————————–
“Το καλοκαίρι του 1779 κήρυξε στα Θεοδώριανα των Τζουμέρκων ο εθναπόστολος και εθνομάρτυρας Κοσμάς ο Αιτωλός, ή «Πάτερ Κοσμάς» όπως τον είπε ο λαός. Μεγάλη ήταν η απήχηση στο λαό από το κήρυγμα του Πάτερ Κοσμά. Ιδρύθηκαν σχολεία, μοναστήρια, εκκλησίες και ο λαός μάθαινε την Ιστορία και τη θρησκεία του. Έτσι από το κήρυγμα του, το Έθνος άρχισε να αφυπνίζεται. Και στα Θεοδώριανα το 1793 ο Ιερομόναχος Άνθιμος Δημητρίου ή Παπαδημητρίου ή Αργυρόπουλος ιδρύει μοναστήρι και σχολείο. Για το μοναστήρι αυτό είναι γραμμένα στο «Δοκίμιον ιστορικής τίνος περιλήψεως Άρτης και Πρεβέζης» του λόγιου Μητροπολίτη Άρτας Σεραφείμ Ξενόπουλου, πού τυπώθηκε στα 1884 και στις σελίδες 23 και 24, τα επόμενα: «..Πλησίον του χωρίου Θεοδώριανα κείται Ιερόν Μονήδριον σεμνυνόμενον εις το γενέθλιον της Θεοτόκου, οικοδομηθέν κατά το έτος 1793, παρά του ηγουμένου Ανθίμου, όστις ώκοδομήσατο δαπάνη του Μονηδρίου καί άλληλοδιδακτικήν σχολήν.»
Ό Άνθιμος Αργυρόπουλος του Δημητρίου και της Αλεξάνδρας γεννήθηκε το έτος 1768. Μετά τη στοιχειώδη μόρφωση χειροτονήθηκε ηγούμενος στο μοναστήρι στα Θεοδώριανα των Τζουμέρκων. Όταν καταστράφηκε το Σούλι, ο Άνθιμος δέχτηκε με στοργή στο μοναστήρι του τους καταδιωγμένους Μποτσαραίους, που κατέφυγαν πρόσφυγες στα Θεοδώριανα και περιέθαλψε τους τραυματίες τους, έτσι έπεσε στη δυσμένεια του Αλή Πασά. Έπειτα από σκληρή αντίσταση των καλόγηρων και των κατοίκων, ο Άνθιμος πιάστηκε και οδηγήθηκε από τούς Αρβανίτες στα Γιάννινα. Ο Αλή Πασάς τον έκλεισε αλυσοδεμένο σε σκοτεινό μπουντρούμι για πολλά χρόνια. Έπειτα από θερμές παρακλήσεις ισχυρών οπλαρχηγών της Ηπείρου λευτερώθηκε ο Άνθιμος. Τί απέγινε; μας το λέει ο Ντίνος Κονόμος στο βιβλίο «Ηπειρώτες στη Ζάκυνθο, Ιωάννινα, 1964»: «Βγαίνοντας από την τρομερή εκείνη κόλαση ο Αργυρόπουλος πήγε στην Κέρκυρα. Εκεί συνδέθηκε στενά με τον Ιωάννη Καποδίστρια και του αφηγήθηκε όλα τα μαρτύρια και τούς διωγμούς των Ηπειρωτών. Φεύγοντας από την Κέρκυρα, ό Αργυρόπουλος, ήρθε κι εγκαταστάθηκε στη Ζάκυνθο, όπου διορίστηκε εφημέριος της εκκλησίας του Άγιου Γεωργίου της οικογένειας Λατίνου. Εκεί ό μαρτυρικός καλόγερος μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από το Διδάσκαλο Καλύβα και με τον ποιητή Μαρτελάο έκαναν την τριανδρία των Κατηχητών. Ο Αργυρόπουλος υπήρξε ο πνευματικός και αγέρωχος αγωνιστής, ο φλογερός πατριώτης, που ανέλαβε την αδελφοποίηση όλων των κατηχουμένων πατριωτών του νησιού, ντόπιων και ξένων…». Ο πρώτος πού κατηχήθηκε από τον Άνθιμο Αργυρόπουλο και ορκίστηκε στη Φιλική Εταιρεία ήταν ό αδελφός του Ιωάννης, ετών 34, μουσικός, την 14ην Ιανουάριου 1819. Ο Άνθιμος είχε και μία αδελφή την Ελένη, πού είχε παντρευτεί στα Θεοδώριανα με τον Ιωάννη Στέργιο. Ο Άνθιμος πέθανε τυφλός από το ένα μάτι στη Ζάκυνθο, στις 20 Ιανουαρίου 1847, χωρίς να καμαρώσει την ιδιαίτερη πατρίδα του ελεύθερη. Στο Υποθηκοφυλακείο βρέθηκαν δυο διαθήκες και δυο έγγραφα πού κανονίζουν την πατρική τους περιουσία στα Θεοδώριανα. Στην πρώτη ιδιόχειρη διαθήκη του, που συντάχτηκε στις 30 Μαΐου 1821 υπάρχει το αυτόγραφο σημείωμα: «’Άνθιμος ιερομόναχος Άργυρόπουλος, ποτέ Δημητρίου, άπό χωρίον Θοδώργιανα έπαρχία Ιωαννίνων». Τότε τα Θεοδώριανα όπως και άλλα χωριά των Τζουμέρκων υπάγονταν εκκλησιαστικά στα Γιάννινα. Σε μια αίτησή του στις 12 Ιανουάριου 1832 προς το Επαρχείο Ζακύνθου υπογράφει: «”Ανθιμος ιερομόναχος Άργυρόπουλος Παπαδημητριού». Από τη δεύτερη διαθήκη, που σύνταξε ο συμβολαιογράφος Ζακύνθου Γεώργιος Δικόπουλος στις 6-18 Φεβρουαρίου 1841, μεταφέρουμε εδώ τα επόμενα, που μαρτυρούν τη νοσταλγία του για τη γενέθλια γη : «…Έτι λέγει διορίζω νά δοθούν εις τό μοναστήριόν μου λεγόμενον Γεννέσιον της Θεοτόκου εις χωρίον θεοδώριανα της Ηπείρου, εις τό όποιον έστάθην ήγούμενος, τάλλαρα δίστηλα σαράντα, No 40. Έτι απαρατώ της αδελφής μου Ελένης εύρισκομένης εις τό αυτό χωρίον τάλλαρα δίστηλα δεκαπέντε No 15, λέγω είκοσι, εάν αύτη ήθελε είναι ζωντανή, αλλέως νά τά λαμβάνουν οι κληρονόμοι της».
Ο Άνθιμος όρκισε στη Φιλική Εταιρεία και τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, που διωγμένος απ’ τους Τούρκους είχε καταφύγει στη Ζάκυνθο. Σχετικά με την ορκωμοσία αυτή, ο δημοσιογράφος και ιστορικός Κώστας Καιροφύλας γράφει στο ιστορικό του αφήγημα «Κολοκοτρωναίϊκο Πάσχα»: «’Εκείνο το χρόνο — 1820 — το Πάσχα το πέρασε ο Κολοκοτρώνης μαζί με τους λίγους έμπιστους του στο πλάτωμα του ξωκκλησιού του Αγίου Γεωργίου, στη Ζάκυνθο. Εκεί μπορούσε να συγκεντρωθεί περισσότερο στον εαυτό του και στις σκέψεις του. Γιατί στην εκκλησία εκείνη είχε ταφεί η αγαπημένη του γυναίκα, γιατί στην εκκλησία εκείνη ο παπα – Άνθιμος Αργυρόπουλος τον είχε ορκίσει στη Φιλική Εταιρεία…». Τα ίδια γράφει και ο ακαδημαϊκός Σπύρος Μελάς στο έργο του « Ο Γέρος του Μωριά».
(Πηγή : Άρθρο του Φίλιππου Κολοβού με βάση τις έρευνες του Ντίνου Κονόμου στην Ηπειρωτική Εταιρεία, τχ. 67, 1982)
Στη φωτογραφία το ορειχάλκινο άγαλμα του Άνθιμου Αργυρόπουλου, έργο της γλύπτριας Ειρήνης Χαριάτη – Πραμαντιώτη.
