Η πρώτη γραπτή αναφορά στο όνομα Άρτα έγινε από την Άννα την Κομνηνή στο έργο της «Αλεξιάδα» που ολοκληρώθηκε το 1148 μ. Χ., στο κεφάλαιο όπου περιγράφει την Νορμανδική προέλαση στην Ήπειρο και τη Θεσσαλία. Λίγο μετά το 1080, οι Νορμανδοί πέρασαν, από τις κτήσεις τους στην Ιταλία, απέναντι στο σπουδαιότερο λιμάνι της Αδριατικής, το Δυρράχιο, το οποίο κατέλαβαν νικώντας κατά κράτος τον βυζαντινό στρατό και, στη συνέχεια, κατευθυνόμενοι προς τα νοτιοανατολικά, κατέλαβαν εύκολα τα Ιωάννινα και την Άρτα. Η προέλαση των Νορμανδών σταμάτησε από ένα ξαφνικό περιστατικό: μια επανάσταση των Λομβαρδών στην Ιταλία ανάγκασε τον βασιλιά των εισβολέων Ροβέρτο Γυισκάρδο να επιστρέψει με ένα τμήμα του στρατού του, το καλοκαίρι του 1082, για να αντιμετωπίσει την κατάσταση……
Κατά τον χρονογράφο της Ηπείρου Π. Αραβαντινό, η Άρτα τον 13ο αι. μνημονεύεται ως έδρα Μητροπόλεως εις την 24ην τάξιν με δικαιοδοσίαν μέχρι της επαναστάσεως του 21 εις την εκκλησίαν της Ναυπάκτου : “Άρτης και Ναυπάκτου υπέρτιμος και έξαρχος Αιτωλίας”.
Εν συνεχεία, εις το Livre de la Conqueste, το οποίον εγράφη μεταξύ των ετών 1334 – 1341 και αναφέρεται στα γεγονότα του 13ου αι., γίνεται κατ’ επανάληψιν η χρήσις του ονόματος Άρτα, μάλιστα δε ο Αμβρακικός κόλπος ονομάζετο Κόλπος της Άρτης. Κατ’ ακολουθίαν και εις την Ευρώπην είχεν επικρατήσει τον 13ο αι. το όνομα “Άρτα”.
Κατά τον χρονογράφον της Ηπείρου, ο Κυριακός εξ Αγκώνος, επισκεφθείς την Άρταν το 1436, την ονομάζει Ακαρνανικήν Αράχθειαν. Εις το χρονικό του μοναχού Πρόκλου (15ος αι.) η Άρτα αναφέρεται ως Ακαρνανία κλαίουσα τα τέκνα αυτής, ότε ο σερβοβλάχος ηγεμών Μπογκόης (Βογκόης κατ’ άλλους) μεταξύ 1400 και 1450 κατέκτα την πόλιν. Επίσης κατά τον βιογράφον της Αγίας Θεοδώρας Μοναχόν Ιώβ, η Άρτα ωνομάζετο Ακαρνανία μέχρι τον 17ο αι. Η πιθανή εκδοχή της τοιαύτης ονομασίας της πόλως οφείλεται ή εις αυθαίρετον αρχαϊσμόν ή εις την πυκνήν οίκησιν Ακαρνάνων εις αυτήν…(Πηγή : Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΡΤΗΣ, Γρηγορίου Χ. Νάκου, Άρτα, 1969)
Στη φωτογραφία μια παλιά φωτογραφία της πόλης της Άρτας με τίτλο ” 1900 (?) – Άποψη της Άρτας ” (Πηγή : Εθνικό Ιστορικό Μουσείο)
