Το Διαβολογέφυρο της Μουρμουρίτας στο Βελεντζικό Άρτης

Δημοσιεύθηκε την 6 Νοεμβρίου 2022 από Anastasia Karra

“Βρίσκεται στη φοβόφερτη και απόκεντρη περιοχή της Μουρμουρίτας στην κοίτη του ρέματος Γερομπόρου, ανάμεσα από τα χωριά Βελεντζικό και Παλιοδιάσελλο, στο στενό και κατάφυτο παλιό μονοπάτι που αντάμωνε το Βελεντζικό με τον οικισμό Καρυές του Παλιοδιάσελλου και οικισμούς της Άνω Καλεντίνης, που βρίσκονται κοντά στο μοναστήρι της Ροβέλιστας………

Χωρίς καμιά ανθρώπινη επέμβαση το νερό ολομόναχο διάβρωσε σιγά-σιγά τον πελώριο πορώδη ογκόλιθο, τον τρύπησε και με τη μεγάλη διαβρωτική του τέχνη, διεύρυνε και αύξησε το άνοιγμα. Οι μεγάλες νεροποντές με τις έντονες καταβασιές φάρδυναν και μεγιστοποίησαν το άνοιγμα και σαν άριστοι και ακούραστοι τεχνίτες διαμόρφωσαν γραφικότατη καμάρα ικανή να διοχετεύει τα νερά και των μεγαλύτερων πλημμυρών. Το αδιάκοπο κατρακύλημα των διαβρωτικών νερών βαθαίνει συνεχώς την κοίτη και μεγαλώνει το άνοιγμα της φυσικής καμάρας. Τα νερά του ρέματος δεν ξανακαβαλίκεψαν τον πελώριο πορώδη βράχο με αποτέλεσμα να φυτρώσουν επάνω και δίπλα από το σώμα του γεφυριού, πολλοί θάμνοι, μεγάλα δέντρα και να κρεμαστούν στα πλάγια αναρριχητικά φυτά αποκρύβοντας το γεφύρι.

Χρειάστηκε να κατεβούμε στην κοίτη του ποταμού, να ξυποληθούμε και πορευτούμε ακριβώς κάτω από την καμάρα του, για να δούμε ένα μεγαλούργημα της φύσης, έναν θαυμάσιο ανάγλυφο θόλο πλημμυρισμένο από μικρούς καφέ πράσινους σταλαχτίτες. Η εξημμένη φαντασία μας και η μεγάλη ποικιλία σχημάτων των σταλαχτιτών σχηματοποίησε ανθρώπινες μορφές, σώματα ζώων, πτηνών, φυτών, καρπών και ολόκληρη αναπαράσταση από συμπεθεριακό, το οποίο μαρμάρωσε σύμφωνα με την ντόπια παράδοση, την ώρα που σταμάτησε να ξεκουραστεί. Η θαυματοποιός φύση στόλισε και τα πλαϊνά της φυσικής καμάρας με ανάλογη τεχνοτροπία και δημιούργησε μια σπανιότατη εικόνα. Από την οροφή της γραφικής καμάρας κρέμασε, δίκην προρφυρόχρωμων αλυσίδων και γαλαλοπράσινων σταλαχτιτών, αρκετές ρίζες των υπερκείμενων φυτών, οι οποίες διαπέρασαν το σώμα του γεφυριού και αιωρούνται στο ρυθμό της ποταμίσιας αύρας. Πολλά αναρριχητικά φυτά κατηφόρισαν στα πλαϊνά του γεφυριού και σχημάτισαν γραφικό παραπέτασμα, το οποίο απέκρυψε την πλευρική θέα του εμποδίζοντας και το ηλιακό φως να περάσει δημιουργώντας έτσι σκιερό χώρο……” (Πηγή : ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΘΕΣΙΩΝ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ, Α. Σχισμένος, 2009, όπως δημοσιεύτηκε στη σελίδα του Δήμου Γ, Καραισκάκη. Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο το κείμενο στο λινκ https://gkaraiskakis.gr/diavologefyro-mourmouritas/)

Στη φωτογραφία του @Χρήστος Καρατζάς, το Διαβολογέφυρο της Μουρμουρίτας σήμερα, με τίτλο “Πάνω φυσικό γεφύρι, κάτω και εντός του αυτό!” όπως δημοσιεύτηκε στη Ομάδα @ΦΙΛΟΙ ΒΕΛΕΝΤΖΙΚΟΥ….

Δημοσιεύθηκε στη Τα Ραδοβίζια και τα χωριά τους | Σχολιάστε

Ο ναός Αγίων Αναργύρων στο Βελεντζικό Άρτης

Δημοσιεύθηκε την 6 Νοεμβρίου 2022 από Anastasia Karra

Το κτίριο της επισκοπής Ραδοβισδίου στο Βελεντζικό, ερείπια του οποίου τα θυμούνταν οι παλιότεροι κάτοικοι του χωριού, βρισκόταν στη θέση που είναι σήμερα ο ναός των Αγίων Αναργύρων. (Πηγή :  Ο ΑΓΙΟΣ ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ, ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΡΑΔΟΒΙΣΔΙΟΥ, Δ. Γιαννούλης, Άρτα, 1996)

Δημοσιεύθηκε στη Οι Εκκλησίες | Σχολιάστε

H Επισκοπή Ραδοβισδίου

Δημοσιεύθηκε την 6 Νοεμβρίου 2022 από Anastasia Karra

Η ιστορία της σχεδόν άγνωστη και οι σχετικές πηγές, ελάχιστες. Κι όμως η ιστορία της Επισκοπής Ραδοβισδίου χάνεται στους αιώνες. Αναφέρεται ως «Ραδοβισδίου» για πρώτη φορά τον 9ο αιώνα από τον Λέοντα τον Σοφό και στο Τακτικό Β’ του Ιωάννη Τσιμισκή (972-976), εποχή κατά την οποία αυξήθηκε ο αριθμός των επισκόπων. Καταλάμβανε δε την 16η θέση από τις 28 που υπάγονταν στη Μητρόπολη Λαρίσης. Δεύτερη φορά αναφέρεται  ως «Ραδοβιστίου» στο Τακτικόν Α’ του Αλέξιου Κομνηνού και Τρίτη φορά αναφέρεται το 1371 σε πατριαρχικό σιγίλιο του Πατριάρχου αγίου Φιλοθέου Κόκκινου προς τον Μητροπολίτη Λαρίσης Νείλο…….

Η επισκοπή εξακολουθεί να υφίσταται στα χρόνια της Τουρκοκρατίας με έδρα αρχικά τα Μικρά Βραγγιανά. Εκείνη δε την εποχή, η ευρύτερη περιοχή των Αγράφων γνώριζε σπουδαία πνευματική ανάπτυξη με κέντρο τα Μεγάλα Βραγγιανά, όπου ο Όσιος Ευγένιος Γιαννούλης ιδρύει το 1662 “Σχολή Ανωτέρων Γραμμάτων”. Η σχολή λειτούργησε στη μονή της Αγίας Παρασκευής στη Γούβα Βραγγιανών με την επωνυμία «Ελληνομουσείον Αγράφων».

Τα πολλά μοναστήρια που κτίστηκαν και άνθισαν στην περιοχή της επισκοπής αποτελούσαν πνευματικά φυτώρια και καταφύγια των υπόδουλων Ελλήνων μέσα από τα οποία αντλούσαν τη δύναμη για αγώνα και ελπίδα για τη λευτεριά. Σημαντικότερα από τα μοναστήρια της ευρύτερης περιοχής της Επισκοπής Ραδοβισδίου είναι το μοναστήρι του Δουσίκου, χτισμένο από τον Άγιο Βησσαρίωνα, της Κορώνας, της Τατάρνας, του Προυσσού, του Αγίου Γεωργίου  Μυροφύλλου, της Σπηλιώτισσας, του Σέλτσου, της Ροβέλιστας κ.α.

Στα μέσα του 18ου αιώνα, η έδρα της επισκοπής μεταφέρεται στο χωριό Βελεντζικό, που κι αυτό στα χρόνια της τουρκοκρατίας βρισκόταν σε μεγάλη ακμή. Από τις επίσημες καταγραφές βλέπουμε ότι κάποια εποχή το χωριό αριθμούσε περίπου 830 οικογένειες και είχε 10 ναούς.

Η επισκοπή Ραδοβισδίου καταργήθηκε με Βασιλικό διάταγμα το 1833 και τμήμα της μαζί με την επισκοπή Λιτζάς και Αγράφων αποτέλεσαν την επισκοπή Καλλιδρόμης με έδρα το Καρπενήσι. Αργότερα, μετά την απελευθέρωση της περιοχής το 1881, το δυτικό τμήμα της επισκοπής Ραδοβισδίου (ΒΑ του νομού Άρτης) δίνεται το 1899 στην Μητρόπολη Άρτης, τμήμα της οποίας αποτελεί μέχρι και σήμερα. (Πηγή : Ο ΑΓΙΟΣ ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ, ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΡΑΔΟΒΙΣΔΙΟΥ, Δ. Γιαννούλης, Άρτα, 1996)

Στη φωτογραφία “Το παλαιό καθολικό της Ι. Μ. Ροβέλιστας, το οποίο κατεδαφίστηκε το 1976” (Φωτο από το ίδιο βιβλίο)

Δημοσιεύθηκε στη Τα Μοναστήρια | Σχολιάστε

Νεροτρουβιά στις Πηγές Άρτης

Δημοσιεύθηκε την 6 Νοεμβρίου 2022 από Anastasia Karra

Νεροτρουβιά στις Πηγές Άρτης όπως απαθανατίστηκε από τον Σπύρο Μελετζή το 1938, κατά την περιοδεία του στα χωριά της Άρτας. (Φωτο από συλλογή Α.Κ.)

Δημοσιεύθηκε στη Τα Ραδοβίζια και τα χωριά τους | Σχολιάστε

Είσοδος παλιού πέτρινου σπιτιού…

Δημοσιεύθηκε την 5 Νοεμβρίου 2022 από Anastasia Karra

Η είσοδος παλιάς πέτρινης διώροφης κατοικίας στην οδό Αμβρακίας, από τις λίγες που έχουν απομείνει στην πόλη σήμερα……

Δημοσιεύθηκε στη Ό,τι έχει απομείνει απ’ την Άρτα του χτες….. | Σχολιάστε

Παλιά κατοικία στην Άρτα του ’60…

Δημοσιεύθηκε την 5 Νοεμβρίου 2022 από Anastasia Karra

Παλιό σπίτι, που ακόμη στέκονταν όρθιο τη δεκαετία του ’60, αλλά σήμερα μάλλον έχει κατεδαφιστεί, σε φωτογραφία του Δημήτρη Παπαδήμου. (Πηγή : http://eliaserver.elia.org.gr/)

Δημοσιεύθηκε στη Η Αρχιτεκτονική στην Άρτα και την γύρω περιοχή | Σχολιάστε

Η πόλη την δεκαετία του ’60…

Δημοσιεύθηκε την 5 Νοεμβρίου 2022 από Anastasia Karra

Μερική άποψη της πόλης της Άρτας όπως απαθανατίστηκε με το φακό του Δημήτρη Παπαδήμου, κατά το πέρασμά του από την πόλη, τη δεκαετία του ’60. (Πηγή : http://eliaserver.elia.org.gr/)

Δημοσιεύθηκε στη Η Άρτα στο πέρασμα του χρόνου | Σχολιάστε

Η γυναικεία ενδυμασία στην πόλη της Άρτας στις αρχές του 20 αιώνα….

Δημοσιεύθηκε την 5 Νοεμβρίου 2022 από Anastasia Karra

Μια από τις σπάνιες περιγραφές της γυναικείας ενδυμασίας στην Άρτα στις αρχές του 1900 μας δίνει η Ελένη Πίτσιλη, που γεννήθηκε στην Άρτα το 1895, όπως αυτή καταγράφηκε από την Ειρήνη Τριχιά στη λαογραφική της εργασία για την πόλη της Άρτας. Χαρακτηριστική είναι και η ντοπιολαλιά της περιοχής…..

“Οι γυναίκες φόραγαν μακρυά φστάνια ους κατ’ κι στου πλιυρό βάσταγαν «τ’ γκούδα» να μη μπιρδικλουθούν. Φούστις κιντμένις μι νταντέλλις τ’ χιριού κι κουλαρσμένες μι κόλλα. Κι ήταν διμένις μι σκνιά στ’ μέσ’. Απάν’ είχαν μπουστάκ’ σφ’χτο, στινό μι τα κ΄μπάκια τ’ κανονικά ικεί πόπριπι νάνι. Αυτό τούταν κουλουβό χουρίς μανίκια. Απού παν’ είχαν του μπούστου τ’ φστανιού μι μπαλιένις. Του μανίκ’ ήταν μι πιέτις τέσσερις απ’ τ΄μια μιργιά κι τέσσερις απού ν’ άλλ’ απάν’ στουν ώμου, κι απού κατ’ στινό, ουραίο. Απανουμάνκου κι κατουμάνκου μ’άγκουνα ουραίουν. Φόραγαν κι γούνα, ουραία φκιασμέν’.

Στου κεφάλ’ ουραία μαντήλια, φιόγκου διμένα, μι ουραία λουλούδια, φιρμένα απ’ τα Γιάννινα. Ικεί τάφκιαναν.

Παπούτσια «στιβάλια»(=μπότες) κουμπουτά, κι μι σκνιά, όπους τάθιλις. Αυτά τάφκιαναν οι τσαγκάρδις. Μας έπιρναν μέτρου κι τάφκιαναν. Ιμένα μόστλει ου γαμπρός του τζαγκάρ’, μ’ πήρε μέτρα κι μ’ τάστλει τα Χστούγιννα…….

Οι κουπέλλις έβαναν τουν «αγδά» (= φτιασίδι) κι γιένουνταν ξουτκές (=εξωτικές). Έπιρναν του κουκούτσ’ απ’ ν’ ιλιά κι’ έβαφαν τα φρύδια τς, γιένουνταν αυτό λιγδιρό, κ’ έβαναν κι ιλιές. Απ’ τσ’ δάφνις έκουβαν τα σπόρια κι τάβραζαν κι έφκιαναν τα μαλλιά τς.” (Πηγή : Συλλογή λαογραφικού υλικού εκ της επαρχίας Άρτης, του νομού Άρτης, Ε. Τριχιά, 1968-69, https://pergamos.lib.uoa.gr/)

Στη φωτογραφία το ζεύγος Ρίγγα στην Άρτα στις αρχές του 1900 (Φωτο από αρχείο Πηνελόπης Τ. Ρίγγα)

…κι εδώ το πρωτότυπο κείμενο

Δημοσιεύθηκε στη Λαογραφικά και άλλα | Σχολιάστε

Άγιος Βασίλειος – 1962

Δημοσιεύθηκε την 4 Νοεμβρίου 2022 από Anastasia Karra

Ο βυζαντινός ναός του Αγίου Βασιλείου στην Άρτα σε φωτογραφία του 1962. Η κατασκευή του χρονολογείται γύρω στον 13ο με 14ο αιώνα μ.Χ.. Στην άκρη αριστερά ποζάρει ένα κοριτσάκι, πιθανόν από τη γειτονιά. (Φωτο από προσωπική συλλογή Α.Κ.)

Δημοσιεύθηκε στη Οι Εκκλησίες | Σχολιάστε

Η επίσκεψη του Στρατάρχη Α. Παπάγου στην Άρτα

Δημοσιεύθηκε την 4 Νοεμβρίου 2022 από Anastasia Karra

10 Μαΐου 1951 – Η τιμητική υποδοχή του Στρατάρχου Αλέξανδρου Παπάγου από το λαό της Άρτας. Στη φωτογραφία με φόντο τον ιστορικό Ναό της Παρηγορήτισσας, διακρίνονται ο ήρωας Στρατάρχης συνοδευόμενος από τον Νομάρχη Άρτης Διονύσιο Κόπανο, τον εισαγγελέα Άρτης και ανώτερους αξιωματικούς του επιτελείου του. (Φωτο από αρχείο Β. Ε. Κατσαρού όπως δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Κ. Τσιλιγιάννη Η ΠΑΡΗΓΟΡΗΤΙΣΣΑ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ, Άρτα, 2007)

Δημοσιεύθηκε στη Επισκέπτες άσημοι και διάσημοι | Σχολιάστε