“……..Σε περίπου μιας ώρας διαδρομή προς το Β.Α. της Άρτας, βρίσκεται το χωριό Πέτα (Peta), χτισμένο στα υψώματα ακριβώς πάνω από τον ποταμό Άραχθο, απ’ όπου αντικρίζεις όλο τον κάμπο. Το Πέτα ξεχωρίζει στη σύγχρονη Ελληνική ιστορία σαν ο τόπος όπου οι Έλληνες, στις 16 Ιουλίου του 1822, υπό τον Μαυροκορδάτο, νικήθηκαν από τους Τούρκους. Ήταν επίσης το αρχηγείο των επαναστατών το 1854, και εδώ όπου δέχτηκαν επίθεση από τους Τούρκους.
Φεύγοντας από την Άρτα, ο δρόμος περνά από τον Άραχθο, διασχίζοντας τη γέφυρα που αναφέραμε πιο πριν, και ακολουθεί την δεξιά όχθη του ποταμού μέχρι την περιοχή που ονομάζεται Μαράτι, η οποία βρίσκεται ακριβώς απέναντι από την Μητρόπολη της Άρτας (Archbishop’s house). Οι κήποι στο Μαράτι (Marati) είναι γεμάτοι φουντουκιές, έναν καρπό που αποτελεί ένα από τα εξαγώγιμα προιόντα της περιοχής.
Αφήνοντας πίσω μας την περιοχή αυτή, διασχίζουμε την πεδιάδα και συνεχίζουμε μέχρι τους πρόποδες της Γκιλμπερίνας (Mt. Kelberina), ακολουθώντας έναν πλακοστρωμένο δρόμο που κρέμεται πάνω από έναν βάλτο. Στη μέση αυτού του περάσματος, νερά από άφθονες πηγές βγαίνουν από τα έγκατα του βουνού, μια απ’ τις οποίες λέγεται ότι αποτελεί την υπόγεια διαδρομή της λίμνης των Ιωαννίνων. Πιο πέρα, ο δρόμος αφήνει το χωριό της Στρεβίνας (Strivina) στα αριστερά και ανεβαίνει σε μια κοιλάδα, που αποτελεί το φυσικό άνοιγμα ανάμεσα στον Αμβρακικό κόλπο και τα κεντρικά οροπέδια της Ηπείρου.
Μετά από 3 ώρες από την Άρτα ο ταξιδιώτης περνά από τους Κουμπζιάδες (Kometrades) στα δεξιά του δρόμου και ένα κατεστραμμένο Ελληνικό κάστρο στα αριστερά, που επιτηρούσε κάποτε αυτό το σημαντικό πέρασμα. Κάποιος μπορεί να βρει κατάλυμα για να περάσει εδώ τη νύχτα, αν παραστεί ανάγκη. Σε μια ώρα από το χωριό φτάνουμε στην κορυφή και κατεβαίνουμε σε μια κοιλάδα ανάμεσα σε βραχώδη βουνά και αμέσως μετά φτάνουμε στο Χάνι του Καρβασαρά, (Karavassera) που είναι υποφερτά καλό και μέσα σε μια ρομαντική κατάσταση. Οι ταξιδιώτες θα είναι καλό να κάνουν μια στάση εδώ, καθώς το μεγάλο Χάνι στα Πέντε Πηγάδια (Pentepigadia), που βρίσκεται περίπου 7 μίλια πιο μακριά , είναι ερειπωμένο και αν δεν έχει ήδη αποκατασταθεί, δεν είναι κατοικίσιμο.
Όλος ο δρόμος από την Άρτα είναι, για τα δεδομένα της Ελλάδας ή της Τουρκίας, πολύ καλός. Είναι περίπου 40 μίλια. Από τα Πέντε Πηγάδια ο δρόμος κατεβαίνει συνεχώς μέχρι να φτάσει στο μεγάλο οροπέδιο των Ιωαννίνων……
Μια εναλλακτική διαδρομή είναι να φτάσεις στη Άρτα διά ξηράς, αντί να πας με καίκι στη Σαλαώρα. Δια ξηράς είναι περίπου 12 ώρες από την Πρέβεζα στην Άρτα, αλλά με ένα καλό άλογο, η διαδρομή μπορεί να πάρει πολύ λιγότερη ώρα. Ο δρόμος περνάει από τα ερείπια της Νικόπολης και μέσα από το χωριό Λούρος (Luro), που είναι περίπου στα μισά της διαδρομής. Σε περιόδους ξηρασίας υπάρχει κι άλλος πιο σύντομος δρόμος μέσα από τον κάμπο που αφήνει το Λούρο στα αριστερά. Σε 2 ώρες από το Λούρο, τα Ελληνικά και Βυζαντινά ερείπια στους Ρωγούς, σηματοδοτούν την θέση της Χαράδρας. Μια ακόμη εναλλακτική διαδρομή με κατεύθυνση τα Γιάννενα, είναι να στρίψεις σ’ αυτό το σημείο Β.Α. αφήνοντας την Άρτα στα δεξιά σου….” (Πηγή : Murray’s Handbook for travellers, J. Murray, U.K., 1907)
- Μπορείτε να διαβάσετε το α’ μέρος του Οδηγού στο λινκ https://doxesdespotatou.com/i-arta-sto-taxidiotiko-odigo-murrays-handbooks-for-travelers/
Στις φωτογραφίες που ακολουθούν από το άλμπουμ του Richard William Holtermann, ( χωρίς να είμαστε απόλυτα σίγουροι καθώς οι πανοραμικές φωτογραφίες δεν έχουν τίτλο), πρόκειται για το σημείο που ο δρόμος από την Άρτα προς τα Γιάννενα έμπαινε στην κοιλάδα, στους πρόποδες της Γκιλμπερίνας, αφήνοντας αριστερά το χωριό Στρεβίνα… (Φωτος από αρχείο Οικογένειας Χόλτερμαν).
Περισσότερα για το Άλμπουμ φωτογραφιών του Richard William Holtermann από το 1931, στο λινκ https://doxesdespotatou.com/category/r-w-holtermann-s-photos-1931/
…και οι δυο φωτογραφίες μαζί!
