“Σημειώματα ποικίλα εκ Τζουμέρκων”, του Σ. Λάμπρου, 1885 – Η Παναγιά της Βελλάς

Δημοσιεύθηκε την 14 Ιουνίου 2023 από Anastasia Karra

“Εν Παλαιοχωρίω Βουργαρελίου παρά την εκκλησίαν Παναγίας ευρέθη εντός λάκκου σερβίτσιο οιονεί πλουσίου ανθρώπου ωσάν του καφέ, του σιγάρου κτλ. μετάλλινον.

Ναός Παναγίας εν Βουργαρελίω κατά την επιγραφήν κτίσμα δεσπότου της Ηπείρου «…..…των δυτικών φρουρίων Νικηφόρου Άννης….(Κ)ομνηνοφυών δεσποτών αοιδίμων…….ινδ.θ’».

Εικόνες σχεδόν όλως κατεστραμμέναι. Νυκτερίδες και σκορπιοί. Τρούλλος εν τω μέσω. Άλλοτε μολυβδοσκέπαστος. Περί το 1840 ο μόλυβδος απεκομίσθη υπό των Τούρκων. Πλίνθων συνδυασμός εν τη εξωτερική τειχοδομία.  Τάφος εκ γύψου με βυζαντ. κοσμήματα κατεστραμμένος εν τινί γωνία.

Από δυσμών τρίλοβον παράθυρο, ου το μέσον μέγα άνοιγμα έλεγον ότι έμενεν ανοικτόν και εχρησίμευεν, όπως ο εν τη Τσούκα οικών βασιλεύς εισέρχηται έφιππος.” (Πηγή : ΝΕΟΣ ΕΛΛΗΝΟΜΝΗΜΩΝ, τεύχος Α’, Αθήνησιν, 1923)

Στη φωτογραφία του Απόστολου Βερτόδουλου”Η Μονή Παναγίας ή Κόκκινη Εκκλησιά” τη δεκαετία του ’60.(Πηγή : Λεύκωμα ΗΠΕΙΡΟΣ, Γιάννενα 1995)

Δημοσιεύθηκε στη Οι Εκκλησίες | Σχολιάστε

Φίλοι του ΑΕΤΟΥ, 1958

Δημοσιεύθηκε την 14 Ιουνίου 2023 από Anastasia Karra

Στην κερκίδα:Τάκης Σκαμνέλος, Χαρίτος, Ρήγας Ζαγαλίκης, Ελευθ. Σιάφης (Κωσταράς), Γ. Ράπτης, Γρ. Παππάς, Γ. Μπάφας, Κ. Βίτσης, Ν. Ναζόπουλος, Αθ. Κονταξής, Ηλίας Νούτσος, Γ. Παππάς, Ν. Σκέντος, Β. Σταυρούλας κ.α. (Φωτο & Παρουσίαση Κ. Μπανιάς)

Δημοσιεύθηκε στη Η ομάδα του Αετού | Σχολιάστε

Ο δρόμος με τις λεύκες….

Δημοσιεύθηκε την 13 Ιουνίου 2023 από Anastasia Karra

Μια απόσταση 10 χιλιομέτρων, από τη Γέφυρα της Άρτας μέχρι τη Γέφυρα Καλογήρου ήταν δεντροφυτεμένη εκατέρωθεν του δρόμου με λεύκες. Οι λεύκες κόπηκαν τη δεκαετία του ’90 καθώς ήταν επικίνδυνες για τα διερχόμενα αυτοκίνητα – είχαν πάρει μεγάλο ύψος και τα κλαδιά τους έσπαγαν εύκολα και έπεφταν στο δρόμο. Η συγκεκριμένη φωτογραφία είναι στο σημείο που βγαίνουμε από την Άρτα προς Εργατικές κατοικίες στα μέσα της δεκαετίας του ’80. (Φωτο από ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΟΔΗΓΟ ΗΠΕΙΡΟΥ, Συλλογή Α. Καρρά)

Δημοσιεύθηκε στη Τα χωριά στον Κάμπο της Άρτας | Σχολιάστε

Από τις εξετάσεις στο τέλος της σχολικής χρονιάς

Δημοσιεύθηκε την 13 Ιουνίου 2023 από Anastasia Karra

Μια ακόμη φωτογραφία από τη γιορτή που διοργανώνονταν στο τέλος της σχολικής χρονιάς μετά το τέλος των σχολικών εξετάσεων. Οι μαθητές της Ε’ και ΣΤ’ τάξης του Δημοτικού παλιότερα έδιναν γραπτές εξετάσεις για να προαχθούν στην επόμενη τάξη ή να αποφοιτήσουν από το Δημοτικό. Οι μαθητές τραγουδούσαν, έλεγαν ποιήματα και έπαιζαν σε διάφορα σκετς με θέματα το τέλος της σχολικής χρονιάς, το καλοκαίρι, την ζωή του γυμνασίου που τους περίμενε κ.α. Η φωτογραφία είναι από τη γιορτή των εξετάσεων στα Πιστιανά τη δεκαετία του ’60. Η αυτοσχέδια σκηνή, κάτω από τον πλάτανο, είναι κατασκευασμένη με σεντόνια. Στο σκετς ο Θανάσης Βέλιος και η Αναστασία Καρρά κρατώντας στα χέρια τα ενδεικτικά τους. Ο μαθητής που φαίνεται πίσω από το σεντόνι, περιμένοντας τη σειρά του να απαγγείλει, είναι ο Κώστας Βαρούχος, ιδιοκτήτης πολύ αργότερα της Ταβέρνας της Σοφίας, που δυστυχώς “έφυγε” πολύ νωρίς…. (Φωτο από αρχείο Γ. Καρρά)

Δημοσιεύθηκε στη Η Εκπαίδευση στην Άρτα | Σχολιάστε

Γιορτή των Εξετάσεων στα Πιστιανά

Δημοσιεύθηκε την 13 Ιουνίου 2023 από Anastasia Karra

Από τη γιορτή των εξετάσεων λίγο πριν το τέλος της Σχολικής Χρονιάς τη δεκαετία του ’60. Η γιορτή γινόταν στην πλατεία της εκκλησίας του χωριού, αφιερωμένης στην Παναγία, κάτω από τα τεράστια πλατάνια, μετά το τέλος της λειτουργίας. Οι τρεις δάσκαλοι του χωριού αναλάμβαναν τη διοργάνωση με τη σειρά κάθε χρονιά….Τη χρονιά αυτή ήταν η σειρά του δάσκαλου Γ. Καρρά. Στην πρώτη σειρά ο παππάς του χωριού, πρόεδροι παλιοί και νέοι και αρκετός κόσμος. Πίσω, στο ύψωμα, το Κοινοτικό κατάστημα του χωριού που σήμερα είναι η Ταβέρνα της Σοφίας στα Πιστιανά….(Φωτο από αρχείο Γ. Καρρά)

Δημοσιεύθηκε στη Η Εκπαίδευση στην Άρτα | Σχολιάστε

Γυμναστικές Επιδείξεις του 1961 στη Ζωσιμαία Σχολή

Δημοσιεύθηκε την 13 Ιουνίου 2023 από Anastasia Karra

Αναμνηστική φωτογραφία των Καθηγητών και των μελών των αθλητικών ομάδων του σχολείου. Αρκετοί από τους καθηγητές της Ζωσιμαίας κατάγονται από τα Τζουμέρκα, όπως στο Νο 8 : Σωτήρης Χουλιάρας (φιλόλογος, από Άγναντα), Νο 14 :  Δημήτριος Τζουμάκας (μαθηματικός, από Καταρράκτη), Νο 3 : Κων/νος Μπουνιάκος (φιλόλογος, από Μελισσουργούς), Νο 7 : Χαρίλαος Γκεσούλης (φιλόλογος, από Πράμαντα, Εθνοσύμβουλος – Κορυσχάδες, Δήμαρχος Αρταίων από 22 Δεκεμβρίου 1944 μέχρι 22 Μαρτίου 1945), Νο 11 : Σωτήρης Νικολός (φιλόλογος, από Άγναντα), Νο 1 : Κων/νος Κωσταδήμας (φιλόλογος, από Ματσούκι). [ Φωτο από αρχείο Βασιλικής Σπυρίδωνος Καρακίτσου, https://zosimaia.gr/]

Μπορείτε να διαβάσετε όλα τα ονόματα αναλυτικά στο λινκ του Συλλόγου Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής https://zosimaia.gr/%ce%b1%cf%81%cf%87%ce%b5%ce%af%ce%bf-%ce%b2%ce%b1%cf%83%ce%b9%ce%bb%ce%b9%ce%ba%ce%ae%cf%82-%cf%83%cf%80%cf%85%cf%81%ce%af%ce%b4%cf%89%ce%bd%ce%bf%cf%82-%ce%ba%ce%b1%cf%81%ce%b1%ce%ba%ce%af%cf%84-3/

Δημοσιεύθηκε στη Η Εκπαίδευση στην Άρτα | Σχολιάστε

Δάσος από λεύκες…..

Δημοσιεύθηκε την 12 Ιουνίου 2023 από Anastasia Karra

“Γέφυρα Καλογήρου. Λεύκες μετά από πλημμύρα του ποταμού Λούρου τον Μάρτιο του 1972. Το ωραιότατο αυτό δάσος κόπηκε γύρω στα 1975” – Φωτογραφία του Π. Βοκοτόπουλου, Λεύκωμα ΗΠΕΙΡΟς, Θεσσαλονίκη, 2011.

Δημοσιεύθηκε στη Περί Τμήματος Καραβοσαρά και Λάκκας | Σχολιάστε

Στο δρόμο προς το Χάνι του Εμίν Αγά

Δημοσιεύθηκε την 12 Ιουνίου 2023 από Anastasia Karra

Δρόμος προς το Εμίν Αγά. Ήπειρος, 1912-1913. Η φωτογραφία είναι στο ύψος του Ρωμαικού Υδραγωγείου…. Ρωμαΐδης-Zeitz (ΦΑ_9_986) – Μουσείο Μπενάκη

Δημοσιεύθηκε στη Η Άρτα στους Βαλκανικούς Πολέμους | Σχολιάστε

Εύζωνοι, 1912…..

Δημοσιεύθηκε την 12 Ιουνίου 2023 από Anastasia Karra

“Εύζωνοι πολεμούντες εν Ηπείρω” Φωτογραφία από το περιοδικό ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ, 1914 (Πηγή : https://pleias.library.upatras.gr/)

Δημοσιεύθηκε στη Η Άρτα στους Βαλκανικούς Πολέμους | Σχολιάστε

Η ιστορία του Κώστα Μπάρτζα από το Γοργόμυλο (α’ μέρος)

Δημοσιεύθηκε την 12 Ιουνίου 2023 από Anastasia Karra

“Γεννήθηκε το 1886 στο Γοργόμυλο. Σε ηλικία 12 χρόνων στρατολογήθηκε από τους Τούρκους σαν Γενίτσαρος στο Βαθύ Γοργομήλου και στάλθηκε για εκπαίδευση στη σχολή χωροφυλακής στην Κωσταντινούπολη. Το 1908 γύρισε στα Γιάννενα σαν χωροφύλακας. Το 1910 προβιβάστηκε σε υπενωμοτάρχη (αμπάς) και μετατέθηκε στο Κάστρο Βιλαέτ της περιοχής Μοναστηρίου, όπου και ανέλαβε τα καθήκοντα του αποσπασματάρχη. Στις αρχές του 1911 πήρε κι ένα βαθμό ακόμα, του επωνοματάρχη (τσαούς), μετά την επιτυχία εξόντωσης ενός ληστή, του περιβόητου Τσέκα. Από τις 18 Σεπτεμβρίου 1912, βρέθηκε αδειούχος στο Γοργόμυλο. Στις 6 Οκτωβρίου του  1912 η Ελλάδα και μαζί μ’ αυτή όλα τα χριστιανικά κράτη της Βαλκανικής κήρυξαν τον απελευθερωτικό αγώνα ενάντια στην Τουρκία που μας πάταγε στο λαιμό 482 χρόνια.

Από την αρχή των επιχειρήσεων, η οροσειρά του Ξεροβουνίου που ήταν και ο πρώτος στρατηγικός στόχος της Στρατιάς Ηπείρου, αναστατώθηκε από τις ομοβροντίες των κανονιών και τις γρήγορες και ανάκατες μετακινήσεις των Τουρκικών στρατευμάτων. Χαρά και φόβος μαζί κατέλαβε τον άμαχο πληθυσμό του Γοργόμυλου και των γύρω χωριών που ανηφόριζαν στις δυτικές πλαγιές και χαράδρες του Ξεροβουνίου για να σωθούν από τη σφαγή, πολλοί από τους οποίους έφτασαν στη Ροδαυγή και τα Πιστιανά, ενώ το μεγαλύτερο μέρος σε γυναικόπαιδα, ανήμπορο , αναποφάσιστο κι αλαφιασμένο παλινδρομούσε από τους Αγ. Αποστόλους μέχρι τον Αι – Δημήτρη.

Όταν ο στρατός μας κατέλαβε το Γρίμποβο και στις 9 Οκτωβρίου στη στενωπό του Αμμότοπου, τμήμα Ευζώνων ανέβηκε στο Γκογκόμυλο, υψόμ. 1.474 μ. από τις ανατολικές πλαγιές του Ξεροβουνίου, όπου και συνάντησαν μικρές τουρκικές αντιστάσεις τις οποίες και ξεκαθάρισαν……………….

Στις 12 Οκτωβρίου ο στρατός μπήκε νικηφόρος στη Φιλιππιάδα και οι Τούρκοι άρχισαν να υποχωρούν ακολουθώντας τους δρόμους Φιλιππιάδα – Κλεισούρα και Αμμότοπο – Πέντε Πηγάδια, ενώ άλλοι άρχισαν να ροβολάν τον κατήφορο στις δυτικές πλαγιές του Ξεροβουνίου και άλλοι, ανεβαίνοντας από το Καστρί παρέσυραν και πίεσαν τους άμοιρους Γοργομυλιώτες και περιχωρίτες από τον Αι -Γιώργη μέχρι τον Αι – Δημήτρη. Η δοκιμασία αυτή κορυφώθηκε όταν οι Τούρκοι  που έφτασαν στον Αι – Γιώργη κατηφορίζοντας από τον Γκογκόμυλο  νικημένοι και οργισμένοι κινήθηκαν απειλητικά και με εγκληματικές διαθέσεις κατά των άοπλων και αδύναμων χωρικών.

Μια γυναίκα που ήταν τότε 11 χρόνων θυμάται καλά όλη αυτή την τραγική σκηνή κι ακόμα της έμειναν σαν βαθιά μαύρη ανάμνηση τα παρακάτω:

Ένας τούρκος λόγχισε στο λαιμό το Γιώργο Βάσιο με αποτέλεσμα το αίμα του να πηδήσει ψηλά και τρικλίζοντας να πέσει στο χώμα ζητώντας βοήθεια. Την ίδια στιγμή έφτασε κυνηγημένος ο Γιαννάκης Παπατσίμπας στο σπίτι του Βασίλη Παπατσίμπα, όπου τον έκρυψαν μέσα σε μια κασέλα και πάνω σ’ αυτή έβαλαν άλλα δυο παιδάκια για να καλύψουν έτσι τον τρομοκρατημένο και από τους λίγους εναπομείναντες άντρες δεκάχρονο Γιαννάκη….Θυμάται ακόμα που ο Τούρκος λόγχισε ελαφρά στην κοιλιά την έγκυο γυναίκα του Βασίλη Παπατσίμπα, Βασιλική ενώ δίπλα της στέκονταν η  γυναίκα του Μάρκου Παπατσίμπα (μάνα της) και η γυναίκα του Λάμπρη Παπατσίμπα που ήταν κι αυτές έγκυοι. Τα παραπάνω κυοφορούμενα τότε παιδιά  που σώθηκαν γιατί η τουρκική λόγχη δεν τα ξεγέννησε πρόωρα και πεθαμένα είναι οι σημερινοί Κώστας Βασίλης, Γιάννης Μάρκος και Μήτρο Λάμπρης και οι τρεις το γένος Παπατσίμπα.

Ο Κώστας Μπάρτζος, που πριν πέντε μέρες μαζί με τον αδερφό του Δημήτρη και άλλους Γοργομυλιώτες απελευθέρωσαν τον παγιδευμένο λόγω σύγχυσης, ουλαμό του Ανθ/γου Καραϊσκάκη στο Χάβο, αποφασισμένος να σώσει το χωριό πάση θυσία, στήθηκε ολόρθος πάνω στο Μπαρτζέικο μαντρότοιχο, φορώντας τη στολή του Τσαούς και με αυταπάρνηση λογομάχησε έντονα στην τούρκικη γλώσσα με τον τούρκο Διοικητή που ήταν έτοιμος να δώσει τη διαταγή της σφαγής. Η λογομαχία με ζωηρές χειρονομίες και από τις δύο πλευρές κράτησε τόσο που έφτανε να λυγίσει ο τούρκος Διοικητής και να μουδιάσουν τα πόδια των χωρικών ενώ παρέκει οι Τούρκοι στρατιώτες και οι Αλβανοί αντάρτες λαφυραγωγούσαν τα φτωχά σπιτάκια κι έβαζαν φωτιά  στις καλύβες και στο υπόγειο του τσέλιγκα Γιώργου Παπατσίμπα, που ήταν γεμάτο μανούρια καλοκαιρινά, ενώ παρακάτω μέσα στον περίβολο του Αι- Δημήτρη έσφαξαν όλα τα ζωντανάπου βρήκαν για να ξεδιψάσουν από αίμα και να παίξουν με τα γκεμισοκούδουνα.

Ο διάλογος συνεχίστηκε κι ο Κώστας Μπάρτζας ανορθώνοντας  το κορμί του κατόρθωσε να πείσει τον τούρκο Διοικητή να τραβηχτεί μακριά από ένα τέτοια έγκλημα , σαν αυτό που μόλις προ τριημέρου έκανε στον Αμμότοπο (εννοεί τη σφαγή των 29 παλληκαριών στη θέση Βελανιδιά στις 10 Οκτωβρίου 1912)….Τέτοια ήταν οι χαρά των Παπατσιμπαίων που έταξαν για δώρο ένα αρνί στον Κ. Μπάρτζα και την άλλη μέρα όλοι μαζί έκαναν τον κατήφορο για τον κάμπο εγκαταλείποντας τα πάντα. Στο πέρασμά τους από τη Βελανιδιά αντάμωσαν τσολιάδες που τους έδωσαν κουράγιο ενώ προχωρούσαν για το Χάνι του Παλιοκαρβασαρά……..” (Πηγή : Άρθρο του Ανδρέα Καρζή με τίτλο ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΑΡΤΖΑΣ – ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ ΤΟΥ Β. ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ, στο περιοδικό Ηπειρωτική Εταιρεία, τχ. 247, 1997)

Στη φωτογραφία “Ανίχνευσις” από περιοδικό της εποχής…..

Δημοσιεύθηκε στη Η Άρτα στους Βαλκανικούς Πολέμους | Σχολιάστε