—————-
Η με αρ. 438 καρτ-ποστάλ από τη Συλλογή Νίκου Κουρτίδη για την Άρτα με την εκκλησία της Παρηγορήτριας.
Μπορείτε να διαβάσετε σχετικά με τη συλλογή Ν. Κουρτίδη στο λινκ https://www.facebook.com/…/a.130664002…/328456475890469/
Η με αρ. 438 καρτ-ποστάλ από τη Συλλογή Νίκου Κουρτίδη για την Άρτα με την εκκλησία της Παρηγορήτριας.
Μπορείτε να διαβάσετε σχετικά με τη συλλογή Ν. Κουρτίδη στο λινκ https://www.facebook.com/…/a.130664002…/328456475890469/
——————————–
Καρτ – ποστάλ του 1910 με τον Αμυντικό Στρατώνα της Άρτας. (Φωτο από eBay)
———————-
“Της Άρτας το Γεφύρι” – Καρτ-ποστάλ Δ. Τσακαγιάννη.
————————–
Για πολλά χρόνια, η παρέλαση στις εθνικές γιορτές στην πόλη μας άνοιγε με τη μικρή ομάδα των Αναπήρων Πολέμου, των Αρτινών που είχαν τραυματιστεί στον πόλεμο, σαν ένα μικρό δείγμα σεβασμού και τιμής προς αυτούς τους ανθρώπους που πολέμησαν για την ελευθερία μας. Πλέον η γενιά των ανθρώπων αυτών έχει εκλείψει και ας ευχηθούμε να μην χρειαστεί να υπάρξει ξανά!
Η φωτογραφία είναι του Γιάννη Νίκα από την παρέλαση της 25ης Μαρτίου στα μέσα του ’70.
———————-
Μια βροχερή 25η Μαρτίου κάποια χρονιά στα μέσα του ’70. Πλήθος κόσμου πίσω από τα σχοινιά στα πεζοδρόμια περιμένει να δει την παρέλαση, αγνοώντας τη βροχή.
Πάνω από τα κεφάλια τους αιωρείται το πανώ με το “Καθολικό αίτημα του λαού της Άρτας για την ίδρυση Γεωπονικής Σχολής στην πόλη”, που κυριαρχούσε εκείνη την εποχή!
(Η φωτογραφία είναι του Γιάννη Νίκα)
———————–
“Ως σύμπας ο Ελληνικός κόσμος και η ημετέρα πόλις μεγαλοπρεπέστατα εώρτασε την μεγίστην πασών εν τε θρησκεία και τω ελληνισμώ εορτήν της 25ης Μαρτίου.
Από της παραμονής η αγορά μας παριστά θέαμα ελληνοπρεπέστατον, δάφναι και μύρτα και άνθη παντοία, και Σημαίαι κυανόλευκοι και εικόνες των ηρώων του 1821 εκόσμουν αύτην. Άμα δε τη ροδοδακτύλω της 25ης τα τηλεβόλα μας εβρόντησαν μέχρι Πρεβέζης, και τις αγνοεί, οπόσα δάκρυα έρρευσαν εκ των οφθαλμών των απέναντι και τοσούτω πλησίον ημών ευρισκομένων δούλων αδελφών μας! Πόσοι παλμοί και πόσαι ψυχικαί αγωνίαι, και πόσαι ευχαί!
Περί την 9 ½ Π.Μ. κατά το επί τούτω Πρόγραμμα του κυρίου Νομάρχου αι πολιτικαί, αι δικαστικαί και αι Στρατιωτικαί Αρχαί άπασαι εν μεγάλη στολή επλήρουν τον Ναόν της Μητροπόλεως. Πλήθος άπειρον συνωθούμενον και στενοχωρούμενον πληρώσαν τον Ναόν έφθανον μέχρι της αυλαίος Θύρρας.
Όλη η Πόλις ήτο εκεί! Ουδέποτε άλλοτε είχε συρρεύσει τοσούτος λαός. Μετά την δοξολογίαν και τας συγκινηκωτάτας ευχάς υπέρ των ηρωικώς αγωνισαμένων και υπέρ της εληυθερίας πεσόντων ηρώων του 21, ανήλθε το βήμα ο συμπολίτης ημών Κύριος Ν. Χ. Αμβράζης. Διά φωνής ευήχου και σθεναράς, ενώ τα βλέμματα πάντων είναι προσηλωμένα επ’ αυτού, άρχεται του Πανηγυρικού λόγου. Μετά βραχύ προοίμιον, δι ου κατέδειξε το ύψος της ημέρας και ότι δύο αι μεγάλαι ελληνικαί εορταί και δύο τα μεγάλα εθνικά Πάσχα, το της 29 του Μαίου του 1453 Σταυρώσιμον Πάσχα του έθνους, το δε της 25 Μαρτίου του 1821 Αναστάσιμον, και ότι αμφότερα οφείλει να εορτάζη ο ελληνισμός το μεν, πενθών και αναμιμνησκόμενος της πανωλεθρίας του έθνους, το δε αγαλλόμενος και δοξολογών, άρχεται είατα αφηγούμενος εν τω πρώτω μέρει του λόγου του τα κλέα ηρώων και κατορθώματα, ελλήνων ανδρών, ενδιατρίψας εν τω δευτέρω μέρει κυρίως εις τα περί της μάχης του πλησιέστατα ημίν χωρίον Πέτα, της κατά το 1822 γενομένης, μνημονεύσας των τε Ελλήνων και Φιλελλήνων. Ότε δε μετά το φλογερόν προοίμιον ο ενθουσιασμός έφθασεν εις το κατακόρυφον, φρενητιώδη ζήτω και παρατεταμέναι εκ μυρίων στομάτων φωναί λατέσεισαν την οροφήν του Ναού.
Είτα δ’ εν σώματι μετέβησαν πάντες εις την οικίαν του Δημάρχου ημών Κυρίου Ι. Καραπάνου. Καθ΄όλην την ημέραν χαρά και αγαλλίασις έστεφε την πόλιν. Ηκούετο δε μετά παραπόνου πάντοτε «Στην ελευθερία του Κάμπου! Και στα Γιάννενα να δώσει ο θεός!….»
Την εσπέραν η πόλις ήτο κατάφωτος. Η δε συρροή ην μεγάλη εν τη Λέσχη μας «ο Σκουφάς» ωμίλησε δε ο Γυμνασιάρχης ημών κυρ. Σ. Καλέλλης, ενδιατρίψας ιδίως εις τα της τύχης του έθνους ημών από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι του 1821. Ο επίλογος ην φλογερός, παροτρύνας προς επιτέλεσιν ενδόξων έργων, αφού ημείς πλείονα έχομεν τα μέσα προς επιτέλεσιν τοιούτων, έτερα ζήτω κατέσεισαν την αγοράν. Και άπασα σχεδόν η νυξ δε ήτο η συνέχεια των της ημέρας.
Ούτως έληξεν η εορτή της 25ης Μαρτίου εν Άρτη, ήτις ουδέποτε άλλοτε είχε τοσούτον μεγαλοπρεπώς πανηγυρίσει.”
(Πηγή : Εφημερίδα ΑΡΑΧΘΟΣ, αρ. φ. 29, 2 Απριλίου 1884)
——————-
Οι μικρές κυρίες έτοιμες για την παρέλαση. Δεξιά η Ελένη Αρβανίτη – Μάρκου, στη μέση η Ανθή Φέκα – Τζώρα και αριστερά η Ελευθερία Κομιώτη – Δάφνου. (Φωτο από αρχείο Κ. Μπανιά)
———————
Διακρίνονται από αριστερά οι δάσκαλοι : Δ. Χρήστου, Ε. Γούλα – Παπαγεωργίου, Μ. Σαρλή και Ν. Παπανικολάου.
Από αριστερά πίσω οι μαθητές : Λ. Μπαλάσκας, Ι. Νίκας, Ι. Γκολομάζος, Ν. Πέτσας, Γ. Γεωργόπουλος, Λ. Πάντζιος, Β. Ψηλός, Κ. Καραγιάννης, Δ. Αρβανίτης και μπροστά : Α. Γκούντας, …., Ν. Στέρτσιος,…., Κ. Μήλιος, Κ. Πανάκης, Δ. Ευταξίας.
(Φωτο από το βιβλίο ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ, Β. Μουλιανίτης, Άρτα, 2006)
—————
Αριστερά : Νίκος Κ. Έξαρχος, Τάκης Τάτσης – Γκολκήπερ και Ιωάννης Δημητρούλας – Δάσκαλος.
(Φωτο από αρχείο Σ. Μαστοράκη, Παρουσίαση Κ. Μπανιάς)
———————-
Ιούνιος του 1821. Η Ελλάδα απ’ άκρη σ’ άκρη σήκωσε κεφάλι. Στην Ήπειρο ο Χουρσίτ ερημώνει τον τόπο και τροχάει τα χατζάρια του για να κόψει το κεφάλι του πασά των Ιωαννίνων και όλων των Χριστιανών. Ο Βαρνακιώτης πολιορκεί την Άρτα. Κλείνει τον Πλιάσα στο κάστρο της πόλης. Ο Στουρνάρας και ο Καραΐσκος των Αγράφων κατεβαίνουν στο Μακρυνόρος. Ο Ίσκος κι ο Λεπενιώτης, συνεχίζοντας την παράδοση του θείου τους, του Κατσαντώνη, ενώνονται με τον Γώγο Μπακόλα στα Τζουμέρκα.
Οι φωτιές των επαναστατημένων Αθαμάνων φαίνονται από το στρατόπεδο του Χουρσίτ: “Το πυρ των επαναστατημένων Αθαμανών εφαίνετο απ’ το στρατόπεδο του Χουρσίτ- Πασά, του οποίου ο Μάρκος Μπότσαρης απήγαγε τους ίππους εις Βρυάδες, χωρίον έξι λεύγας απέχον των Ιωαννίνων….” γράφει ο Πουκεβίλ.
Τετρακόσιοι ογδόντα Τούρκοι βρισκόταν στις Καλαρρύτες, προασπίζοντας τις διαβάσεις της Πίνδου. Στα Άγναντα τουρκικό απόσπασμα, οχυρωμένο στα σπίτια των προυχόντων, υπερασπίζονταν το χωριό και κατόπτευε τις κινήσεις των αρματολών.
Πάνω στη Στάρνα των Αγνάντων πολυάριθμοι επαναστάτες ύψωσαν την σημαία του Σταυρού. Σχορτσιανίτες και Αγναντίτες ενώθηκαν με τους άλλους Έλληνες και πέρασαν κρυφά μέσα στα Άγναντα διακόσιους επαναστάτες.
Στα χαράματα της 5ης Ιουνίου αρχίζει το τουφεκίδι. Δέκα μέρες βάσταξε η μάχη. Οι Τούρκοι, εξαντλημένοι, ζητούν ανακωχή και δίνουν τη μπέσα τους.
Σωριάζονται στη μέση της πλατείας των Αγνάντων τα όπλα και τα πυρομαχικά των Τούρκων. Αυτά χρειάζονται περισσότερο από τα κεφάλια τους, τα προσκυνημένα. “Απεφασίσθη επί του ζητήματος τούτου να παραχωρηθεί τοις Τούρκοις φρουρά…..” και να επιστρέψουν στο στρατόπεδό τους.. Τους δίνουν για φρουρά τον σεβάσμιο παπά του χωριού και οκτώ προκρίτους να τους συνοδεύσουν ως τα πρόθυρα του στρατοπέδου του Χουρσίτ. Ελεεινοί κατηφορίζουν τις πλαγιές των Αγνάντων. Διαβαίνουν το ποτάμι στην Πλάκα και ανηφορίζουν στις πλαγιές του Ξηροβουνίου.
Στα κοντινά υψώματα διακρίνουν στρατοπεδευμένους δύο χιλιάδες Τούρκους, αποσταλμένους του Χουρσίτ για ενίσχυση των φρουρών των Αγνάντων και των Καλαρρυτών. Τα κακούργα ανατολίτικα ένστικτα ξυπνούν. Γράφει ο Πουκεβίλ : « Απομακρύνθηκαν, αλλά μόλις κατέβησαν το όρος Πολύανον, συνήντησαν δύο χιλιάδας Τούρκων, ους ο Χουρσίτ έστελλε προς βοήθειαν της φρουράς των Καλαρρυτών. Τότε ουδαμώς λαβόντες υπ’ όψει την ην ωρκισθήσαν πίστιν, εδολοφόνησαν τον σεβάσμιο ιερέα μετά πέντε επιτετραμμένων να επαγρυπνώσιν επί της ασφαλείας αυτών. Είτα εξακολουθήσαντες την πορείαν αυτών (οι Τούρκοι) και αναβάντες τα όρη, ενώ οι αρματωλοί, οίτινες είχον διακινδυνεύσει τους κατοίκους, έφευγον επί τη προσελεύσει αυτών, αφίκοντο εις Καλαρύτας. Έβαλλον κραυγάς μανίας, εις τας οποίας οι κάτοικοι εγκαταλειφθέντες εν τη απελπισία, απεκρίθησαν διά πυροβολισμών. Εξήκοντα δε Έλληνες εν τινί τόπω κειμένω κατά τους κρημνούς προς μεσημβρίαν της πόλεως, εμπόδισαν τον εχθρόν επί μακρόν, ίνα ούτω κατορθώσωσιν οι κάτοικοι να μεταβώσιν εις τα απόκρημνα του Βάρου. Επωφελήθησαν ακολούθως την νύκτα ίν’ αποσυρθώσι τρεις χιλιάδες χριστιανών ανδρών και γυναικοπαίδων, και απήλθον της πατρίδος αυτών διερχόμενοι τους αποκρήμνους τόπους μετά δαδών ανά χείρας, μέχρι της κοιλάδος του Αχελώου….
(Πηγή : Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως : ήτοι η Αναγέννησις της Ελλάδος, F. Pouqueville, Μεταφρασθείσα υπό Ξενοφώντος Δ. Ζύγουρα καθηγητού. Εκδίδοται υπό Αντωνίου Στ. Γεωργίου και Παναγιώτου Τζελάτου, 1890-91)
Στη φωτογραφία «Εσείς Τζουμέρκα κι Άγραφα, παλληκαριών λημέρια….» – Τα Τζουμέρκα σε φωτογραφία του Σ. Μελετζή το 1938.
