3/11/1942 – Επιστολή του Στρατηγού Ζέρβα (ψευδώνυμο Νίκος Σουλιώτης) προς συναγωνιστές Εδεσίτες, σχετικά με πυροβολισμούς που ακούστηκαν στο Αυλάκι. Αξιοσημείωτο είναι ότι το 1942 ο Ζέρβας υπογράφει ως Αρχηγός Ανταρτών. (Πηγή : ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΧΗΓΟΥ ΕΔΕΣ, ΣΤΑΡΤΗΓΟΥ ΝΑΠΟΛΕΟΝΤΟΣ ΖΕΡΒΑ, Αθήνα, 2023)
20-1-43
ΤΗΝ 10ην ΩΡΑΝ ΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΚΛΕΙΔΙΟΥ ΥΠΟ ΤΟΝ ΣΠΥΡΟΝ ΚΑΡΑΜΠΙΝΑΝ, ΤΟΝ ΔΗΜ. ΓΑΛΑΝΗΝ, ΤΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΝΙΚ.ΧΑΤΖΗΔΑΚΗ, ΑΙ ΟΜΑΔΕΣ ΦΛΩΡΙΑΔΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΔΙΚΑΚΙΟΥ ΑΦΟΥ ΑΦΗΣΑΝ ΝΑ ΕΓΚΛΩΒΙΣΘΟΥΝ ΟΙ ΙΤΑΛΟΙ ΤΟΥΣ ΚΤΥΠΗΣΑΝ ΣΚΛΗΡΑ ΤΟΣΟΝ ΠΟΥ ΕΠΗΛΘΕ ΣΥΓΧΙΣΙΣ ΚΑΙ ΔΙΑΛΥΣΙΣ ΤΟΥ ΕΧΘΡΟΥ Ο ΟΠΟΙΟΣ ΑΤΑΚΤΩΣ ΑΡΧΙΣΕ ΝΑ ΟΠΙΣΘΟΧΩΡΗ. ΕΝ ΤΩ ΜΕΤΑΞΥ Η ΕΚ ΣΚΟΥΛΗΚΑΡΙΑΣ ΦΑΛΑΓΞ ΣΥΜΠΤΥΣΕΤΑΙ ΠΡΟΣ ΚΛΕΙΔΙ. ΚΑΤΑΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΟ ΔΕΣΠΟΖΟΝ ΥΨΩΜΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ ΤΟ ΟΠΟΙΟΝ ΔΕΣΠΟΖΕΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΙ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΕΙ ΤΗΝ ΣΥΜΠΤΥΞΙΝ ΤΟΥ ΕΧΘΡΟΥ. Σ. Δ. (ΣΤΑΘΜΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ) ΗΤΟ Η ΧΕΛΩΝΑ. ΔΙΑΤΑΣΣΕΤΑΙ Ο ΣΥΝ/ΧΗΣ ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ, Λ/ΓΟΣ ΤΣΑΚΩΝΑΣ ΚΑΙ ΑΝΘ/ΓΟΣ ΦΩΤΑΚΗΣ ΓΕΩΡ. ΟΠΩΣ ΑΝΑΚΑΤΑΛΑΒΟΥΝ ΤΟ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ. ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΠΕΓΝΩΣΜΕΝΗΝ ΑΥΤΗΝ ΕΠΙΘΕΣΙΝ ΤΡΑΥΜΑΤΙΖΕΤΑΙ ΘΑΝΑΣΙΜΩΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΚΟΙΛΙΑΚΗΝ ΧΩΡΑΝ Ο ΣΥΝ/ΧΗΣ ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ Ο ΟΠΟΙΟΣ ΜΕΤΑΦΕΡΕΤΑΙ ΕΙΣ ΤΟΝ Σ. Δ. (ΣΤΑΘΜΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ) ΜΑΣ ΠΡΟΑΙΣΘΑΝΘΕΙΣ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟΝ ΤΟΥ ΚΑΝΕΙ ΠΡΟΦΟΡΙΚΩΣ ΤΗΝ ΔΙΑΘΗΚΗΝ ΤΟΥ ΕΙΣ ΤΟΝ ΑΡΧΗΓΟΝ ΕΜΠΙΣΤΕΥΘΕΙΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΕΙΣ ΑΥΤΟΝ. Η ΜΑΧΗ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΔΙΕΥΘΥΝΟΜΕΝΗΣ ΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΩΣ ΥΠΟ ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥ ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΒΡΑΔΥ ΜΕ ΒΑΡΕΙΑΣ ΔΙΑ ΤΟΝ ΕΧΘΡΟΝ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΥΠΟΧΩΡΗΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΔΗΜΑΡΙΟ. ΤΟ ΒΡΑΔΥ ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΟΜΕΝ ΕΙΣ ΤΟ ΠΑΤΙΟΠΟΥΛΟΝ. ΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΜΑΣ ΚΑΤΑΔΙΩΚΟΥΝ ΤΟΝ ΥΠΟΧΩΡΟΥΝΤΑ ΕΧΘΡΟΝ. ΟΦΕΙΛΩ ΝΑ ΤΟΝΙΣΩ ΟΤΙ ΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΤΟΥ ΠΑΤΙΟΠΟΥΛΟΥ ΕΠΕΔΕΙΞΑΝ ΑΡΙΣΤΗΝ ΔΙΑΓΩΓΗΝ ΤΟΙΑΥΤΗΝ Η ΟΠΟΙΑ ΟΧΙ ΜΟΝΟΝ ΞΕΠΛΥΝΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣ ΗΜΑΣ ΑΡΧΙΚΗΝ ΕΠΙΔΕΙΧΘΕΙΣΑΝ ΔΙΑΓΩΓΗΝ ΑΛΛΑ ΑΦΗΝΕΙ ΕΝΑ ΦΩΤΕΙΝΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΣΤΑΣ ΕΠΕΡΧΟΜΕΝΑΣ ΓΕΝΕΑΣ. ΕΙΣ ΤΟ ΠΑΤΙΟΠΟΥΛΟΝ ΕΙΧΕΝ ΣΥΜΠΤΥΧΘΕΙ Η ΟΜΑΣ ΠΕΡΔΙΚΑΚΙΟΥ ΑΝΕΥ ΔΙΑΤΑΓΗΣ ΕΠΙΔΕΙΞΑΣΑ ΑΙΣΧΡΑΝ ΔΙΑΓΩΓΗΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΕΞΑΧΘΕΙΣΑΝ ΜΑΧΗΝ. ΑΦΙΞΙΣ ΤΩΝ ΚΟΜΝΗΝΟΥ ΠΥΡΟΜΑΓΛΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘ/ΓΟΥ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΑΚΗ ΑΠΟ ΤΟ ΜΠΑΜΠΑΛΙΟ ΚΑΙ ΑΝΑΧΩΡΗΣΙΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΚΤΥΠΗΣΟΥΝ ΤΟΝ ΥΠΟΧΩΡΟΥΝΤΑ ΕΧΘΡΟΝ._
21-1-43
ΑΠΟ ΠΡΩΙΑΣ ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ Η ΜΑΧΗ ΕΙΣ ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ. ΔΙΑΤΑΣΣΕΤΑΙ Η ΟΜΑΣ ΠΕΡΔΙΚΑΚΙΟΥ ΙΝΑ ΜΑΣ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ, ΑΛΛΑ ΑΡΝΕΙΤΑΙ ΜΕ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΟΝ Λ/ΓΟΝ ΚΑΡΑΚΩΣΤΑ. Ο ΑΡΧΗΓΟΣ ΠΡΟ ΤΗΣ ΤΟΙΑΥΤΗΣ ΠΡΟΔΟΤΙΚΗΣ ΔΙΑΓΩΓΗΣ ΤΩΝ ΔΙΑΤΑΣΣΕΙ ΕΜΕΝΑ ΝΑ ΤΟΥΣ ΚΤΥΠΗΣΩ ΜΕ ΤΟ ΑΥΤΟΜΑΤΟ ΜΟΥ. ΟΥΤΟΙ ΠΡΟ ΤΗΣ ΑΠΕΙΛΗΣ ΑΥΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΖΟΝΤΑΙ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΟΥΝ ΠΛΗΝ ΤΟΥ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ ΠΟΣΠΟΙΗΘΕΝΤΟΣ ΟΤΙ ΗΤΟ ΑΡΡΩΣΤΟΣ. ΕΠΑΝΕΡΧΟΜΕΘΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΧΕΛΩΝΑ. ΕΠΙΣΚΕΠΤΟΜΕΘΑ ΤΟΝ ΨΥΧΟΡΑΓΟΥΝΤΑ ΗΔΗ ΣΥΝ/ΧΗΝ ΑΥΓΕΡΙΝΟΝ. ΕΙΣ ΓΟΥΡΝΑΚΕΙΚΑ ΣΥΝΑΝΤΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΑΠΕΤΑΝ ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗ Ο ΟΠΟΙΟΣ ΣΥΝΩΜΙΛΗΣΕ ΜΕ ΤΟΝ ΑΡΧΗΓΟΝ ΕΠ ΑΡΚΕΤΟΝ. Η ΜΑΧΗ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ΚΑΙ ΟΙ ΙΤΑΛΟΙ ΚΑΙΟΥΝ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΥΠΟΧΩΡΟΥΝΤΕΣ ΚΑΤΑΔΙΩΚΟΜΕΝΟΙ ΕΙΣ ΤΟ ΔΗΜΑΡΙΟ. ΤΡΑΥΜΑΤΙΖΕΤΑΙ ΒΑΡΥΑ Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣ. ΤΟ ΑΠΟΓΕΥΜΑ ΠΗΓΑΙΝΟΜΕΝ ΕΙΣ ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΥΟΜΕΝ ΕΙΣ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΚΟΛΟΝΙΚΗ. ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΝΥΚΤΑ Ο ΕΧΘΡΟΣ ΑΙΦΝΙΔΙΑΖΕΤΑΙ ΥΠΟ ΤΗΣ ΟΜΑΔΟΣ ΠΑΠΑ ΣΠΥΡΟ ΖΑΦΕΙΡΗ. ΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑΙ ΤΟΥ ΕΧΘΡΟΥ ΗΣΑΝ ΒΑΡΥΤΑΤΑΙ. ΠΕΡΙ ΤΑ 30 ΜΕΤΑΓΩΓΙΚΑ ΣΚΟΤΩΜΕΝΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙ ΤΟΥΣ 100 ΝΕΚΡΟΥΣ ΚΑΙ ΤΡΑΥΜΑΤΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΕΙΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗΣ._
22-1-43
ΤΟ ΠΡΩΙ ΕΠΙΣΚΕΠΤΟΜΕΘΑ ΤΟΝ ΤΡΑΥΜΑΤΙΑΝ ΑΠΟΣΤΟΛΟΝ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΝ. ΤΗΝ 12,30΄ ΕΡΧΕΤΑΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΧΕΛΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΝ ΟΤΙ Ο ΣΥΝ/ΧΗΣ ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΥΠΕΚΥΨΕ ΕΙΣ ΤΑ ΤΡΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ. ΔΙΑΤΑΣΣΕΤΑΙ Η ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΣΟΡΟΥ ΕΙΣ ΤΟΝ ΑΓΙΟΝ ΓΕΩΡΓΙΟΝ ΚΛΕΙΔΙΟΥ. ΤΗΝ 14,30΄ ΕΝ ΜΕΣΩ ΒΑΘΥΤΑΤΗΣ ΣΥΓΚΙΝΗΣΕΩΣ ΔΙΑ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑΝ ΤΟΥ ΗΡΩΟΣ, ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΚΗΔΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝ/ΧΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑΝ Ο ΑΡΧΗΓΟΣ ΕΞΕΦΩΝΗΣΕ ΣΥΓΚΙΝΗΤΙΚΟΤΑΤΟΝ ΕΠΙΚΗΔΕΙΟΝ ΛΟΓΟΝ. ΕΤΑΦΗ ΕΙΣ ΤΟΝ ΑΓΙΟΝ ΓΕΩΡΓΙΟΝ ΚΛΕΙΔΙΟΥ, ΤΟ ΗΡΩΙΚΟ ΑΥΤΟ ΠΑΛΗΚΑΡΙ ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ Η ΜΝΗΜΗ ΘΑ ΜΕΝΗ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΑΙΩΝΑΣ ΤΟΥΣ ΑΠΑΝΤΑΣ ΕΙΣ ΔΕ ΤΑΣ ΕΠΕΡΧΟΜΕΝΑΣ ΓΕΝΕΑΣ ΖΩΝΤΑΝΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΥΤΟΘΥΣΙΑΣ ΚΑΙ ΗΡΩΙΣΜΟΥ.
Στη φωτογραφία “Η προτομή του Συν/χη Ν. Αυγερινού στην κοινότητα Κλειδίου Άρτης”. Φωτο από ιδιωτική συλλογή.
Λεπτομέρειες από τον εξώστη της οικίας Τηλέμαχου Γαρουφαλιά* στην οδό Πριοβόλου 8, που στηρίζεται σε ανάγλυφα φουρούσια και φέρει περίτεχνο κιγκλίδωμα. (Φωτο από ιδιωτική συλλογή)
Μπορείτε να διαβάσετε σχετικά στο λινκ https://doxesdespotatou.com/oikia-tilemachoy-garoyfalia/
και στο λινκ https://doxesdespotatou.com/apo-to-esoteriko-tis-oikias-garoyfali/
…κι εδώ με τα σημερινά χρώματα
“Εν έτει 1861, κατά μήνα Οκτώβριον ήλθεν ο αυτοκράτωρ της Αυστρίας Ιωσήφ, και επεσκέφθη την αρχαίαν Νικόπολιν. Ήλθεν και εις Πρέβεζαν αίφνις μετ’ ολίγων υπαλλήλων του και εστάθη εις το αυστριακόν προξενείον μόλις δύο ώρας.” (Πηγή : Άρθρο του Κώστα Καιροφύλα στην εφημερίδα “Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΑΡΤΗΣ” το 1934).
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το άρθρο του Κ. Καιροφύλα, δείτε το λινκ https://doxesdespotatou.com/istorika-simeiomata-apo-tin-arta-stin-2/
Στην φωτογραφία “Ο Κάιζερ Φραγκίσκος Ιωσήφ έφιππος, το 1898 – Kaiser Franz Joseph 1898 zu Pferd”. (Πηγή : https://commons.wikimedia.org/)
Τρεις ΑΕΤΟΙ : Ο Ευάγγελος Μπακατσέλος μπλοκάρει, ο Κώστας Αμβράζης & ο Δημήτρης Μπέκας καλύπτουν και ο Γ. Κατωπόδης του Παναμβρακικού καιροφυλακτεί…..(Φωτο & σχόλιο Κ. Μπανιάς)
Η κάρτα του 1905 είναι από τη Συλλογή του Μίμη Χριστοφιλάκη….
“Πρόκειται για ένα στολίδι. Για ένα κόσμημα ανεκτίμητης αξίας γιατί συμπυκνώνει την ιστορία της πόλης. Το πρώην Δημαρχείο αναστηλώθηκε και μαζί του η ιστορική μνήμη της Άρτας με όλη την αρχοντιά, την υψηλή αισθητική και τον πολιτισμό που αποπνέει αυτός ο χώρος.
Χτισμένο στα τέλη του 19ου αιώνα το κτίριο έφτασε στα όρια της κατάρρευσης. Η επέμβαση σωτηρίας του κρίθηκε κάτι περισσότερο από αναγκαία. Και ευτυχώς ξεκίνησε το Νοέμβριο του 2020 από την ανάδοχο του έργου εταιρεία «ΙΛΙΣΣΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΑΤΕ». Με αρχική πίστωση 2 εκατ. ευρώ μέσω του προγράμματος «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξης 2014-2020» του ΕΣΠΑ ολοκληρώνεται πλέον η αναστήλωση, στερέωση, αναπαλαίωση, συντήρηση και ανάδειξη του ιστορικού Δημαρχείου. Ολοκληρώνεται ως προς το αρχικό έργο, που αφορά και το μεγαλύτερο τμήμα του κτηρίου. Κι αυτό διότι στην πορεία χρειάστηκε συμπληρωματική πίστωση για να κατασκευαστεί η πίσω πλευρά του. Αυτή δηλαδή που λόγω ξυλοκατασκευής είχε υποστεί ολική αλλοίωση. Αποτυπώθηκε ήδη από την εταιρεία, καθαιρέθηκε και προχωρούν εργασίες με σιδηροκατασκευή. Το συγκεκριμένο τμήμα, θα επενδυθεί εκ νέου με ξύ- λο, επιστρέφοντας με κάθε λεπτομέρεια στην αρχική του αρχιτεκτονική.
Η «ΙΛΙΣΣΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΑΤΕ» μάς άνοιξε την πόρτα του εμβληματικού κτιρίου την περασμένη Παρασκευή και περάσαμε το κατώφλι του για πολλοστή φορά. Όμως όλα ήταν διαφορετικά. Σαν το ρολόι του χρόνου να γύρισε στο παρελθόν όταν χτίστηκε η πάλαι ποτέ οικία Ζάρρα.
Ο εκπρόσωπος της εταιρείας Γιώργος Σταματίου επισήμανε προς τον «Τ» ότι ο βαθμός δυσκολίας για την αναστήλωση και την συντή- ρηση υπήρξε ιδιαιτέρως υψηλός. «Χρειάστηκε να εργάζεται επί 2,5 μήνες όλο το γραφείο για την αποτύπωση και την αποξήλωσή του λόγω της εκτεταμένης φθοράς και της επικινδυνότητας» επισήμανε. Ωστόσο, καθοριστικός παράγοντας της επιτυχούς παρέμβασης υπήρξε η τεράστια εμπειρία. Η «ΙΛΙΣΣΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΑΤΕ» είναι η πιο παλιά τεχνική εταιρεία στην Ελλάδα. Βρίσκεται σήμερα υπό την ευθύνη της 5ης γενιάς, έχοντας αναστηλώσει και συντηρήσει πάρα πολλά ιστορικά κτίρια (Μον Ρεπό στην Κέρκυρα, Ζάππειο Μέγαρο, Μαράσλειο στην Αθήνα και αλλού).
Το ιστορικό Δημαρχείο έχει συνολικό εμβαδόν 600 τετραγωνικά μέτρα, διαθέτοντας από το υπόγειο έως τον όροφό του 15 ξεχωριστούς χώρους. Όλα αποτυπώθηκαν και η αναστήλω- ση, στερέωση και συντήρησή τους έγινε χωρίς καμιά αλλαγή στην αρχική τους αρχιτεκτονική.
Η λιθοδομή είχε υποστεί εκτεταμένη φθορά και η ενίσχυση με τσιμεντενέσεις ξεπέρασε τα συνήθη μεγέθη σε ποσότητα υλικού. «Το υλικό είχε αποδομηθεί εσωτερικά και ήταν γεμάτο κενά», εξήγησε στη συνάντηση που είχαμε, παρουσία και των συνεργατών του πολιτικών μηχανικών, Απόστολου Τσινέρη, εργοταξιάρχη και Σπύρου Βούβαλη.
Από τεχνικής απόψεως πραγματοποιήθηκε επέμβαση αναστήλωσης από το υπόγειο έως τον όροφο, καθώς συντήρηση και αλλαγή στέγης. Έγιναν καθαιρέσεις παλιών σοβάδων, νέα αρμολογήματα, τοποθετήθηκαν νέα ξύλινα δοκάρια και πατώματα, δημιουργήθηκαν διαφράγματα με κόντρα πλακέ θαλάσσης. Έγινε καθα- ρισμός και συμπλήρωση όλων των λίθινων, μεταλλικών και ξυλουργικών στοιχείων, όπως επίσης ενίσχυση και αναπαραγωγή ζωγραφικού διάκοσμου.
Έτσι, πολύ απλά σήμερα όλα τα ταβάνια του κτιρίου είναι ξανά ζωγραφισμένα όπως στο παρελθόν. Από την είσοδο ακόμα ο επισκέπτης βλέπει τη διαφορά καθότι έχει συντηρηθεί ο ζωγραφικός διάκοσμος που θυμόμαστε στην οροφή του μεγάλου διαδρόμου, το ασπρόμαυ- ρο πλακάκι τους ενώ παράλληλα συντηρήθηκε το μικρό τμήμα της μαρμαρογραφίας στην τοιχοποιία και συμπληρώθηκε με ζωγραφικό διάκοσμο το τμήμα που δεν σωζόταν. Τα γραφεία του ισογείου (στην οικία Ζάρρα κουζίνα, γραφείο Αλ. Ζάρρα κλπ), έχουν αναστηλωμένα ταβάνια, τοιχοποιία, κουφώματα και εσωτερικές πόρτες. Όμως και στον όροφο η διαφορά είναι αισθητή στη μεγάλη σάλα, μετέπειτα αίθουσα συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου ενώ και στα υπόλοιπα δωμάτια, αργότερα γραφεία, έγινε αναπαραγωγή όσων ο χρόνος είχε καταστρέψει.
Πόρτες, πατώματα, τζάμια, οι παλιοί πολυέλαιοι, γενικά όλα τα στοιχεία του έχουν συντηρηθεί, αποκτώντας την παλιά τους λάμψη και αίγλη. Η μεγάλη ξύλινη σκάλα, την οποία με συγκίνηση ανεβήκαμε ξανά, ενισχύθηκε και συντηρήθηκε από εξειδικευμένο συνεργείο, παραμένοντας όμως η ίδια. Αυτή η σκάλα που διάβηκαν μεγάλες προσωπικότητες του προηγού- μενου αιώνα τόσο όταν λειτουργούσε ως Δημαρχείο όσο και την εποχή των εορτών και δεξιώσεων από την οικογένεια Ζάρρα. Το ίδιο έγινε και με τα περίτεχνα κάγκελα στα μπαλκόνια του κτιρίου που αφαιρέθηκαν, συντηρήθηκαν, επανατοποθετήθηκαν και βέβαια βάφτη- καν ξανά στο ιστορικό λευκό τους χρώμα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το κτίριο αρχικά διέθετε τέσσερα τζάκια, που όμως στην πορεία του χρόνου και ενόσω λειτουργούσε ως Δημαρχείο, είχαν κλείσει. Αυτά, λοιπόν, δεν υπάρχουν όμως στα κενά σημεία που βρέθηκαν στην τοιχοποιία του κτιρίου τοποθετήθηκαν όλα τα ηλεκτρομηχανολογικά στοιχεία που φέ- ρει σήμερα. Διότι πλέον με τον πιο διακριτικό τρόπο το ιστορικό Δημαρχείο διαθέτει εξαερισμό, νέο αυτόματο φωτισμό σε ορισμένες αίθουσες και γύρω από τα ταβάνια του τοποθε- τήθηκε και κρυφός φωτισμός που τα αναδεικνύει ως πίνακες ζωγραφικής. Διαθέτει πια μονάδες κλιματισμού, συστήματα πυρασφάλειας παντού, μέχρι και ανελκυστήρα! Μάλιστα αυ- τός είναι γυάλινος και τοποθετήθηκε από το υπόγειο έως τον όροφο. Στο υπόγειο του κτιρίου, εξάλλου, κατασκευάστηκαν και τουαλέτες.
Σ’ αυτό το σημείο οι εργασίες υπήρξαν χρονοβόρες, καθότι είναι γνωστό ότι κατά την εξυγίανση του εδάφους από την εταιρεία ανευρέ- θηκαν στοιχεία από την αρχαιότητα. Ακολούθησε αρχαιολογική έρευνα και σήμερα ένα μέρος αυτών, αφού αποτυπώθηκαν, παραμένουν αφανή, με αλλαγή χρώματος στο δάπεδο που τα οριοθετεί. Ωστόσο, τοποθετήθηκε ένα τζάμι 80 Χ 40 εκατοστά για να αφήνει στο φως το τμήμα τοιχίου αρχαίας κατοικίας που επίσης εντοπίστηκε στο υπόγειο του κτιρίου.
Σημαντική υπήρξε η επέμβαση που χρειάστηκε η «πίσω ενότητα», όπως την αποκάλεσαν οι μηχανικοί της εταιρείας. Πρόκειται για τον χώρο πίσω από το χειμερινό καθιστικό που χρησιμοποιούνταν και ως πλυσταριό, αλλά και για άλλες εργασίες φροντίδας του αρχοντικού Ζάρρα. Αυτό είχε υποστεί – λόγω ξύλινης κατασκευής – εκτεταμένη φθορά. Οπότε αποτυπώθηκε, ξηλώθηκε και τοποθετήθηκε ξανά ως σιδηροκατασκευή που θα επενδυθεί με ξύλο ώστε να μην διαφέρει από εκείνη του παρελθόντος. Σ’ αυτό το χώρο θα λειτουργούν και τουαλέτες για τον όροφο.
Με την συντήρηση και την επανατοποθέτηση των ξύλινων στοιχείων, δηλαδή των περίτεχνων ραφιών που χρονολογούνται από τον 19ο αιώ- να ολοκληρώθηκε και η μεγάλη αίθουσα του ισογείου, ήτοι ο χώρος που λειτουργούσε το εμπορικό κατάστημα της οικογένειας. Μιας οικογένειας που χάρη στον Αλέξανδρο Ζάρρα (1863-1958), μέγα ευεργέτη στης Άρτας, που με απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου (37/1957) μνημονεύεται έως σήμερα και έχει ταυτίσει την ιστορία της με αυτή της πόλης.
Το αρχοντικό της, μετέπειτα ιστορικό Δημαρχείο, με υπουργική απόφαση τον Ιούνιο του 1988 χαρακτηρίστηκε «έργο τέχνης που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία». Πέρασαν, ωστόσο, πολλά χρόνια ώστε να τύχει αυτής της προστασίας. Το 2014 ολοκληρώθηκαν, με δήμαρχο Αρταίων τον Χρήστο Τσιρογιάννη, οι διαδικασίες και οι διαβουλεύσεις που είχαν ξεκινή- σει από την προηγούμενη Δημοτική Αρχή, με δήμαρχο τον Γιάννη Παπαλέξη, ώστε να αγοραστούν ιδιοκτησίες του ισογείου και υπογείου. Ήταν καταστήματα που ο μέγας ευεργέ- της είχε δωρίσει στο παρελθόν, πριν το υπόλοιπο της οικίας προσφερθεί για την λειτουργία του ως Δημαρχείο της πόλης. Έκτοτε και ενόσω περιήλθε όλο το οικοδόμημα στον Δή-μο, προχώρησε η ένταξή του στο ΕΣΠΑ για αναστήλωση, στερέωση, συντήρηση και ανάδειξη από την απερχόμενη Δημοτική αρχή. Ουσιαστική προς αυτή την κατεύθυνση ήταν η συμβολή της συμπολίτισσάς μας Ευγενίας Φωτονιάτα, ειδικής γραμματέως Διαχείρισης Τομεακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΤΠΑ και του ΤΣ επί κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ.
Έτσι, σήμερα, ευτυχώς – και επιτυχώς – ανακτά την παλιά του αίγλη και μπορεί πια να ενταχθεί στη ζωή των πολιτών, παρέχοντας τη δυνατότητα στις νεότερες γενιές Αρτινών να γνωρίσουν την ιστορία του τόπου τους, να την τιμούν, δημιουργώντας παράλληλα σ’ αυτό τον χώρο τις δικές τους μνήμες…” (Ρεπορτάζ της Βίκυς Καινούργιου στην εφημερίδα ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ Άρτας, 31 Δεκεμβρίου 1923)
Η φωτογραφία της παλιάς σκάλας από το εσωτερικό του κτιρίου είναι του Χρήστου Καραβασίλη.
Το ιστορικό κτίριο του παλιού Δημαρχείου Άρτης ήταν παλιά η οικία του Αλέξανδρου Ζάρα, την οποία δώρησε ο ιδιοκτήτης στον Δήμο Αρταίων.
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά μπορείτε να διαβάσετε στο λινκ https://doxesdespotatou.com/to-istoriko-dimarcheio-artis/
και στο λινκ https://doxesdespotatou.com/alexandros-zaras-eyergetis-tis-polis/
Η φωτογραφία του κτιρίου πριν την πρόσφατη ανακαίνισή του είναι του Στέφανου Πασβάντη (The Ottoman-era Heritage of Greece)
“…….Από τους δεκαεπτά γενναίους Έλληνες του 3/40 Συντάγματος Ευζώνων που έπεσαν κατά την απελευθέρωση της τουρκοκρατούμενης Αδριανούπολης το έτος 1920 από τον ελληνικό στρατό, εκείνος που έμεινε στην αιωνιότητα, κερδίζοντας κατ’ ουσίαν τα μεγαλύτερα εύσημα, ως αξιωματικός και αρχηγός της επιχείρησης ίσως, ήταν ο Αρτινός Λοχαγός Νικόλαος Διαμάντης , που έπεσε νεκρός ακριβώς μπροστά στη γέφυρα στην είσοδο της πόλης, και για αυτό οι λυτρωθέντες κάτοικοί της έδωσαν στο εν λόγω γεφύρι τ’ όνομά του: «Γέφυρα Λοχαγού Διαμάντη». Οι απόγονοι των Ελλήνων Αδριανουπολιτών και Καραγατσιανών ακόμη και σήμερα την αποκαλούν έτσι, και δε χάνουν ευκαιρία σε κάθε επίσκεψη στα πατρογονικά τους να ξαποσταίνουν στον ίσκιο της, εκεί που περνούσαν πολλές από τις ελεύθερες ώρες τους οι πρόγονοί τους.
Στα αρχεία του Αρχηγείου Στρατού, περιγράφονται από τον Θεοτικό (1969) λιτά και απέριττα, εντός ολίγων γραμμών, τόσο η θυσία του Ηπειρώτη Λοχαγού όσο και η αναγνώριση της προσφοράς του στην πατρίδα, μέσω της απόφασης να δοθούν ο στρατιωτικός του βαθμός και το επώνυμό του στην περίφημη και αιματοβαμμένη γέφυρα ως νέα ονομασία της: «Ἐπί τῆς γεφύρας τοῦ Ἔβρου ἔπεσεν ἡρωικῶς μαχόμενος ὁ Λοχαγός Πεζικοῦ Διαμάντης Νικόλαος, δι’ ὅ καὶ βραδύτερον ἡ γέφυρα ἔλαβε τό ὄνομά του».
Όπως εύκολα μπορεί να διαπιστώσει κανείς, ρίχνοντας ματιές ταυτόχρονα ή και χωριστά, η γέφυρα του Λοχαγού Διαμάντη έχει πολλές και εμφανείς ομοιότητες με το Γεφύρι της Άρτας τόσο στη γενική όψη τους όσο και σε ειδικότερα στοιχεία της κατασκευής τους. Αυτό φαντάζει λογικό και φυσικό, εφόσον και τα δυο αριστουργήματα σχεδιάστηκαν και κτίστηκαν από Ηπειρώτες μαστόρους και κτίστες. Άλλωστε, σε εκείνες τις εποχές, οι Ηπειρώτες «πετράδες», με μπροστάρηδες τους Αρτινούς, υπήρξαν οι κορυφαίοι στο είδος τους, διαθέτοντας εξαιρετικές τεχνικές και εφαρμόζοντας πρωτοποριακές- για τα δεδομένα της εποχής- τεχνοτροπίες, με τα πενιχρά μέσα που είχαν τότε στη διάθεσή τους.
Για τους Τούρκους, η γέφυρα δεν είναι, βέβαια, η «Γέφυρα Λοχαγού Διαμάντη, αλλά φέρει το όνομα «Meriç/Mecidiye», και κατέχει ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις γέφυρες της Αδριανούπολης, αφού θεωρείται και από κείνους σύμβολο της πόλης, ενώ εκ της γενέσεώς της εθεωρείτο μια από τις σημαντικότερες γέφυρες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (Akçıl Harmankaya 2018). Αναφέρεται. Επιπρόσθετα, και με τα ονόματα «Meriç», «Mahmudiye», «Yeni», «Dış», «İkinci», «Sultan Mecid»και«Mecidiye Köprüsü», προτιμάται όμως η ονομασία «Meriç/ Mecidiye», λόγω του ότι βρίσκεται πάνω από τον ποταμό Έβρο- «Meriç» στην τουρκική. Κατά τις ίδιες πάλι τουρκικές πηγές, οι οποίες δεν αναφέρουν πουθενά την κατασκευή της από Ηπειρώτες πετράδες και τεχνίτες, υπογραμμίζεται πως η απόφαση για να κτιστεί στην είσοδο της πόλης ελήφθη το 1833 από τον Σουλτάνο Mahmud τον Δεύτερο, και τελικά η γέφυρα ανεγέρθηκε από τον Σουλτάνο Abdülmecit μεταξύ 1842- 1847 (Akçıl Harmankaya 2018).
Σύμφωνα με άλλες πηγές, όμως, η κατασκευή γέφυρας στον Έβρο ποταμό αποφασίστηκε πολύ πιο πριν, το 1530, από τον Μέγα Βεζίρη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Μουσταφά Πασά (Ευσταθίου 2018). Ο στόχος του ήταν να ενώσει την Αδριανούπολη με την απέναντι πλευρά για στρατιωτικούς και οικονομικούς λόγους, και έτσι ανέθεσε την κατασκευή της γέφυρας στον διάσημο αρχιτέκτονα της εποχής, Σινάν, ο οποίος για την οικοδόμησή της εξασφάλισε τις υπηρεσίες έμπειρων Ηπειρωτών τεχνιτών της πέτρας, που τους έφερε για το έργο αυτό από την Ήπειρο (Κυρκούδης 2004).
Οι μάστορες αυτοί, όπως εύκολα καθίσταται κατανοητό, ήταν άριστοι γνώστες της κατασκευής πέτρινων γεφυριών και, γενικότερα, της τέχνης της πέτρας. Είχαν κληρονομήσει την τέχνη αυτή, που κληροδοτείτο από γενιά σε γενιά, και είχαν μυηθεί σε όλες τις τεχνοτροπίες των προκατόχων τους, οι οποίοι ήταν υπεύθυνοι για όλα τα αθάνατα λίθινα αριστουργήματα της Ηπείρου, όπως το γεφύρι της Άρτας αλλά και την περίφημη γέφυρα της Πλάκας. Οι τεχνίτες αυτοί υπήρξαν διάσημοι κατασκευαστές γεφυριών σε ολόκληρα τα Βαλκάνια (Κυρκούδης 2004). Απαράμιλλης ομορφιάς, όπως προαναφέρθηκε, είναι και το άλλο διάσημο γεφύρι που χτίστηκε από Ηπειρώτες: το γεφύρι του σημερινού Σβίλενγκραντ στη Βουλγαρία.
Η συγκεκριμένη γέφυρα, κάτω από την οποία διέρχεται ο ποταμός Έβρος- Meriç για τους Τούρκους- έλκει την προσοχή χάρη στις πέτρινες διακοσμήσεις της, ειδικά με τις φιγούρες στις προβλήτες της. Διαθέτει πέτρες που προεξέχουν σε τρεις σειρές, η μία πάνω στην άλλη, και οι κούρνιες πουλιών, υπό μορφή προεξοχής, οι οποίες λειτουργούν ως «σπίτια» για τα πτηνά (Akçıl Harmankaya 2018), καθιστούν τη δομή του γεφυριού πολύ ιδιαίτερη. Η διπλή φιγούρα του δράκου, που βρίσκεται στο πρώτο τόξο της ανηφορικής πρόσοψης, προσδίδει επίσης μια αίσθηση μοναδικότητας στη γέφυρα, ενώ αυτό ακριβώς το ανηφορικό τμήμα του μας θυμίζει κατά τι το θρυλικό γεφύρι της Άρτας με την ψηλή του καμάρα, που δίνει μια χαρακτηριστική ανηφορική κλίση στο κτίσμα, το οποίο, βέβαια, είναι πολύ παλαιότερο από την κατασκευή της Αδριανούπολης. Η γέφυρα «Λοχαγού Διαμάντη» έχει μήκος 261 μέτρα και πλάτος 7 μέτρα και 15 εκατοστά. Το ευρύτερο άνοιγμα αψίδας είναι 14 μέτρα. Μπροστά από τους ανηφορικούς στύλους της γέφυρας, βρίσκονται πεδιάδες που πλημμυρίζουν, και στην κατηφορική πλευρά έχει τακούνια με επτά γωνίες. Ακριβώς κάτω από τις 12 πέτρινες καμάρες, στο γείσο έχει τοποθετηθεί καιγκλίδωμα από μεγάλες πέτρες.
Πάνω από τα ποτάμια Έβρο, Άρδα και Τούντζα- στο σημείο συνάντησης των οποίων είχε κτιστεί η Αδριανούπολη- είχαν κατασκευαστεί δεκατρείς γέφυρες που ένωναν την πόλη ως συνέχεια των δρόμων, αλλά μόνον οι εννέα εξ αυτών εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα (Bayatli 2015). Πάντως, η μοναδική πέτρινη γέφυρα πάνω από τον Έβρο, η γέφυρα του Λοχαγού Διαμάντη, ήταν αρχικά ξύλινη, και πολύ αργότερα- ενώ έμεινε για αρκετά χρόνια ημιτελής λόγω οικονομικών δυσχερειών- αποφασίστηκε ν’ ανακατασκευαστεί από πέτρα (Akçıl Harmankaya 2018), ώστε να καταστεί πιο ανθεκτική. Για τον λόγο αυτό επιστρατεύτηκαν οι κορυφαίοι του είδους: ο αρχιτέκτων Σινάν και Ηπειρώτες τεχνίτες (Κυρκούδης 2004)….”. (Πηγή : “Η απελευθέρωση της Αδριανούπολης από το 3/40 Σύνταγμα Ευζώνων Πεζικού. Η γέφυρα του Λοχαγού Διαμάντη” του φιλόλογου Χαράλαμπου Τζαβέλλα, Άρτα, 2023, από το αρχείο του οποίου προέρχονται και οι φωτογραφίες).
«……Τον Αύγουστο του 1920, η πόλη της Αδριανούπολης περίπου σαράντα ημέρες μετά την απελευθέρωσή της τίμησε την μνήμη των παλληκαριών που έδωσαν την ζωή τους τον Ιούλιο εκείνης της χρονιάς, για να πνεύσει άνεμος ελευθερίας μετά από σκλαβιά 600 ετών.
Η Αδριανούπολη, η μητρόπολη του Θρακικού Ελληνισμού, και η IX Μεραρχία τέλεσαν το μνημόσυνο των πεσόντων, με μεγάλη επισημότητα. Το Εωθινό Εμβατήριο που παιάνιζε η φιλαρμονική των Ευζώνων από νωρίς το πρωί, ξύπνησε τους Αδριανουπολίτες. Φάλαγγες στρατιωτών παρήλαυναν στους μεγάλους δρόμους και κατευθύνονταν στο χώρο, όπου θα τελούνταν το μνημόσυνο.
Στο χώρο είχε στηθεί το κατάλευκο κενοτάφιο, στολισμένο με την ελληνική σημαία. Γύρω από το μνημείο αυτό είχαν τοποθετηθεί Τούρκικα κανόνια, λάφυρα των μαχών. Τέσσερεις ευσταλείς εύζωνοι σε στάση προσοχής. Ένα τραπέζι υπήρχε για χρήση από τους ιερωμένους, ενώ αριστερά του κενοταφίου ήταν παρατεταγμένοι οι θεραπευμένοι τραυματίες του 3/40 ευζωνικού συντάγματος της Άρτας.
Στις 10 το πρωί άρχισαν να προσέρχονται οι επίσημοι. Ο μητροπολίτης Πολύκαρπος, ο διοικητής της ΙΧ Μεραρχίας Λεοναρδόπουλος, ο Ύπατος Αρμοστής Αντ. Σαχτούρης με τον Γενικό Γραμματέα της Αρμοστείας Καραθεοδωρή και πολλοί άλλοι. Στην επιμνημόσυνη δέηση προσήλθαν επίσης ο τέως δήμαρχος Σεφτέκ Μπέης, ο Μουφτής Χιλμή, τα προεδρεία της Οθωμανικής, της Ισραηλίτικης και της Αρμένικης κοινότητας, καθώς και ο μόνος ξένος διπλωμάτης, ο πρόξενος της Περσίας.
Στην επιμνημόσυνη δέηση χοροστάτησε ο μητροπολίτης Πολύκαρπος, ενώ η Φιλαρμονική έπαιξε πένθιμο εμβατήριο του Μπετόβεν» (Αθανασιάδης 2015)…………………….
Στον τόπο, όπου είχε τελεσθεί η δέηση, υψώθηκε μνημείο, πάνω στ’ οποίο αναγράφτηκαν τα ονόματα και των δεκαεπτά πεσόντων στην είσοδο της Αδριανούπολης, και μέσω του οποίου η ιστορία γράφτηκε λαμπρή και με κάθε επισημότητα, ως ελάχιστος φόρος τιμής και όπως ακριβώς άξιζε στους ήρωες της πόλης. Από τα αρχεία της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού καθίσταται γνωστή και η ιδιαίτερη πατρίδα του καθενός από τους Έλληνες πολεμιστές, που υπηρετούσαν τη θητεία τους στο θρυλικό 3/40 Σύνταγμα Πεζικού Άρτας. Οι περισσότεροι είναι Ηπειρώτες και πολλοί από αυτούς Αρτινοί, καθότι, ως γνωστόν, την εποχή εκείνη οι Μονάδες επανδρώνονταν από άντρες του τόπου στον οποίον έδρευαν, οπότε και το συγκεκριμένο Σύνταγμα συναπάρτιζαν άντρες από την ευρύτερη περιοχή της Άρτας (Ευσταθίου 2023). Μάλιστα, πριν την παράθεση των ονομάτων, οφείλουμε να επισημάνουμε πως στο συγκεκριμένο μνημείο αναγράφτηκαν και τα ονόματα 6 ακόμη νεκρών ηρώων- 23 ονόματα στο σύνολο- που έπεσαν μαχόμενοι για τη Θράκη εκείνο το χρονικό διάστημα, και όχι απαραίτητα την 8η Ιουλίου, σε περιοχές πλησίον της Αδριανούπολης. Κάτωθι παρατίθενται το όνομα και η καταγωγή του καθενός αναλυτικά:
-Λοχαγός 5ου Λόχου Διαμάντης Νικόλαος εκ Βουργαρελίου Άρτης
-Ανθυπολοχαγός 2ου Λόχου Πυροβόλων Ζωνουδάκης Εμμανουήλ εκ Πλατανιών Ρεθύμνου (29/6/1920)
-Λοχίας 2ου Λόχου Παπαχρήστος Ευάγγελος εκ Μεγαλόχαρης Άρτης
-Δεκανεύς 3ου Λόχου Ντεκούλης Παύλος εκ Συρράκου Ιωαννίνων
-Υποδεκανεύς 3ου Λόχου Καρανικόλας Χρήστος
-Στρατιώτης 3ου Λόχου Μπαλταγιάννης (Μπαλογιάννης) Νικόλαος εξ Αργυρίων Φθιώτιδας- Φωκίδας.
-Λοχίας 5ου Λόχου Τσάντας Χρήστος εκ Χουλιαράδων Ιωαννίνων
-Υποδεκανεύς 5ου Λόχου Αγγέλης Γεώργιος εκ Λεπιανών Άρτης
-Στρατιώτης 5ου Λόχου Παπαγεωργίου Κων/νος εκ Καλφενίκης Αιτωλοακαρνανίας
-Στρατιώτης 5ου Λόχου Κρικώνης Ευάγγελος εκ Μιχαλιτσίου Ιωαννίνων
-Λοχίας 6ου Λόχου Νείλας Απόστολος εκ Πέρκης Αιτωλοακαρνανίας
-Δεκανεύς 6ου Λόχου Κωτούλας Βασίλειος εκ Κάτω Κεράσοβου Αιτωλοακαρνανίας
-Υποδεκανεύς 6ου Λόχου Σταμάτης Χρήστος εξ Αιτωλοακαρνανίας
-Στρατιώτης 6ου Λόχου Φάκος Ευάγγελος εξ Άρτης
-Στρατιώτης 6ου Λόχου Κατσαντώνης Δημήτριος εξ Άγιου Βλάσιου Αιτωλοακαρνανίας
-Στρατιώτης 6ου Λόχου Τόλης Ιωάννης εκ Χουλιαράδων Ιωαννίνων
-Στρατιώτης 6ου Λόχου Καραγκούνης Δημήτριος εκ Βουλγαρελίου Άρτης
-Στρατιώτης 6ου Λόχου Στάικος Χρήστος εκ Βαλτετσίου Αρκαδίας
-Στρατιώτης 6ου Λόχου Νακόπουλος Αντώνιος εκ Ναυπάκτου
-Στρατιώτης 6ου Λόχου Αναγνωστόπουλος Αλβέρτος εκ Μπούκαιστας Αιτωλοακαρνανίας
-Στρατιώτης 6ου Λόχου Παρδάλης Δημήτριος εκ Παλαιοχωρίου Ιωαννίνων
-Στρατιώτης 6ου Λόχου Τσότρας Φώτιος εκ Μερκάς Φθιώτιδας – Φωκίδας
-Στρατιώτης 2ου Λόχου Πολυβόλων Παντελής Νικόλαος εκ Κάμπων Φθιώτιδας-Φωκίδας
Και κάτω από τα ονόματα χαράχτηκε η φράση :
«Εφονεύθησαν γενναίως μαχόμενοι κατά την μάχην της 8ης Ιουλίου εν Κάραγατς» (Αθανασιάδης 2015)….”. (Πηγή : (Πηγή : “Η απελευθέρωση της Αδριανούπολης από το 3/40 Σύνταγμα Ευζώνων Πεζικού. Η γέφυρα του Λοχαγού Διαμάντη” του φιλόλογου Χαράλαμπου Τζαβέλλα, Άρτα, 2023).
Στη φωτογραφία ο ηρωικός Λοχίας Χρήστος Τσάντας από τους Χουλιαράδες.
…κι εδώ “……ο πολυθρύλητος Λοχαγός Νικόλαος Διαμάντης, από το Βουργαρέλι, όπου εικονίζεται, μεταξύ τριών στρατιωτών, ως ο πρώτος στην αριστερή πλευρά της.
Αυτά τα μοναδικά ντοκουμέντα, αυτά τα πολύτιμα ευρήματα, προϊόντα ενός κράματος κοπιαστικής έρευνας και ευτυχούς συμπτώσεως, η οικογένεια Τσάντα τα παραχώρησε στον Αντισυνταγματάρχη Ευσταθίου, διαμέσου του οποίου δωρίστηκαν στο Μουσείο Νέας Ορεστιάδας, παρουσία του Δημάρχου και των υπόλοιπων Δημοσίων Φορέων. Εκεί φιλοξενούνται, φυσικά, μέχρι και σήμερα, και εκτίθενται σε κοινή θέα, διαθέσιμα για τους λάτρεις της ιστορίας και κάθε επισκέπτη”.
