——————–
«Κασσερωταί ή καλατζήδες ή γανωτές ή συνθηματικά στη γλώσσα τους Αλειφιάδες, λέγονται εκείνοι που με την τέχνη τους επικολλάν στα οξειδωμένα χαλκώματα κασσίτερον (κλάι) κι έτσι τα κάνουν κατάλληλα για οικιακή χρήσι ωρισμένου χρόνου κι ακίνδυνα σε δηλητηριάσεις των φαγητών. Χωρίς κασσιτέρωση τα χάλκινα σκεύη είναι άχρηστα και επικίνδυνα».
«Γάνωμα» κατά την ελληνική, σημαίνει «επικαλύπτω με κασσίτερο» κοινώς «καλάι» τα χάλκινα μαγειρικά σκεύη, όταν είναι «αγάνωτα».
Στην αρχαία ελληνική γλώσσα υπήρχε το ρήμα «γανόω-ω» με τη σημασία του λαμπρύνω, στιλβώνω. Εκ του ρήματος αυτού προέκυψαν ο γανωτής ή γανωτζής, ή γανωματής και εκ του κασσιτέρου ή καλάι, ο κασσιτερωτής ή καλατζής.
Το καλάι είναι μέταλλο στιλπνό, γνωστό από τους ιστορικούς χρόνους, τήκεται στους 180 βαθμούς. Είναι μίγμα 68% καλάι και 32% μολύβι.
Κατά το γάνωμα, το καλάι λιώνει στη φωτιά και ο γανωτής ρίχνει σε όλη της επιφάνεια του χαλκώματος χλωριούχο αμμώνιο, κοινώς νισαντήρι, που έχει την ιδιότητα να ανοίγει το καλάι.…..”
(Πηγή : ΤΣΑΓΚΑΡΗΔΕΣ – ΡΑΦΤΕΣ – ΚΑΛΑΤΖΗΔΕΣ – ΜΑΡΑΓΚΟΙ ΤΗΣ ΠΛΑΤΑΡΙΑΣ, Χ. Ευαγγέλου, Αθήνα, 2009)
Στη φωτογραφία «Καλατζής του Βουργαρελίου σε γύρισμα της εκπομπής Κυριακή στο χωριό της ΕΤ3″. Πρόκειται για τον Μήτσο Καπρούτσο από την Ροδαυγή που εδώ δείχνει την εργασία του Γιαλακτζή, το γιαλάκι. Τα σύνεργα του Γυαλακιού είναι μια γούρνα στρογγυλή, ένα μέτρο περίπου, ανοιγμένη στο δάπεδο. Και μέσα σ’αυτή τη γούρνα έβαζε το χάλκωμα, έριχνε στην επιφάνειά του τριμμένο στουρνάρι κι ανάλογο νερό, έβαζε επάνω απ’ αυτά το “τσουφρίμι”, ένα μεγάλο τομάρι, ανέβαινε επάνω, έπιανε τα χέρια του στα “πιαστήρια” που ήταν τοποθετημένα στον τοίχο κι άρχιζε να τρίβει το ταψί, στρέφοντας τα ποδάρια του πέρα -δώθε. Δίπλα του ήτανε ένα μεγάλο καζάνι γιομάτο νερό, κι έριχνε μέσα τα αγγειά του τριμμένα. Κι όταν τα τέλειωνε όλα, τα ξανάπλενε, τα στέγνωνε στον ήλιο και τα πήγαινε στο μάστορα για γάνωμα…….
