“…….Μετά τις αρχές Μαΐου κανένας Έλληνας στρατιώτης δεν πάτησε το πόδι του σε τουρκικό έδαφος. Στις 19 Μαΐου, οι εχθροπραξίες είχαν γίνει απλώς τυπικές και στις 20 συνήφθη ανακωχή δεκατεσσάρων ημερών.
Από την αρχή, ένα κακό αστέρι καθοδήγησε την εκστρατεία στην Ήπειρο. Παρόλο το επίμονο θάρρος που διαθέτουν σε υψηλό βαθμό οι Έλληνες, το αποτέλεσμα ήταν απλώς αρνητικό. Σπάνια ένας πόλεμος, τόσο άκαρπος όπως αυτός, συνοδεύτηκε από τόσο βαριές απώλειες.Το σφάλμα ήταν κατά κύριο λόγο η λανθασμένη αντίληψη της κατάστασης και η πλήρης απουσία σχεδίου ή συνοχής στην πραγματοποίηση των στρατιωτικών κινήσεων.
Οι προσπάθειες του Έλληνα διοικητή στην Ήπειρο κατευθύνονταν κυρίως στην εξασφάλιση υλικών εγγυήσεων και στην κατάληψη μεγάλου εδάφους. Αυτές οι προσπάθειες παραπλάνησαν τους Έλληνες ώστε να διασπάσουν τις δυνάμεις τους, οι οποίες ήταν ήδη αριθμητικά κατώτερες από τους Τούρκους, ειδικά αφού δύο επιπλέον τουρκικές μεραρχίες είχαν φτάσει στο σημείο του πολέμου. Η απόκτηση της κατοχής της Πρέβεζας, της Νικόπολης, των Πέντε Πηγαδιώνν και των Γιανίνων με τη βοήθεια των φιλικών προς την Ελλάδα λαϊκών εξεγέρσεων ήταν ο στόχος και το αντικείμενο του συνταγματάρχη Μάνου, ο οποίος πιθανώς συμμεριζόταν την άποψη της κυβέρνησης ότι η Ήπειρος μπροστά στην απώλεια της Θεσσαλίας μπορεί να θεωρηθεί ως αποζημίωση, με την οποία εξασφαλίζεται ανταλλαγή κατά τη σύναψη ειρήνης.
Αυτές οι ελπίδες ματαιώθηκαν, όχι μόνο από τα πολλά λάθη που αναφέρθηκαν ήδη, αλλά και από την αδιαφορία και την έλλειψη ενέργειας των ντόπιων κατοίκων, που δεν είχαν σκοπό να συμμετάσχουν σε οποιαδήποτε περιπέτεια. Αμέσως μετά τη σύναψη της ανακωχής, ο συνταγματάρχης Μάνος αποσύρθηκε από την ηγεσία του στην Ήπειρο και δικάστηκε από στρατοδικείο. Τον αντικατέστησε ο συνταγματάρχης Σμολένσκι, αδελφός του γενναίου ήρωα του Ραβένι και του Βελεστίνου. Ο διοικητής του τουρκικού σώματος στην Ήπειρο, Αχμέντ Χιφζί Πασάς, έλαβε την κορδέλα του τάγματος των Osmanié σε διαμάντια και τον αυτοκρατορικό χαιρετισμό σε αυτόν και στα στρατεύματά του ως αναγνώριση των υπηρεσιών τους.
Οι επιχειρήσεις στη Θάλασσα, στο Δυτικό μέτωπο
Ο ελληνικός στόλος παρείχε ελάχιστη ή καθόλου υποστήριξη στις επιχειρήσεις στην ξηρά, και περιορίστηκε σε επιχειρήσεις που εκτελούνταν με τέτοια έλλειψη επιμονής, που απλώς έβλαψαν την καλή φήμη για τη ναυτιλία που απολάμβαναν οι Έλληνες. Στο ξέσπασμα των εχθροπραξιών ο Στόλος είχε τέλεια ελευθερία δράσης και κάθε σώμα περίμενε μεγάλα επιτεύγματα από αυτόν. Με τον στόλο, όπως και με τον στρατό, έγινε το ίδιο λάθος, δηλαδή υπερβολική υποδιαίρεση του στρατεύματος.
Η Δυτική Μοίρα, αρχικά αποτελούμενη μόνο από κανονιοφόρους, άνοιξε τον Πόλεμο στη θάλασσα με τον βομβαρδισμό της Πρέβεζας αμέσως μετά την έναρξη των εχθροπραξιών στη Θεσσαλία. Το καταδρομικό «Μιαούλης», η κανονιοφόρος «Βασιλεύς Γεώργιος» και στη συνέχεια το σιδερένιο «Σπέτσαι», αποσπάστηκαν από την Ανατολική Μοίρα και προστέθηκαν σε αυτήν της Δύσης. Τα πλοία αυτά ανέλαβαν τον βομβαρδισμό της Πρέβεζας από ανοιχτή θάλασσα, ενώ οι κανονιοφόροι βομβάρδιζαν τον τόπο από τον κόλπο. Ο βομβαρδισμός είχε ως αποτέλεσμα τη μερική καταστροφή του τόπου και πολλών οχυρών. Στις 18 Απριλίου μια ομάδα 700 ανδρών αποβιβάστηκε στη Βόνιτζα στη βόρεια όχθη του κόλπου, για να αποκλείσει και την Πρέβεζα από την ξηρά και να την καταλάβει. Αυτή είναι η μόνη επιτυχία που σημειώνεται από μια συνδυασμένη δράση από ξηρά και από θάλασσα. Εν τω μεταξύ πολλά πλοία στάλθηκαν βόρεια κατά μήκος των ακτών της Ηπείρου. Στις 21, 22 και 23 Απριλίου, βομβάρδισαν τις ανοιχτές πόλεις Πάργα, Μούρτο και Αγίους Σαράντα. Η τελευταία βλέπει στη βόρεια ακτή της Κέρκυρας. Οι άνδρες αποβιβάστηκαν στους Αγίους Σαράντα, πυρπόλησαν πολλά κτίρια και στη συνέχεια αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν….”. (Πηγή : THE GREKO – TURKISH WAR from official sources by a German Staff Officer translated by Frederica Bolton, London, 1898)
Στη φωτογραφία σκίτσο σε τουρκικό έντυπο με τίτλο ” The Secluded Escapes of the Greeks Attacking the Near Preveza with Barges for the Last Time -Η ήττα και η φυγή των Ελλήνων κοντά στην Πρέβεζα”, με ημερομηνία 27 Μαίου 1897. (Πηγή : http://www.servetifunundergisi.com/)
