“……Στην Άρτα υπήρχαν ακόμη και τα Καφέ – Αμάν (Σαντάν), όπως απέμειναν από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Τα καφέ – αμάν πλαισιώνονταν από πλήρη λαική ορχήστρα και στο πάλκο χόρευαν και τραγουδούσαν γυναίκες, τις οποίες οι καφεαμανατζήδες τις έφερναν από άλλες πόλεις. Για να διασκεδάσουν οι Αρτινοί στα καφέ – αμάν, έπρεπε να φροντίσουν να κλείσουν τραπέζι από το πρωί, αλλιώς δεν έβρισκαν. Τα καφέ αμάν έκλεισαν περίπου το 1935.
Στο βόρειο τμήμα της σημερινής λαχαναγοράς – στο Τουρκοπάζαρο – ήταν ένα ονομαστό καφέ – αμάν, που εξελίχτηκε σε καφέ – σαντάν και αργότερα στην περίφημη «ακαδημία χορού» του Γ. Παλάντζα. Το καφέ – αμάν είχε και κήπο με πορτοκαλιές και λουλούδια και περικλειόταν με καλλιτεχνικό κιγκλίδωμα.
Στη γωνία Πριοβόλου και Τζαβέλα ήταν το περίφημο «γυαλί καφενέ» ή της Τουρκοβασιλικής, η οποία ήταν Τουρκάλα και παρέμεινε στην πόλη μετά την απελευθέρωση το 1881 και βαφτίστηκε χριστιανή. Στην οδό Σκουφά 129, υπήρχε το Καφέ Αμάν του Λαλάκου. Μάλιστα, όπως κατέγραψε ο Ν. Ευταξίας, το 1915 δολοφόνησαν εκεί μια Ουγγαρέζα χορεύτρια. Να μην ξεχάσουμε και το Καφέ – Αμάν του Γκούβελου.
«…….Λίγο πιο πέρα απ’ το μαγερειό, στη γωνιά, αντίκρυ απ’ το τσαγκαράδικο του Σαρλή, βρίσκονταν κάτι κόκκινα τζάμια, βαμμένα με πρόστυχη μπογιά. Τα βλέπαμε κάθε μέρα καθώς περνούσαμε για το σχολειό, χωρίς να καλοξέρουμε τι κρύβουν από μέσα. Και να θέλαμε να κοιτάξουμε (που αυτό μήτε μας περνούσε απ’ το νου), οι χρωματιστές εκείνες μουντζούρες ήταν σαν ένα παραπέτασμα μυστηρίου. Μονάχα γυαλιά από σπασμένες μπουκάλες και χοντρά ποτήρια με λαβές βλέπαμε να σκουπίζουν, να πετούν από κει τα πρωινά, δείγματα κι απομεινάρια κολασμένων ξενυχτιών.
Αυτό ήταν το κακόφημο «καφέ σαντάν», η εστία της διαφθοράς, κι εκεί πετούσαν οι αμαρτωλές πεταλούδες, οι «πριμαντόνες» με τ’ όνομα. Μέσα κει, σα γειτονιά του που ήταν, έβρισκε καταφύγιο, έπειτ’ απ’ τον ημερήσιο κόπο του κι ο μάγεράς μας ο Καπές, ζητώντας φαγιά και φρούτα αλλιώτικα απ’ τα δικά του, τα φτωχικά και παπαδίστικα, σβήνοντας τη δίψα του σε ακριβά πιοτά κι όχι στο αθώο νερό που πότιζε με την κανάτα του εμάς.
Πολλές φορές τον βρίσκαμε μαχμουρλή, νυσταγμένον, ανόρεχτο απ’ την αϋπνία. Τα μάτια του τότε μόλις άνοιγαν, αλλά και πάλι νόμιζες πως δεν μας γνωρίζει. Ο νους του ήταν αλλού, στη νύχτα τη μουντή. Κάποτε, σπανιότερα όμως, βρίσκαμε το μαγέρικο κλειστό. Αυτό σήμαινε πως δεν μπορούσε να σταθεί στα πόδια του και πως το ’χε παρακάμει αποβραδίς ο μπαρμπα-Βασίλης, ο άκακος σαν παιδί, ο άφταιγος κριματισμένος…..» γράφει ο Γ. Κοτζιούλας…..(Πηγή : ΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΤΑ ΓΥΡΙΣΜΑΤΑ, Γ. Κουτσούμπας, Αθήνα, 2004)
Μπορείτε να διαβάσετε παλαιότερες αναρτήσεις μας για τα κεφέ – αμάν 9σαντάν) στο λινκ https://doxesdespotatou.com/mia-nychta-sto-kafe-aman/
στο λινκ https://doxesdespotatou.com/ta-kafe-aman-tis-artas/
και στο λινκ https://doxesdespotatou.com/ta-kafe-santan-tis-artas/
Στις δυο φωτογραφίες το σπίτι της Τουρκοβασιλικής, στην οδό Μανωλιάσσης, στην Άρτα που γκρεμίστηκε πρόσφατα καθώς κρίθηκε επικίνδυνο για τους περαστικούς. Οι φωτογραφίες αναρτήθηκαν από την κ. Άννα Κουτρούμπα στην σελίδα της στο φβ.
