“……..Επιστρέφοντας στην ακτή από το Λούρο, βρίσκουμε μια ακανόνιστη γραμμή χαμηλής αμμώδους έκτασης, πρώτα προς τα Ν.Α. και μετά ανατολικά προς τη Σαλαχώρα, που περικλείει τη μεγάλη λίμνη Τσουκαλιό. Η Σαλαχώρα είναι ένα βραχώδες ύψωμα περίπου διακοσίων ποδιών, σημαντικό για την απομονωμένη θέση του σε αυτές τις μισοσχηματισμένες ακτές. Υπάρχει εκεί ένα τουρκικό φυλάκιο, με φρουρά πενήντα Αλβανούς στρατιώτες. Υπάρχουν επίσης μερικά μικρά κανόνια, αλλά δεν τολμώ να πω ότι το μέρος είναι οχυρωμένο, καθώς υπάρχουν εκεί μάλλον τυχαία παρά βάσει σχεδίου. Η κορυφή του λόφου, ωστόσο, παραδέχομαι ότι είναι ισχυρό οχυρό. Εδώ έχει ιδρυθεί τελωνείο, καθώς αυτή είναι η γραμμή που προτιμάται περισσότερο για τη μεταφορά επιβατών και εμπορευμάτων στην Άρτα, απ’ όπου απέχει μόνο τρεισήμισι ώρες με καλό δρόμο. Από την Πρέβεζα είναι πιο συνηθισμένο να επιβιβαστείτε για τη Σαλαχώρα, παρά να κάνετε ολόκληρο το ταξίδι από τη στεριά.
Μια πολύ στενή κορδέλα τριών μιλίων συνδέει τη Σαλαχώρα με ένα άλλο παρόμοιο ύψωμα νοτιοανατολικά, όπου υπάρχει ένα ελληνικό φυλάκιο και ένα χωριό με διακόσιες ψυχές, από τις οποίες σαράντα είναι στρατιώτες. Οι υπόλοιποι είναι Έλληνες ψαράδες με τις οικογένειές τους. Είναι το μόνο μέρος στις όχθες του κόλπου, με εξαίρεση την Πρέβεζα ή τη Βόνιτζα, όπου μπορεί κανείς να προμηθευτεί προμήθειες. Η κορυφή στέφεται από ένα ενετικό μοναστήρι, που τώρα έχει μετατραπεί σε ελληνική εκκλησία. Παρατήρησα πολλά θραύσματα γλυπτών από μάρμαρο, αλλά οι κάτοικοι αγνοούσαν την ύπαρξής τους εκεί, και δεν μπόρεσα να ανακαλύψω πιο παλιά ερείπια από την εποχή των Ενετών. Εδώ και στη Σαλαχώρα υπάρχει μια επιβλητική θέα των λιμνών που εκτείνονται στους πρόποδες αυτών των φυσικών υψωμάτων. Οι λίμνες είναι πολύ ρηχές και διάσπαρτες με πολυάριθμα βαλτώδη νησιά.
Η Βουβάλα, και τα μικρά νησάκια που βρίσκονται στο νότιο τμήμα (τα οποία είναι όλα ψηλά), φαίνεται να αποκαλούνται αποκλειστικά με το όνομα Κορακονήσι και το γεγονός ότι το σημείο όπου βρίσκεται το χωριό έχει την ίδια ονομασία, δείχνει ότι παλαιότερα δεν ανήκαν στην ηπειρωτική χώρα, αλλά κατά πάσα πιθανότητα ήταν όλα ενωμένα μεταξύ τους. Είναι όλα κλεισμένα σε μια περιοχή βάθους δυο ή τριών μέτρων που εκτείνεται από την ακτή και δύο από αυτά συνδέονται ήδη με μια όχθη, πάνω από την οποία η θάλασσα ξεβράζεται μόνο με τις δυνατές, θαλασσινές αύρες. Το ίδιο το νησί Βουβάλα σχηματίζεται από τέσσερις νησίδες, που συνδέονται μεταξύ τους με λωρίδες άμμου που περικλείουν μια λίμνη. Και στο μεγάλο ύψωμα όπου βρίσκεται το χωριό έχουν προστεθεί δύο παρόμοιες νησίδες που περικλείουν επίσης μια λίμνη. Όλα αυτά τα υψώματα είναι από απαλή άμμο, με βράχια ύψους δεκαπέντε έως τριάντα ποδιών, στα οποία υπάρχουν φλέβες αποσυντεθειμένου ίασπι, ενώ εκείνα στην ηπειρωτική χώρα από κοκκινόχωμα και διαφέρουν, στο σχηματισμό τους από εκείνα της Σαλαχώρας, που είναι από ασβεστόλιθο και χαλαζία….” (Πηγή :Observations on the Gulf of Arta, Made in 1830, Author(s): James Wolfe, Source: The Journal of the Royal Geographical Society of London , 1833, Vol. 3 (1833), pp. 77-94 Published by: Wiley on behalf of The Royal Geographical Society (with the Institute of British Geographers)
“Ο Κόλπος της Άρτας” – Χάρτης από το ίδιο βιβλίο της Royal Geographical Society of London.