—————————
Στις αρχές του 1900 ο Σπυρίδων Παγανέλης διορίστηκε Νομάρχης στη Άρτα κι έτσι είχε την ευκαιρία να γυρίσει όλη την ελεύθερη τότε περιοχή, μέχρι τον Άραχθο. Την εμπειρία του αυτή την περιέγραψε στο βιβλίο του «ΠΑΡΕΡΓΑ ΦΥΛΛΑ, Από του Σαρωνικού εις τον Αμπρακικόν, Η Άρτα, Τα Τσουμέρκα» απ’ όπου και ένα μικρό απόσπασμα από το πέρασμά του από τους Καλαρρύτες :
“Σχετικώς βραχεία, αλλ’ αδιαπτώτως ευάρετος, υπήρξεν η διατριβή ημών εις Καλαρρύτας……Δεικνύουσιν έτι εις Καλαρρύτας τον οίκον, ένθα κατέλυεν ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων, οσάκις ήρχετο ίνα παραθερίση εις την δροσεράν ηπειρωτικήν κώμην. Επεσκέφθην τον οίκον τούτον. Τηρεί εισέτι, φθίνοντα όμως και εξίτηλα, τα ίχνη της αρχαίας λαμπρότητος, ότε, εις την ευρύχωρον αυλήν εισήρχετο, έφιππος και ύπουλος, ο αιμοδιψής της Ηπείρου δυνάστης……….
Εις την κώμην βλέπει τις εισέτι τα ίχνη της αρχαίας ακμής, μετά της συγχρόνου επαρκείας, έτι δε και τα ερείπια ευκτίστων οίκων παλαιοτέρων κατοίκων, καταλιπόντων την πέτριον γην. Οι Καλαρρύται ευπορούσι σχετικώς, οι δε κάτοικοι, το αρχαίον έθος ακολουθούντες, εκπατρίζονται προς εργασίαν και ήδη, αλλά το θέλγητρον της αγιότητος της πατρικής εστίας ουδέποτε απαμβλύνεται ούτε αποσβένυται εις τας καρδίας των……
Η συρροή των αναμνήσεων της κώμης, η δροσερότης αυτής, η καλοκαγαθία των κατοίκων, η εγγυτάτη γειτνίασης προς πόλεις, κώμας και περιοχάς φιλτάτας τω Ελληνισμώ και προς Αυτόν αλύτως ημωμένας διά του αθραύστου δεσμού της γλώσσης, της θρησκείας, του αίματος, των παθημάτων και των χρηστών ελπίδων εδημιούργουν κύκλον, εν ώ ευαρέστως θα έμενον πλειότερον. Αλλ’ έδει ν’ αναχωρήσω…..”
(Πηγή : ΠΑΡΕΡΓΑ ΦΥΛΛΑ, Από του Σαρωνικού εις τον Αμπρακικόν, Η Άρτα, Τα Τσουμέρκα, Σ. Παγανέλης, Εν Αθήναις, 1905)
Στη φωτογραφία “Οι Καλαρρύτες στα 1930” από το αρχείο του Ernst Nowack (1891-1946) τσέχικης καταγωγής, γεωλόγου και γεωγράφου ο οποίος περιηγήθηκε αρκετές φορές την Ήπειρο και την Αλβανία για επιστημονικούς (γεωλογικούς, αρχαιολογικούς) και όχι μόνο, λόγους στην διάρκεια του μεσοπολέμου (1920-1939). (Πηγή : http://www.deutschefotothek.de/)
Μπορείτε να διαβάσετε για τους Καλαρρύτες στο λινκ https://www.facebook.com/…/a.130664329…/140062871396498/
Και https://www.facebook.com/…/a.130651262…/203810995021685/
Και
https://www.facebook.com/…/a.130651262…/203809621688489/