Η μέρα της 24ης Ιουνίου, που γιορτάζουμε τη μνήμη του Αι – Γιάννη του Ριγανά ή Κλήδονα, θεωρείται στην Άρτα ως η πιο κατάλληλη για μαντεία. Ο Κλήδονας είναι έθιμο που επιβιώνει από την αρχαιότητα και τελείται στις 24 Ιουνίου, σύμφωνα με το οποίο εμφανίζεται στις άγαμες κοπέλες η ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου. Εντάσσεται στη νεοελληνική λαϊκή λατρεία και ιδιαίτερα στα περιοδικά λατρευτικά έθιμα, όσα συνοδεύουν το εορτολόγιο και τις εποχές του έτους. Τέλος, ανήκει στην έντεχνη ή τεχνική και την έμμεσα νεοελληνική μαντεία. Ο Δημήτριος Λουκάτος τη χαρακτηρίζει ως μία από τις πιο τελετουργικές εορτές του εορτολογίου μας. Όμως στους νεώτερους χρόνους και στη σύγχρονη εποχή με τον ορθολογισμό να κερδίζει έδαφος, τις προκαταλήψεις να υποχωρούν, αλλά και την αλλαγή των ρόλων των δύο φύλων, οι συμβολισμοί και το μαγικοθρησκευτικό περιεχόμενο του δρώμενου έχει περιοριστεί κυρίως «Στο αμίλητο νερό» και «Το άναμα της φωτιάς». Ευτυχώς ο Λάμπρος Κασελούρης στο βιβλίο του για τα λαογραφικά της Άρτας, έχει περισώσει μερικά από τα έθιμα τ’ Αγιαννιού στην περιοχή μας, που έχουν, εδώ και καιρό, ξεχαστεί…..
“Στα χωριά Ρόκα, Βίγλα, Χαλκιάδες, Σελλάδες, Πέτα, Κωστακιοί, Αγία Παρασκευή, Παχυκάλαμο, Γραμμενίτσα, Βλαχέρνα, Άγιο Σπυρίδωνα και διάφορα άλλα, οι κοπέλες παίρνουν τη μέρα αυτή τρεις αγριαγκινάρες ή τρία γαϊδουράγκαθα, τα οποία καψαλίζουν στη φωτιά. Σε μερικά χωριά τα καψαλίζουν με τη λαμπάδα της Αναστάσεως. Στη συνέχεια η κάθε κοπέλα ονοματίζει τα γαϊδουράγκαθα. Δίνει δηλ. στο καθένα το όνομα ενός αγοριού, που θα ήθελε να πάρει άντρα της. Τα τυλίγει έπειτα με αμεταχείριστο πανί – κόκκινο συνήθως – και τα τοποθετεί σε δροσερό μέρος. Πιστεύεται ότι ως το πρωί θα ανθίσει ένα από τα τρία. Το αγόρι, που το όνομά του έχει δοθεί στο γαϊδουράγκαθο, αυτό θα γίνει, κατά την πρόληψη, σύζυγος του κοριτσιού
Την ίδια μέρα στα χωριά Πηγές, Αθαμάνιο, Ψαθότοπος, Κομπότι, Καλόβατος, Νεοχώρι, Κορφοβούνι και διάφορα άλλα, παίρνουν οι κοπέλες ένα καινούργιο μαντήλι, κόκκινο κι έναν αμεταχείριστο καθρέφτη. Στις 12 δε το μεσημέρι – σε μερικά χωριά στη μία – πηγαίνουν σε ένα ερημικό πηγάδι, σκεπάζουν το κεφάλι τους με το μαντήλι, σκύβουν στο πηγάδι και κοιτάζουν με προσοχή στον καθρέφτη, τον οποίο κρατούν μέσα σ’ αυτό. Πιστεύουν ότι ο Αι – Γιάννης θα τους δείξει στον καθρέφτη τη μορφή του μέλλοντα συζύγου τους.
Στην Άνω Πέτρα, Δροσοπηγή και μερικά άλλα χωριά, τη μέρα τ’ Αγιαννιού, βουτούσαν οι κοπέλες παλιότερα τα δυο μεγάλα δάχτυλα των χεριών τους στο λάδι του καντηλιού και στη συνέχεια έτριβαν τα νύχια τους για να γυαλίσουν. Έπειτα, στις δώδεκα το μεσημέρι, καθόνταν στον ήλιο και παρατηρούσαν με προσοχή τα νύχια τους. Πίστευαν ότι θα διέκριναν σ’ αυτά σχήματα, σπίτια ή και τη μορφή του αγοριού που θα γινόταν άντρας τους…..(συνεχίζεται). (Πηγή : ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ, Λ. Κασελούρης, Αθήνα, 1980)
Στη φωτογραφία αγριαγκινάρα (Cynara cardunculus) που μοιάζει αρκετά με το γαιδουράγκαθο.
