώματι προσήλθεν εις τον τάφον του ποιητού και ετελέσθη θρησκευτικόν μνημόσυνον και έστεψε διά δαφνίνου στεφάνου τον αφανή του Κρυστάλλη τάφον. Εύγε εις τον Σκουφά! Εύγε εις τα ενθουσιώδη μέλη του. Τρισεύγε εις τον φλογερόν πρόεδρόν του.
Και εις την Άρταν αγωνιστής επίφοβος στην μαγευτικωτέραν ανοιξιάτικην ατμόσφαιραν. Στους δρόμους, στους περιπάτους, στας αποκέντρους συνοικίας, τρέχουν οι νέοι, και βάλουν και παλαίουν και πηδούν, έξαλλοι, ενθουσιασμένοι, ορμητικοί. Σε μίαν αυλήν μάλιστα είδα και ένα μονόζυγο προχείρως στημένο. Και γύρω, γύρω πέντε έξ μικροσκοπικοί αρλεκίνοι, περί πρωτείων ήριζον. Ως θαυμαστά τα έργα σας αγώνες Ολυμπιακοί! Να μην ξεθυμάνη μόνον, – αεί γαρ οι Ρωμηοί αψίκοροι εσμέν,- ο ενθουσιασμός μας αυτός προς την θεάν γυμναστικήν και με όλην τώρα την τραγελαφικήν και επικίνδυνον ενάσκησίν της, θα έλθη καιρός, διά της ανιδρύσεως παντού γυμναστηρίων, να την καλλιεργήσωμεν μεθοδικώτερα, και απεκδυόμενοι την ανατολικήν νωχέλειαν και χαύνωσιν ν’ αναγεννηθώμεν, ν’ αποβάλωμεν μερικά πλαδαρά πάχη, να ισοπεδώσωμεν μερικά εξοιδήματα κοιλιακά ή ραχητικά.
Όταν εβγήκα στην Κόπραινα – επίνειον της Άρτης – δυο, τρεις βαρκάρηδες επηδούσαν δαιμονισμένοι. Επηδούσαν στη μια, στις δυο, στις τρεις. Επηδούσαν ύστερα κουτσά, όπως λέγομεν. Και έκραξεν εις εξ αυτών, ερίζων περί πρωτείων, προς ανταγωνιστήν, με την τραχείαν προφοράν του.
-Ταγκούτσ ωρέ, να σ’ δω…ταγκούτσ!….
Στην Άρτα μπορεί να βρη κανείς ένα λαμπρόν γραφείον αντιπροσωπειών, το του κ. Βασίλη Ξανθόπουλου. Θαυμαστός διά την φιλοκαλίαν του αυτός ο άνθρωπος.
Αλλά και εκείνος ο κ. Πέτρος Σπήλιος, ο γλυκύς και αφελής Πέτρος Σπήλιος δεν σου πηγαίνει πίσω. Ιγγλέζος σωστός! (Πηγή : ΤΑΞΕΙΔΙΩΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ (Άρτα και Αρτινοί), Κ. Πασαγιάννης, Εφημερίδα “Ακρόπολις”, 7 Μαίου 1896)
Μπορείτε να διαβάσετε το α’ μέρος στο λινκ https://doxesdespotatou.com/apogeymatinoi-peripatoi-stin-arta-to/
Στη φωτογραφία “Αρτηνοί στα τέλη του 19ου αιώνα”. Στο κέντρο ο Κωνσταντίνος Ρίγγας ο “…οποίος έκτισε οικία στην Πλατεία Σκουφά για να κατοικήσει. Εχρεώθη δε αρκετά χρήματα δι’ αυτήν ώστε ηναγκάσθη το 1916 να την πωλήση στον Ευάγγελον Γαρουφαλιάν χωρίς να χαρή το αρχοντικόν το οποίον ανήγειρε….”. Πρόκειται για την σημερινή Γαρουφάλειο Στέγη, δωρεά της οικογένειας Πέτρου Γαρουφαλιά όπου και το ιστορικό μουσείο του Συλλόγου ΣΚΟΥΦΑΣ. (Πληροφορίες για το μουσείο και φωτογραφίες στο λινκ https://skoufas.gr/istoriko-mouseio/ (Η φωτογραφία είναι από το αρχείο της κ. Πηνελόπης Ρίγγα).
