Γάμος στη Βλαχέρνα!

Δημοσιεύθηκε την 12 Ιανουαρίου 2025 από Anastasia Karra

Στιγμιότυπο από τον γάμο της οδοντιάτρου Γιούλιας Εξάρχου με τον παιδίατρο Βασίλη Τρομπούκη στην εκκλησία της Παναγίας των Βλαχερνών, την δεκαετία του ’50, με φόντο την κεντρική είσοδο στον περίβολο της μονής. (Φωτο από αρχείο κ. Σοφίας Εξάρχου).

Δημοσιεύθηκε στη Τα Μοναστήρια | Σχολιάστε

Η Λιτανεία της Οδηγητρίας!

Δημοσιεύθηκε την 12 Ιανουαρίου 2025 από Anastasia Karra

Πρόκειται για την πρώτη γνωστή παράσταση που ιστορεί την λιτάνευση μιας εικόνας. Η τοιχογραφία που αναπαριστά την Λιτανεία της εικόνας της Παναγίας της Οδηγητρίας στην Κωνσταντινούπολη που γινόταν κάθε Τρίτη, εικονίζεται στο νότιο αψίδωμα της δυτικής πλευράς του ναού της Παναγίας των Βλαχερνών.

«Η απεικόνιση στη Μονή της Βλαχέρνας μιας σύγχρονης , με μακραίωνη παράδοση εκκλησιαστικής τελετής στην Κωνσταντινούπολη, της καθιερωμένης λιτανείας της Τρίτης, καθώς δηλοποιούν τα εικονογραφικά και τα επιγραφικά στοιχεία της, δίνει πρωτίστως το στίγμα της καταγωγής των πρώτων καλογραιών. Η θέση της μνημειακής σύνθεσης στο ναό της «σωστικής κιβωτού», την οποία κατοίκησαν, εκάλλυναν και ανέδειξαν οι μοναχές που είχαν καταφύγει από την Κωνσταντινούπολη στην Άρτα, προσλαμβάνει το νόημα μιας ιδιότυπης, με κόσμιο περιεχόμενο και οιονεί γενεαλογικού τύπου, κτητορικής παράστασης…….». (Πηγή κειμένου & φωτογραφίας : Η ΒΛΑΧΕΡΝΑ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ – ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ, Μυρτάλη Αχείμαστου – Ποταμιάνου, Αθήνα, 2009)

Δημοσιεύθηκε στη Τα Μοναστήρια | Σχολιάστε

Ο Αρχάγγελος στη Μονή Βλαχερνών

Δημοσιεύθηκε την 12 Ιανουαρίου 2025 από Anastasia Karra

Στον γλυπτό διάκοσμο της Μονής Βλαχερνών ανήκει και μαρμάρινη πλάκα που κλείνει, σήμερα το παράθυρο της νότιας πλευράς και αποδίδει ανάγλυφη την μορφή του αρχαγγέλου Μιχαήλ. Εδώ σε φωτογραφία του Helbig Konrad το 1984. (Πηγή : https://www.deutschefotothek.de/)

Μπορείτε να δείτε μια ακόμη φωτογραφία του 1889 στο λινκ https://doxesdespotatou.com/o-archaggelos-michail-moni-vlachernon/

Δημοσιεύθηκε στη Τα Μοναστήρια | Σχολιάστε

Η Παναγιά της Βλαχέρνας

Δημοσιεύθηκε την 12 Ιανουαρίου 2025 από Anastasia Karra

Η είσοδος στο ναό της Παναγίας των Βλαχερνών σε φωτογραφία του Σπύρου Μελετζή τo 1938. Η είσοδος στον αρχικό ναό γινόταν από πέντε θυραία ανοίγματα, από ένα στη βόρεια και στη νότια πλευρά και τρία στη δυτική. Σήμερα παραμένει ανοιχτή η κεντρική πύλη της δυτικής πλευράς, ενώ οι πλάγιες έχουν μετατραπεί σε παράθυρα. (Πηγή : Συλλογή Γεωργίου Καρρά)

Δημοσιεύθηκε στη Τα Μοναστήρια | Σχολιάστε

Από το σπίτι στην οδό Αγίου Μάρκου…..

Δημοσιεύθηκε την 11 Ιανουαρίου 2025 από Anastasia Karra

Ότι απέμεινε από το αίθριο του παλιού νεοκλασσικού σπιτιού στην οδό Αγίου Μάρκου, που είναι πλέον υπό κατάρρευση. Παλιά πλακάκια, που κάποτε κοσμούσαν τα πλούσια σπίτια, με μονόχρωμο γεωμετρικό σχέδιο με επαναλαμβανόμενους ρόμβους….

Μπορείτε να δείτε το παλιό σπίτι στην οδό Αγίου Μάρκου στο λινκ https://doxesdespotatou.com/to-palio-spiti-stin-odo-agioy-markoy/

και στο λινκ https://doxesdespotatou.com/to-spiti-stin-odo-agioy-markoy/

Δημοσιεύθηκε στη Ό,τι έχει απομείνει απ’ την Άρτα του χτες….. | Σχολιάστε

Η ιστορία μιας οικογένειας προσφύγων που έφτασε στην Άρτα το 1919 (9)

Δημοσιεύθηκε την 11 Ιανουαρίου 2025 από Anastasia Karra

Στη φωτογραφία της πλατείας Σκουφά, με φόντο το αρχοντικό Γαρουφαλιά, εικονίζεται στη μέση η Κυριακούλα Παπαδοπούλου με αστικό αέρα, με συντροφιά προσφυγοκόριτσων, διευρυμένη με τη θεία Μαρίκα (δεξιό άκρο) και μια αταύτιστη φιγούρα. Μέσα της δεκαετίας του 1930. (Πηγή : Ν’ ΑΚΟΥΓΑ ΤΗΝ ΛΑΛΙΑΝ ΤΟΥΣ, Ε. Ντάτση, Αθήνα, 2024)

Δημοσιεύθηκε στη Η Άρτα στο πέρασμα του χρόνου | Σχολιάστε

Η ιστορία μιας οικογένειας προσφύγων που έφτασε στην Άρτα το 1919 (8)

Δημοσιεύθηκε την 11 Ιανουαρίου 2025 από Anastasia Karra

Μια κάρτα από την Τρίπολη…..

“Εν Τριπόλη 25 Νοεμβρίου 1926

Σεβαστή μου μαμά, Χαίρε

Υγιαίνω το ίδιον επιθυμώ διά εσάς. Έλαβα το δέμα που μου εστείλατε. Άμα λάβετε κανένα γράμμα από τη Ροσία να μου τοστείλετε αμέσως. Σας έστειλα δρ. 1000 στου τσίκου να πάτε να τα πάρετε

Χ. Ι. Παπαδόπουλος

Ενθύμιον Τρίπολης

Ετών 19″ (Πηγή : Ν’ ΑΚΟΥΓΑ ΤΗΝ ΛΑΛΙΑΝ ΤΟΥΣ, Ε. Ντάτση, Αθήνα, 2024)

Δημοσιεύθηκε στη Η Άρτα στο πέρασμα του χρόνου | Σχολιάστε

Η ιστορία μιας οικογένειας προσφύγων που έφτασε στην Άρτα το 1919 (7)

Δημοσιεύθηκε την 11 Ιανουαρίου 2025 από Anastasia Karra

“…..1926. Ο πρωτότοκος γιός της οικογένειας Παπαδοπούλου Χρήστος (Ίλτσκαγια Ρωσίας 1907 – Αθήνα 2003), σε ηλικία 19 χρονών στην Τρίπολη, όπου εργάζεται εποχιακά. Πέρασαν μόλις 7 χρόνια από τη μέρα που, στο λιμάνι του Νοβοροσίσκ, χωρίς να τον αντιληφθεί κανείς, ανέβηκε  σε ένα από τα αγκυροβολημένα πλοία που «φόρτωνε πρόσφυγες». Το αγόρι περιδιάβαζε ανενόχλητο στο κατάστρωμα, όταν ακούστηκε το σφύριγμα που ειδοποιούσε ότι το πλοίο αναχωρεί. Έντρομο έβαλε τις φωνές, προκλήθηκε ταραχή με το ερώτημα «Τίνος είναι το παιδί;». «Είναι του δασκάλου». Το πλοίο δεν μπορούσε πια να ξαναδέσει. Ο υπεύθυνος για τις αναχωρήσεις των προσφύγων υπέδειξε να τον συνοδεύσει  στο ταξίδι για την Ελλάδα κάποιος της οικογένειας. Ο κλήρος έπεσε στην 15χρονη θεία Ρόζα, την αδελφή της γιαγιάς. Όλα έγιναν με ταχύτητα πανικού. Το πλοίο έριξε ανεμόσκαλα και η νεαρή Ρόζα, κρατώντας ένα μπογαλάκι, γαντζώθηκε και ανέβηκε ένα – ένα τα αιωρούμενα, από τριχιά σκαλοπάτια. Οι δυό τους στριμωγμένοι στο κατάστρωμα, πήραν το δρόμο του νόστου για την πατρίδα, μια πατρίδα που βρίσκονταν ήδη στη δίνη του δραματικού υστερόγραφου του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Στην Κωνσταντινούπολη τους έδωσαν ένα καρβέλι ψωμί. Η άφιξη, η  καραντίνα, τα «στάλισμα» των εξαθλιωμένων προσφύγων στο λιμάνι του Πειραιά, η επαιτεία, οι πόρτες που έκλειναν κατάμουτρα αλλά και τα καλά συναπαντήματα, είναι καταγραμμένα στο «απωλεσθέν» ημερολόγιό του. Με τη μεσολάβηση του Ερυθρού Σταυρού η οικογένεια βρήκε τα αγνοούμενα μέλη της :  τη Μαρία στο Ορφανοτροφείο Θηλέων των Σερρών, τον μοναχογιό και προστάτη της οικογένειας Χρήστο και την άδολη θεία Ρόζα……” (Πηγή : Ν’ ΑΚΟΥΓΑ ΤΗΝ ΛΑΛΙΑΝ ΤΟΥΣ, Ε. Ντάτση, Αθήνα, 2024)

Δημοσιεύθηκε στη Η Άρτα στο πέρασμα του χρόνου | Σχολιάστε

Η Φορεσιά του Εύζωνα!

Δημοσιεύθηκε την 8 Ιανουαρίου 2025 από Anastasia Karra

Ο Κορφοβουνιώτης στρατιώτης Κ. Λ. Παπαδημητρίου που υπηρετούσε στο 40 Σύνταγμα Ευζώνων Άρτης, φορώντας τον παραδοσιακό μανδύα του Εύζωνα, τον “ντουλαμά”. Η λέξη είναι άμεσο δάνειο από την τουρκική λέξη “dolama” που σημαίνει “τύλιγμα”.

Η λέξη “ντουλαμάς” ‘η “δουλαμάς” είχε πολλές και διάφορες σημασίες κατά καιρούς όπως :

  1. παραδοσιακό, πολυτελές ρούχο, το “δελματίκον” των βυζαντινών,  (από το παραδοσιακό τραγούδι «Η κόρη ταξιδεύτρα» που κατέγραψε ο Claude Fauriel στο Chants populaires de la Grèce moderne το 1825) Ιδές κορμί για δουλαμάν, δάχτυλα για την πέναν!Ιδές αχείλη για φιλί, κ’ ας ήν’ και ματωμένα  από ρούχα φήνα βενετικά φοδράδια ολα /32 άπό κοκκινάδι άλούπια και ντόσια, & έτερον δουλαμάν ένα άπό μουχαγιάρι μαΰρον και έτερον δουλαμάν άπό ραζον κατνή μαΰρον γίνονται ολα τα άνωθεν /33 καβάδια και δουλαμάδες τον αριθμόν δεκατέσσερα. (Συμβολαιογραφικό έγγραφο του 1541 από την Κέρκυρα)
  2. ράσο,   δουλαμάς 291 -δερβίση το ράσο του δερβίση (Τα άπαντα, τόμος 3, Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, από: Χρήστος Γιοβάνης, 1972 , σελ. 549 – στο γλωσσάρι)
  3. πανωφόρι στολής (Πηγή : https://el.wiktionary.org/)

Ο παραδοσιακός ντουλαμάς του Εύζωνα αποτελείται από : 1. το φέσι (ή σκούφια) που σήμερα λέγεται “φάριον”, 2. την κρεμαστή φούντα ή θύσανο, 3. τον κυρίως μανδύα με τα πέτα κουμπωμένα και με μανίκια, όπου διακρίνονται στο στήθος μερικά στολίδια, 4. τη ζώνη με τις παλάσκες που αντικατέστησαν το σελάχι, 5. τις κάλτσες με το σώβρακο, 6. τις καλτσοδέτες με φούντες (στη φωτογραφία δεν διακρίνονται οι φούντες), 7. τα τσαρούχια με μαύρες φούντες και 8. το όπλο του με την εφ’ όπλου λόγχη. (Πηγή : ΚΟΡΦΟΒΟΥΝΙ, (ΜΠΡΕΝΙΣΤΑ) ΑΡΤΑΣ, Κ. Ν. Κοκκινέλης, Αθήνα, 2013)

Δημοσιεύθηκε στη Λαογραφικά και άλλα | Σχολιάστε

Ο Αμυντικός Στρατών

Δημοσιεύθηκε την 8 Ιανουαρίου 2025 από Anastasia Karra

Ο Στρατώνας στην κορυφή του λόφου της Περάνθης σε φωτογραφία από την δεκαετία του ’50. (Φωτο από προσωπική συλλογή).

Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα στο λινκ https://doxesdespotatou.com/1864-i-themeliosi-toy-amyntikoy-stratona/

ή στο λινκ https://doxesdespotatou.com/amyntikos-stratonas-artas/

και στο λινκ https://doxesdespotatou.com/i-perigrafi-toy-amyntikoy-stratona-ar/

Δημοσιεύθηκε στη Η Άρτα στο πέρασμα του χρόνου | Σχολιάστε