“Τα Θεοδώριανα είναι πλαγιασμένα σε μια ορθοπλαγιά που κατηφορίζει από την Κωστηλάτα, λουσμένα από δυο αφροπλημμυρισμένες “γκούρες” και χάνονται κυριολεκτικά μέσα στο πράσινο. Παρά τα σπάνια ξεκαλοκαιριά τους οι Θοδωριανίτες μόλις στις αρχές του αιώνα, όπως και οι Ματσουκιώτες κτηνοτρόφοι, ανέπτυξαν μεγάλη κτηνοτροφία που μέχρι τα προπολεμικά χρόνια έφτασε ν ́ αριθμεί τις 17000 γιδοπρόβατα, ενώ σήμερα το χωριό έχει 15000, τα περισσότερα νομαδικά. Πέντε ήταν τα μεγάλα “μαντριά” που “έριχναν” οι Θοδωριανίτες τσελιγκάδες το βιός τους: Το Καραούλι με τη Σκάλα που “έτρωγαν ” 1200 γιδοπρόβατα, το Κοντρί 600, το Βιτσέλι 1800, η Χούνη με το Κελάρι 1000, και η φημισμένη Κωστηλάτα, η “πάνω” και “κάτω” στις οποίες ξεκαλοκαίριαζαν αντίστοιχα 4000 και 3000 γιδοπρόβατα.
Η πάνω Κωστηλάτα ήταν μοιρασμένη σε 4 λιβάδια που το καθένα αντιστοιχούσε στα 4 ξεκαλοκαιριά. Τη Σπληνιάσα τη βοσκούσαν τα πρόβατα από το Καραούλι, την Κιάφα τα κοπάδια από το Κοντρί, τη Λούτσα τα πρόβατα απ’ το Βιτσέλι και το Κόντι το βοσκούσαν τα κοπάδια από τη Χούνη. Τα 4 μεγάλα “μαντριά” είχαν για στερφοτόπι: Το Καραούλι είχε τη Φτέρη και τη Ντιβελούκα, το Κοντρί είχε την Περδικόβρυση και την Κομπλούλα, το Βιτσέλι είχε τα “πλάια – Μνήμα” και το Μητζονύσι κι η Χούνη είχε για στερφοτόπι το Κομμένο και την Τσουκνίδα. Η κάτω Κωστηλάτα ήταν βοϊδολίβαδο όπου βοσκούσαν τα βόδια και το αλογομούλαρα του χωριού, που περνούσαν τα 1200. Στην “Κάτω” Κωστηλάτα γίνονταν επίσης και οι στρούγκες: Κορφοστέφανο, Βίγλα, Παλιόστανη, Βλαχοκάλυβα και Παπακώστα. Ανάμεσα από τις “Κωστηλάτες” υπήρχαν άλλες δυο στρούγκες: το Σιόπατο και το Καλλιφόνι. Στάνες (τυροκομεία) οι Θοδωριανίτες κτηνοτρόφοι έβαναν στην Παλιόστανη, ανάμεσα σε Κοντρί και Καραούλι και στο Βιτσέλι. Τα μανάρια του χωριού μέχρι τα προπολεμικά χρόνια βοσκούσαν στο Μαντρολίβαδο, στη θέση Πλάια” ενώ τα γιδοκόπαδα στο συνοικισμό Σκαρπάρι. Το 1980 έπαψε να υπάρχει βοϊδολίβαδο και στην περιοχή εκείνη έγιναν οι στρούγκες Σόπατο, Παλιόστανη, Κούκος, Βίγλα, Λάκος, Καλλιφόνι.
Σήμερα (1991 που εκδόθηκε το βιβλίο) στα Θοδωριανίτικα ξεκαλοκαιριά υπάρχουν 26 περίπου στρούγκες. Ο κάθε κτηνοτρόφος πηγαίνει σ ́ όποια θέλει εκτός από την Κωστηλάτα, που τη βγάζει ο συνεταιρισμός του χωριού σε δημοπρασία. Το μεγάλο υψόμετρο της Κωστηλάτας (2392 μ), είναι η αιτία να ξεχιονίζεται αργά γι’ αυτό οι Θοδωριανίτες όρμωναν” τα κοπάδια τους για τους “γαλακτερούς της κόρφους” ανήμερα της Αγίας Κυριακής και με τις πρώτες κακοτοπιές του καιρού τα “σύνταξαν για τα χαμηλώματα, γύρω από το χωριό. Η ομορφιά του τοπίου της Κωστηλάτας, με τα λακώματα, τα σκαφίδια, τα ισιώματα, τις ορθοπλαγιές, τα διάσελα, τις κρυσταλλοπηγές του, η άριστη ποιότητα και ποσότητα των κτηνοτροφικών προϊόντων του, έχει συντελέσει στη δημιουργία του μύθου” ότι οι προβατίνες που βοσκούσαν στην Κωστηλάτα είχαν χρυσάφι στα δόντια τους.
Μεγάλους τσελιγκάδες το χωριό είχε από τις αρχές του αιώνα. Σαν τέτοιοι αναφέρονται: οι Θανάσης και Γιάννης Ζαλοκώστας, οι Βασίλης και Μήτρος Ζαλοκώστας, οι Κώτσιος και Χρήστος Κατσιούλης, ο Κ. Καραχάλιος, οι Κουλ- τουκαίοι: Αποστόλης, Μήτσιος και Χαράλαμπος, οι Καραγιανναίοι: Γιώργος και Μήτσιος, ο Μιχάλης Κόνιαρης, οι Κριτσιαίοι: Γιώργος και Θόδωρος, οι Κουτσου καίοι: Γιώργος και Χρήστος, οι Λιομπαίοι: Τάκης και Μήτσιος, οι Λιουκαίοι: Γιώργος και Σπύρος, ο Νίκος Λάκας, ο Γιώργος Μαντέλος, οι Μητρογιανναίοι Βασίλης, Οδυσσέας, Πάνος, οι Μητροφωταίοι: Αλέκος και Κώστας, οι Νακαίοι: Κώστας, Μήτρος, Πάνος, Χρήστος, οι Νταραγιανναίοι: Θανάσης, Μήτσιος, Γιάννης, ο Κώστας Ντόλπας κι ο Γιάννης Ντάσκας. Οι Παγωναίοι: Κώτσιος και Πάνος, οι Πυρομαδαίοι: Κώστας και Αλέξης κι ο Θόδωρος Πλεύρης. Ο Κώστας Σερδινές, ο Βασ. Σταμάτης, ο Πάνος Σταύρου, ο Γιώργος Στεργίου, ο Θανάσης Ταμπούρης, ο Κώστας Τσιρούνης, οι Τζιουναίοι: Μήτσιος, Κώτσιος, Χρήστος, ο Κώστας Χάιδος, ο Μιχάλης Χάιδος, ο Ξιάρχης κι ο Σταύρος Χάιδος, ο Χρήστος Χάιδος που είχε 12 παιδιά πραταραίους. Οι Θοδωριανίτες νομάδες ξεχείμαζαν στο Ξηρόμερο, από Αμφιλοχία μέχρι Μαχαλά. Οι περισσότεροι στην περιοχή της Κατούνας, όπου εξακολουθούν να πηγαίνουν ακόμα σήμερα. Στο Σκαρπάρι, το συνοικισμό του χωριού βοσκούσαν οι γιδοκοπές των νομάδων: Νάσιου Μπάκη, Μήτσιου Καραχάλιου και των Κονιαραίων”. (Πηγή : ΟΙ ΝΟΜΑΔΕΣ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΟΙ ΤΩΝ ΤΖΟΥΜΕΡΚΩΝ, Ν. Καρατζένης, Άρτα, 1991)
Στη φωτογραφία από το ίδιο βιβλίο “Οι γαλατιάρηδες στο σύνορο. Θοδωριανίτες πραταραίοι κάπου κοντά στην Κατούνα Ξηρομέρου την άνοιξη του 1982. Από αριστερά Πέτρος Στέργιος, Δημήτριος Γκορόγιας και Δημήτριος Χάιδος” σε φωτογραφία του Βασίλη Γκανιάτσα.
