Ενδυμασία Ηπείρου

Δημοσιεύθηκε την 3 Δεκεμβρίου 2022 από Anastasia Karra

Φωτοκάρτα με την ηπειρώτικη αστική φορεσιά των πόλεων της Ηπείρου που εκδόθηκε την δεκαετία του ’40 – Εκδόσεις THEO, Χαλκοκονδύλη 28, Αθήναι. (Φωτο από προσωπική συλλογή)

Δημοσιεύθηκε στη Λαογραφικά και άλλα | Σχολιάστε

Η Οδός Βλαχούτση

Δημοσιεύθηκε την 3 Δεκεμβρίου 2022 από Anastasia Karra

Η οδός Βλαχούτση τη δεκαετία του ’70, πριν ρυμοτομηθεί και αποτελέσει μέρος της κεντρικής πλατείας της πόλης. Τα παλιά αρχοντικά Βλαχούτση, Κατσαούνου, Βαρζέλη και άλλων, τα οποία έπεσαν από τον βομβαρδισμό του ΄41, βρισκόταν στο τέλος του δρόμου. Στην φωτογραφία  βλέπουμε το φαρμακείο Τσέτη (οικία Οικονόμου) που σήμερα στεγάζεται η τράπεζα Eurobank, δίπλα είναι τα δύο κτίρια που γκρεμίστηκαν για να ανεγερθεί πολυκατοικία και δίπλα η οικία Τόδουλου που σώζεται μέχρι σήμερα. Η φωτογραφία είναι από το αρχείο του κ. Αποστόλη Τσιρογιάννη, όπως δημοσιεύτηκε από τον κ. Στάθη Μπαρτζώκα.

Δημοσιεύθηκε στη Οι Πλατείες | Σχολιάστε

To Ρωσικό Υποπροξενείο στην Άρτα και η Οικογένεια Βαρζέλη

Δημοσιεύθηκε την 3 Δεκεμβρίου 2022 από Anastasia Karra

Τον 18ο και 19ο αι. στην Άρτα υπήρχε Ρωσικό Υποπροξενείο. Το μεγαλόπρεπο κτήριό του βρισκόταν στην τωρινή κεντρική πλατεία της πόλης, που την εποχή εκείνη δεν υπήρχε. Απείχε περίπου τέσσερα μέτρα από το αρχοντικό και διατηρητέο σήμερα σπίτι της αρτηνής οικογένειας Μιχάλη.

Αυτό το κτήριο χρησιμοποιήθηκε αργότερα σαν Παρθεναγωγείο, Δημοτικό σχολείο και Δικαστήριο. Πρόξενος στο Υποπροξενείο Ρωσίας από το 1858 μέχρι το 1867, ήταν ο Νικόλαος  Βαρζέλης*, υιός του Απόστολου Βαρζέλη και της Άννας, που καταγόταν από την Ζαβέρδα  Αιτωλοακαρνανίας και είχε εγκατασταθεί μόνιμα στην Πρέβεζα. Από το 1867 μέχρι το 1881, Υποπρόξενος ήταν ο γιός του Γεώργιος, ο οποίος είχε σαν σύζυγο την Κλεοπάτρα Μίσιου, προικολήπτρια του κτήματος Μπάνη (όπου τα δυο χωριά Άνω και Κάτω Μπάνη, Περάνθη και Λουτρότοπος αντίστοιχα).

Τετράτομα πρακτικά που βρίσκονται στη βιβλιοθήκη του συλλόγου ΣΚΟΥΦΑΣ διασώζουν την ιστορία του Ρωσικού Υποπροξενείου στην Άρτα. Αξίζει να αναφερθεί ο τρόπος διάσωσής τους. Προπολεμικά τα πρακτικά είχε κάποια κυρία Θεοδώρα Θωμοπούλου, που το σπίτι της ήταν εκεί όπου σήμερα ο Δημοτικός Σταθμός Ραδιοφωνίας. Πολλοί συμπολίτες μας την ενθυμούνται. Συνοδευόταν, καθώς έβγαινε στην αγορά, από την οικιακή της βοηθό Λάμπρω. Χαρακτηριστική ήταν και η φράση της : « Όλοι εμένα χαιρετούνε μα τη Λάμπρω μου κοιτούνε».

Η κα Θωμοπούλου έδωσε τα πρακτικά στις αδελφές του Γιώργου Παπακώστα. Ο Γιώργος Παπακώστας ήταν γιατρός, ένας εκ των ιδρυτών του Μικρού Ομίλου, αργότερα δε χρημάτισε καθηγητής στην Υγειονομική Σχολή Αθηνών.  Κάποια ημέρα της κατοχής ο συμπολίτης μας τότε Ιωάννης Ζαχαρής είχε κάνει επίσκεψη στο σπίτι του Γιώργου Παπακώστα όπου έμεναν μόνες τους οι αδελφές του και εκεί είδε ότι ετοιμάζονταν να ρίξουν βιβλία για το άναμμα του τζακιού, ελλείψει φυσικά ξύλων. Ανέστειλε την πράξη της καύσης, ερεύνησε τα βιβλία και είδε ότι ήταν τα πρακτικά των Βαρζέληδων, του Ρωσικού Υποπροξενείου. Ο Ιωάννης Ζαχαρής τα πήρε και κατόπιν τα παρέδωσε στον αδελφό του Κωσταντίνο Ζαχαρή, το γνωστό πρόεδρο του Αρείου Πάγου. Ο Γιάννης Τσούτσινος, γνωστός για τις αξιόλογες ιστορικές μελέτες του ιδιαίτερα στο χώρο της Άρτας, πληροφορήθηκε από τον Ιωάννη Ζαχαρή που βρισκόταν τα πρακτικά. Δεν άφησε την ευκαιρία να χαθεί. Όταν ήταν πρόεδρος του συλλόγου ΣΚΟΥΦΑΣ, έστειλε επιστολή στον Κων/νο Ζαχαρή με την οποία τον παρακαλούσε να τα δωρίσει στον Σύλλογο, διερμηνεύοντας και επιθυμία του Ιωάννη Ζαχαρή (ήδη μακαρίτη). Έτσι ο ΣΚΟΥΦΑΣ έχει τα τετράτομα πρακτικά του Ρωσικού Υποπροξενείου, από τα οποία μπορεί κάποιος να αντλήσει αρκετές πληροφορίες για την Αρτηνή κοινωνία, την εμπορική κίνηση της πόλης, τη δραστηριότητα αρκετών διαπρεπών Αρτηνών, την παιδεία και τον λαϊκό πολιτισμό της πόλης, στα μέσα του 19ου αιώνα.(Πηγή : Άρθρο του Δ. Σύγκελλου στην ΑΡΤΗΝΗ ΕΥΘΥΝΗ, αρ. φ. 96, 1995)

*Η οικογένεια Βαρζέλη κατάγονταν από την Χίο, εύποροι οικονομικά και γνώστες της θάλασσας και κυρίως του εμπορίου. Μετά από μια αποτυχημένη προσπάθεια κατάκτησης της νήσου Χίου από την Γαληνότατη Δημοκρατία της Βενετία την 23 Αυγούστου του 1719 με ψήφισμα της Βενετικής Συγκλήτου, παραχωρούνται σε πλέον των 100 ατόμων (μερικοί ιστορικοί αναφέρονται σε είκοσι δύο οικογένειες μεταξύ των οποίων και ηοικογένεια Βαρζέλη ) Χιώτες, διακόσια είκοσι στρέμματα στην νήσο «Μεγανήσι». Η περιοχή που εγκαταστάθηκαν οι Χιώτες, ακόμα και σήμερα ονομάζεται «Χιώτικα»..Από εκεί κάποιοι εγκαταστάθηκαν μερικά χρόνια αργότερα στην Ζαβέρδα. Ο Απόστολος Βαρζέλης,δημιούργησε «οικονομική κυριαρχία») ήταν τόσο πλούσιος που έμεινε η φράση στην Ζαβέρδα «Να έχεις τα πλούτη του Βαρζέλη».

Το μόνο στοιχείο που μπορέσαμε να βρούμε σχετικά με την οικογένεια Βαρζέλη είναι η διαθήκη του Θεόδωρου Βαρζέλη, Ρώσου υπηκόου και αδελφού του Υποπρόξενου Άρτης Νικόλαου,  που γράφτηκε το 1850. Ανάμεσα στα άλλα ο Θεόδωρος Βαρζέλης ζητά να δωθούν «….600 γρόσια στη νύφη μου Άννα, σύζυγο του αδελφού μου Νικολάου Βαρζέλη. Το χρυσούν ωρολόγιον με τας δύο χρυσάς αλύσεις εις τον ανεψιόν μου και πρώτον υιόν του ρηθέντος αδελφού μου Νικολάου, Γεώργιον….». Ζητεί επίσης να «….να δώσουν ετέρας δύο χιλιάδας γρόσια (2000) εις τον Μητροπολίτην Άρτης διά να τα εξοδεύση εις την Μητρόπολίν του όπως αυτός εγκρίνη  και διά να μνημονεύη οπόταν ιερουργή». Στις φωτογραφίες “Η Διαθήκη του Θεόδωρου Βαρζέλη” (Πηγή : ΑΡΧΕΙΑ ΕΘΝΙΚΩΝ ΕΥΕΡΓΕΤΩΝ, Κ.Π. Ζαβιτζιάνος, Αθήναι, 1929)

φ.1

φ. 2
φ. 3
φ. 4
φ. 5
Δημοσιεύθηκε στη Η Άρτα στην Τουρκοκρατία | Σχολιάστε

Δημοτικό Σχολείο Διστράτου – 1949

Δημοσιεύθηκε την 2 Δεκεμβρίου 2022 από Anastasia Karra

Φωτογραφία στην Πλατεία Αγίας Τριάδας με το σχολείο στο βάθος. Δάσκαλος : Σ. Ρίζος (όρθιος αριστερά)

Τα αγόρια από αριστερά : Κώστας Ντούρος, Δημήτρης Μαντζέλος, Κώστας Κίτσου Ντάλας, Νάσιος Καραγκούνης (ο πιο μπροστινός), Γιάννης Τζαμάκος (πίσω του δεξιά), Κώστας Τζαμάκος (πίσω του δεξιά), Λάμπρος Παπαχρήστος, Κώστας Ντάλας, Βασίλης Ντάλας, Γιάννης Μαντζέλος (οι τρεις τελευταίοι στο κέντρο της φωτογραφίας). Στο πίσω μέρος της φωτογραφίας, ανάμεσα στο μεσαίο και δεξιό βαρέλι από αριστερά : Γιάννης Ζέρβας, Τάκης Τσουβάλας, Μάνθος Σολούπης και Βαγγέλης Μαντζέλος.

Τα κορίτσια η πρώτη σειρά από αριστερά : Μαρούσιω Ζέρβα, Σταυρούλα Ντάλα, Κατερίνα Παπαχρήστου και Λουκία Φλώρου. Στο μέσον από αριστερά : Τούλα Φώτη, Σία Μαντζέλου, Βούλα Τσουβάλα, Βούλα Παπαχρήστου. Όρθιος πίσω δεξιά ο Τάκης Τζαμάκος. (Πηγή : ΤΟ ΔΙΣΤΡΑΤΟ ΠΟΥ ΑΓΑΠΗΣΑΜΕ, Χ. Ντάλα, Αθήνα, 2008)

Δημοσιεύθηκε στη Η Εκπαίδευση στην Άρτα | Σχολιάστε

ΤΟ ΜΗΤΡΩΟΝ ΑΡΡΕΝΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΓΝΑΝΤΩΝ, ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΤΣΟΥΜΕΡΚΩΝ, ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΑΡΤΗΣ (καταρτισθέν εν έτει 1884). Γεννηθέντες τα έτη 1843 -1847

Δημοσιεύθηκε την 2 Δεκεμβρίου 2022 από Anastasia Karra

Πρόκειται για το Μητρώο των Αρρένων του Δήμου Αγνάντων που τυπώθηκε στο τυπογραφείο ” Η ΤΡΙΠΟΛΙΣ” των αδελφών Ν. Κλεισιούνη το 1885 και φυλάσσεται στα ΓΑΚ Άρτης. Ευχαριστούμε θερμά τα ΓΑΚ Άρτης που μας επέτρεψαν την πρόσβαση στο αρχείο του Δήμου.

Θα ξεκινήσουμε με την ανάρτηση των ετών 1843, 1844, 1845 και 1847 (το έτος 1846 δεν ανευρέθη).  Η ανάρτηση των επόμενων χρόνων θα συνεχιστεί εν καιρώ…..

Έτος Γέννησης 1843

Έτος Γέννησης 1844

Έτος Γέννησης 1845

Έτος Γέννησης 1847

1847 α’
1847 β’

(Πηγή : ΓΑΚ Άρτης)

Δημοσιεύθηκε στη Η Απελευθέρωση το 1881 | Σχολιάστε

Ο Δήμος Αγνάντων το 1881

Δημοσιεύθηκε την 2 Δεκεμβρίου 2022 από Anastasia Karra

Ο Δήμος Αγνάντων, που ανήκε στην επαρχία Τζουμέρκων, ήταν ένας μεγάλος δήμος και περιλάμβανε τα χωριά της φωτογραφίας. (Πηγή : ΠΙΝΑΚΕΣ ΤΩΝ ΕΠΑΡΧΙΩΝ ΗΠΕΙΡΟΥ ΚΑΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΤΟΥ 1881, Υπουργείον Εσωτερικών, εν Αθήναις, 1884)

Μπορείτε να διαβάσετε για τη διοικητική διαίρεση του νομού Άρτης στο λινκ https://doxesdespotatou.com/dioikitiki-diairesi-toy-nomoy-artis/

Δημοσιεύθηκε στη Η Απελευθέρωση το 1881 | Σχολιάστε

Αστέρια του Ποδοσφαίρου!

Δημοσιεύθηκε την 2 Δεκεμβρίου 2022 από Anastasia Karra

Κων/νος Νίκου, Πολυκράτης Διαμάντης (Άσσος του ΠΑΝΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ 1948-1955 & Ταμίας 1961-1968), Σωτήρης Πέτσας και Δημήτρης Χουλιάρας (ΑΕΤΟΣ 1954 -59 & ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ 1960-75) (Φωτο από αρχείο Σ. Πέτσα, Παρουσίαση Κ. Μπανιάς)

Δημοσιεύθηκε στη Η ομάδα της Αναγέννησης | Σχολιάστε

Διαμόρφωση της Πλατείας Σκουφά

Δημοσιεύθηκε την 1 Δεκεμβρίου 2022 από Anastasia Karra

Ο Εργολάβος – Μηχανικός Δημοσίων Έργων Ανδρέας Σιαμαντάς επιβλέπει την διαμόρφωση της Πλατείας Σκουφά το 1954, επί δημαρχίας Ιωάννη Παπαβασιλείου. Ο Ανδρέας Σιαμαντάς είχε αναλάβει και διεκπεραιώσει με επιτυχία πολλά μεγάλα Δημόσια Έργα ανά την Ελλάδα, όπως πλατείες, γεφύρια και δημόσιους δρόμους. (Φωτο από αρχείο Ειρήνης Παπαγιάννη)

Δημοσιεύθηκε στη Οι Πλατείες | Σχολιάστε

Η Εκπαίδευση στην Άρτα μέχρι το 1881

Δημοσιεύθηκε την 1 Δεκεμβρίου 2022 από Anastasia Karra

Η πόλη της Άρτας καλλιεργούσε από τα μέσα του 13ου αιώνα το δέντρο της παιδείας!! Οι Σχολές και τα σχολεία μαρτυρούν και την αφύπνιση των κατοίκων της Άρτας, που τελικά οδήγησε στην απελευθέρωση το 1881.

Στην Άρτα λειτουργούσε Δημόσια Ελληνική Σχολή το 1234 την εποχή του Μιχαήλ Β Κομνηνού, στην οποία μαθήτευσε το 1580 ο Μάξιμος ο Γραικός.

Τον 16ο και 17ο αιώνα λειτούργησε στην Άρτα το ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΟ. Η σχολή αυτή χρηματοδοτούνταν από την Μητρόπολη Άρτας.

Από το 1662 και για περίπου ενάμιση αιώνα, λειτούργησε στην Άρτα η  Δημόσια Σχολή Μανωλάκη, την οποία υποστήριξαν οι ιερείς, με εισοδήματα από τις εκκλησίες του Αγίου Βασιλείου και της Υπαπαντής. Η Σχολή, η ίδρυση της οποίας έγινε από τον Φίλιππο Μανωλάκη, πλούσιο Καστοριανό γουνέμπορο μετά από προτροπή του Πατριάρχου Ιεροσολύμων, στεγάστηκε στον περίβολο του ναού του Αγίου Βασιλείου, στο κέντρο της πόλης. Στη Σχολή αυτή μαθήτευσε ο Ευγένιος Βούλγαρης, ο γνωστός Έλληνας διαφωτιστής.

Από τα βιογραφικά στοιχεία του Νικολάου Σκουφά μαθαίνουμε ότι «….. τα μεν κοινά λεγόμενα γράμματα εδιδάχθη ούτος υπό τινος ασκητού Θεοχάρους Α. Ντούια, εντός της Άρτης διατριβόντος, εν κατερειπωμένη τινί εκκλησία, Κασσοπετρία λεγομένη». Αυτό μας δείχνει ότι υπήρχε και κατώτερη βαθμίδα σχολείου στην Άρτα, το λεγόμενο “Κοινό σχολείο”, όπου δίδασκαν οι αυτάδελφοι Άγιοι Θεοχάρης και Απόστολος Ντούια από τέλη του 18ου ως αρχές του 19ου αιώνα. Τα “Κοινά”, λέγονταν και Σχολεία των Ιερών Γραμμάτων, επειδή εκεί δινόταν βάση στην θρησκευτική εκπαίδευση και τα παιδιά μάθαιναν γράμματα από εκκλησιαστικά βιβλία. Το βιβλίο δε που χρησιμοποιήθηκε  για την διδασκαλία της ανάγνωσης και της γραφής την περίοδο της Τουρκοκρατίας ήταν το Οχτωήχι,  εκκλησιαστικό βιβλίο που περιέχει ύμνους και κανόνες.

Μετά την καταστροφή (1821) της Σχολής Μανωλάκη, από τους Τούρκους , οι Αρτινοί ίδρυσαν Ελληνική Σχολή στο Αγιορείτικο Μετόχι των Αγ. Αναργύρων, που βρίσκονταν μέσα στην εβραϊκή συνοικία και η οποία το 1845 μεταστεγάστηκε στον Άγιο Μηνά. Το 1836, ευαισθητοποιημένοι σε ζητήματα παιδείας Αρτηνοί ίδρυσαν στην θέση που βρισκόταν ο πυρίκαυστος ναός του Αγίου Γεωργίου, το νέο Αλληλοδιδακτικό Σχολείο.

Το 1856, με έξοδα της Μονής Κάτω Παναγιάς, ιδρύθηκε Παρθεναγωγείο για τη μόρφωση των κοριτσιών στη συνοικία του Αγίου Κωνσταντίνου, στο σπίτι του Παναγιώτη Κομπότη. Στο Παρθεναγωγείο φοιτούσαν κάθε χρόνο 150 κορίτσια.

Ακόμη λειτουργούσαν δυο οθωμανικές σχολές, μια κατωτέρα και μια ανώτερων μαθημάτων και το 1823 και μια Εβραϊκή.

Μέχρι την απελευθέρωση της πόλης (1881) λειτουργούσαν συνολικά 64 σχολεία στην πόλη και τα περίχωρα , όπου φοιτούσαν 3.500 αγόρια και 150-200 κορίτσια. Τα σχολεία συντηρούνταν από τις Ιερές Μονές, μερικά από γονείς των σπουδαστών, άλλα από τις εκκλησίες και τα μοναστήρια, αλλά και από τον Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο Κωνσταντινούπολης.

Με βάση τους καταλόγους από τον Ηπειρωτικό Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο Κων/πολης τον 19ο αι. και συγκεκριμένα  το 1872/1873 στην Άρτα και τα χωριά έχουμε τα παρακάτω σχολεία:

Στην Πόλη της Άρτας όπου αριθμούνται 800 Ελληνικές οικογένειες έχουμε: 1.Αλληλοδιδακτικά σχολεία με 300 μαθητές και 5 δασκάλους για τα οποία δαπανούνται 36900 γρόσια

2.Τρία παρθεναγωγεία με 180 μαθήτριες και 5 δασκάλες για τα οποία τα έξοδα δαπάνης ανέρχονται στα 18000 γρόσια

3.Μια ιερατική σχολή με 70 μαθητές και έξοδα δαπανών 10000 γρόσια

Στα χωριά επίσης υπάρχουν κοινά σχολεία, αλληλοδιδακτικά και μικτά. (Πηγές: 1. ΙΕΡΑΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΡΤΑΣ(1903-1940), Κλαίρη Γιώτη, Άρτα, 2013, 2. ΜΙΑ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ 1ΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΑΡΤΗΣ, Ε. Ιντζέμπελης, 2013, 3. SAVE IMARET IN ARTA GREECE, Facebook group)

Μπορείτε να διαβάσετε για το Παρθεναγωγείο Άρτης στο λινκ https://doxesdespotatou.com/to-parthenagogeio-artas/

Στη φωτογραφία το πρώτο γνωστό ελληνικό αλφαβητάριο είναι «ΤΟ ΜΕΓΑ ΑΛΦΑΒΗΤΑΡΙΟΝ», του Παπά- Γεωργίου του Σιατιστέως, που εκδόθηκε στη Βιέννη το 1771.

Δημοσιεύθηκε στη Η Εκπαίδευση στην Άρτα | Σχολιάστε

Εθνικό Οικοτροφείο Άρτης

Δημοσιεύθηκε την 1 Δεκεμβρίου 2022 από Anastasia Karra

Η ποδοσφαιρική ομάδα του Εθνικού Οικοτροφείου Άρτης στην Πλατεία Σκουφά στις 21 Μαρτίου 1930. (Φωτο από αρχείο Κ. Μπανιά)

Δημοσιεύθηκε στη Οικοτροφείο Άρτης | Σχολιάστε